O`zbekiston musulmonlari idorasi

Qiyomat arafasida...

16.04.2018 6023 6 min.

Birinchi sur chalinishi yaqinlashganda, Alloh taolo ipakdan ham muloyimroq bo‘lgan yoqimli shabada yuboradi. O‘sha shabada qalbida zarracha iymoni bor kishiga yetib borib, uning ruhini qabz qiladi. Chunki qiyomat faqat insonlarning eng yomonlari ustida qoim bo‘ladi.

Keyin Alloh taolo Isrofil alayhissalomga birinchi surni chalishni amr qiladi. Shundan keyin Yer yuzidagi barcha tirik jon vafot etib yerga yiqiladi. Dunyo shu holatda qirq yil turadi. Barcha narsa tuproq ostida bo‘ladi. Alloh taolo shunday deb marhamat qiladi:

وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْجِبَالِ فَقُلْ يَنْسِفُهَا رَبِّي نَسْفًا

“(Ey, Muhammad!) Ular Sizdan tog‘lar (qiyomatda nima bo‘lishi) haqida so‘rasalar, bas, ayting: “Parvardigorim ularni (chang-to‘zon kabi) sochib yuborur”.

فَيَذَرُهَا قَاعًا صَفْصَفًا

“So‘ngra (Yerni) tep-tekis qilib qo‘yar”.

لَا تَرَى فِيهَا عِوَجًا وَلَا أَمْتًا

“Unda na egrilik (pastlik) va na balandlikni ko‘rasiz” (Toha surasi, 105-107-oyatlar).

Alloh taolo boshqa oyatlarda bunday deb marhamat qilgan:

يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَوَاتُ وَبَرَزُوا لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ

“Bu Yer boshqa Yerga va osmonlar (o‘zga osmonlarga) almashtiriladigan hamda (barcha odamlar) yolg‘iz va g‘olib Allohga ro‘baro‘ bo‘ladigan Kunda (qiyomatda intiqom oluvchi)dir” (Ibrohim surasi, 48-oyat).

Dunyoda hech kim qolmaganida, bu Yer boshqa Yerga va osmonlar (o‘zga osmonlarga) almashtiriladigan Kunda Alloh taolo (O‘zi bilib tursa-da): “Ey o‘lim farishtasi, xalqlardan kim qoldi?” deb so‘raydi. Insonlar vafot etgan, jinlar vafot etgan, farishtalar vafot etgan bo‘ladi.

Alloh taoloning:

كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ

“Har bir jon o‘lim (achchig‘i)ni totuvchidir” (Oli Imron surasi, 185) oyati nozil bo‘lganda, farishtalar “Biz nafslar emasmiz, balki pokiza ruhlarmiz” degan ekanlar. Shunda Alloh taoloning:

كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ

“(Yer) yuzidagi barcha mavjudot foniydir” (Ar-Rohman surasi, 26) oyati nozil bo‘lgan. Shunda farishtalar: “Biz Yer ahli emasmiz. Biz osmonda yashovchilarmiz” deyishgan ekan. Keyin Alloh taoloning:

كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ

“Uning “yuzi”dan boshqa barcha narsa halok bo‘luvchidir. Hukm Unikidir va (barchangiz) Uning huzurigagina qaytarilursiz” (Qasos surasi, 88) oyati nozil bo‘lganda, farishtalar Allohga sajda qilgan hollarida yiqildilar va “Boqiylik yolg‘iz Uniki bo‘lgan Zot Pokdir!” dedilar. Natijada farishtalar ham vafot etdilar. Yer yuzidagi insonlar, qushlar, osmondagi farishtalar va barcha jonzotlar vafot etdilar. Faqat Alloh va Uning O‘zi xohlagan bandalari qoldi.

Alloh taolo (O‘zi bilib tursa-da) o‘lim farishtasidan: “Ey o‘lim farishtasi, xalqlardan kim qoldi?” deb so‘raydi”. O‘lim farishtasi: “Ey Rabbim, faqat Jabroil, Mikoil, Isrofil va zaif, ojiz bandang bo‘lmish men huzuringdaman” deydi. Alloh taolo o‘lim farishtasiga: “Hoy o‘lim farishtasi, Jabroilning ruhini qabz qil!” deb amr qiladi. U Jabroilning ruhini qabz qiladi.

Alloh taolo (O‘zi bilib tursa-da) o‘lim farishtasidan: “Ey o‘lim farishtasi, xalqlardan kim qoldi?” deb so‘raydi”. O‘lim farishtasi: “Ey Rabbim, faqat Mikoil, Isrofil va zaif, ojiz bandang bo‘lmish men huzuringdaman” deydi. Alloh taolo o‘lim farishtasiga: “Hoy o‘lim farishtasi, Mikoilning ruhini qabz qil!” deb amr qiladi. U Mikoilning ruhini qabz qiladi.

Alloh taolo o‘lim farishtasiga: “Hoy o‘lim farishtasi, Isrofilning ruhini qabz qil!” deb amr qiladi. U Isrofilning ruhini qabz qiladi.

Keyin Jabbor jalla jalaluhu (O‘zi bilib tursa-da) o‘lim farishtasidan: “Ey o‘lim farishtasi, xalqlardan kim qoldi?” deb so‘raydi”. O‘lim farishtasi: “Bandalaringdan faqat zaif, ojiz bandang bo‘lmish men qoldim. Huzuringdaman” deydi. Shunda Alloh taolo unga: “Vafot et, hoy o‘lim farishtasi!” deb amr qiladi. O‘lim farishtasi vafot etadi. Vafot etayotgan chog‘ida o‘lim achchig‘ini totadi va: “Izzating va Jalolingga qasamki, agar o‘lim mastligi shunaqa achchiq va og‘ir bo‘lishini bilganimda, bandalarning jonlarini olishni menga topshirmasligingni Sendan so‘ragan va bu gapim uchun afv etishingni o‘tingan bo‘lardim” deydi. Shunday qilib o‘lim farishtasi ham vafot etadi.

Keyin Alloh taolo vayronaga aylangan dunyoga nazar soladi. Quyosh o‘rab qo‘yilgan, yulduzlar o‘z joylaridan to‘kilgan, tog‘lar o‘z joylaridan jildirilgan, dengizlar kuydirilgan, osmon Yer ustidan sidirib olingan, jannat taqvodorlarga yaqin qilingan, do‘zax kofirlar uchun qizdirilgan.

Alloh taolo bo‘m-bo‘sh bo‘lib qolgan dunyoga nazar soladi va “Ey dunyo, gullaring qani, daraxtlaring qani, dengizlaring qani, qasrlaring qani, podshohlar qani, podshohlarning o‘g‘illari qani, zolimlar qani, zolimlarning o‘g‘illari qani, Mening yaxshiligimni ko‘rib, ne’matimdan bahramand bo‘lib, Mendan boshqaga ibodat qilganlar qani?!” deb so‘raydi.

Keyin Alloh taolo:

لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ

“Bugun podshohlik kimnikidir?” (deb so‘rab O‘zi aytur:) “Vohid (yagona) va Qahhor (g‘olib) Allohnikidir” (G‘ofir surasi, 16-oyat).

Mav’izalar asosida Nozimjon Iminjonov tayyorladi

O‘MI Mabuot xizmati

Maqolalar

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Jannatga kirish Allohning rahmati bilan bo‘lishi bayoni

20.12.2024 8371 5 min.

- 54دُخُولُ النَّاسِ فِي الْجَنَّاتِ فَضْلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ يَا أَهْلَ الأَمَالِ

Ma’nolar tarjimasi: Ey umidvor bandalar, insonlarning jannatlarga kirishlari Ar-Rohmanning fazlidir.

Nazmiy bayoni:

Jannatga erishmoq Ar-Rohman fazli,
Bu muhim e’tiqod, ey umid ahli.

Lug‘atlar izohi:

دُخُولُ – mubtado.

النَّاسِ – muzofun ilayh.

فِي – jor harfi اِلَى ma’nosida kelgan.

الْجَنَّاتِ – lug‘atda “darxtzor bog‘” ma’nosini anglatadi. Jor majrur دُخُولُ ga mutaalliq.

فَضْلٌ – xabar. Lug‘atda “marhamat” va “muruvvat” kabi ma’nolarni anglatadi.

مِنَ – “tabyiniya” (uqtirish) ma’nosida kelgan jor harfi.

الرَّحْمَنِ – jor majrur فَضْلٌ ga mutaalliq.

يَا – yaqinga ham, uzoqqa ham ishlatiladigan nido harfi.

أَهْلَ الأَمَالِ – muzof munodo. Lug‘atda “umidvorlar” ma’nosiga to‘g‘ri keladi.

Matn sharhi:

Qaysi bir inson jannatga kiradigan bo‘lsa, albatta, Alloh taoloning lutfu marhamati bilan kirgan bo‘ladi. Shuning uchun U mehribon zotning fazlu marhamatidan umidvor bo‘lib harakat qilish lozim.

Jannatdagi darajalar qilingan amallar e’tiboriga ko‘ra egallansa-da, unga kirish faqat va faqat Alloh taoloning fazlu marhamatiga bog‘liq bo‘ladi. Bu haqiqatni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning o‘zlari alohida ta’kidlaganlar:

عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ سَدِّدُوا وَقَارِبُوا وَاعْلَمُوا أَنْ لَنْ يُدْخِلَ أَحَدَكُمْ عَمَلُهُ الْجَنَّةَ وَأَنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ أَدْوَمُهَا وَإِنْ قَلَّ. رَوَاهُ البُخَارِيُّ

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “To‘g‘ri bo‘linglar, g‘uluga ketmanglar, bilinglarki sizlardan birortangizni amali jannatga kiritmaydi, albatta amallarning Allohga sevimlirog‘i oz bo‘lsa-da, davomlirog‘idir”, – dedilar”. Buxoriy rivoyat qilgan.

Ya’ni biror inson ham yaxshi amallari ko‘pligi sababli o‘zining jannatga kirishini naqd qilib qo‘ya olmaydi, balki jannat faqatgina Alloh taoloning rahmatiga sazovor bo‘lgan baxtli insonlargagina nasib etadi.

Shuning uchun har bir banda Alloh taoloning rahmatidan umidvor bo‘lib yashashi lozim. Qur’oni karimda taqvodor bandalarning jonlari olinayotganda farishtalar ularga salom berib, jannat bashoratini berishlari bayon qilingan:

“Qilib o‘tgan amallaringiz bilan jannatga kiringiz!” – derlar”[1].

Ushbu oyati karimadagi ب harfi “sababiya” ma’nosida bo‘lsa ham, “badaliya” ma’nosida bo‘lsa ham, hadisda bayon qilingan ma’noga zid bo‘lib qolmaydi. Agar “sababiya” ma’nosi beriladigan bo‘lsa, “qilib yurgan yaxshi ishlaringiz sababli Alloh taoloning rahmatiga sazovor bo‘ldingiz, jannatga kiring” degan ma’no tushuniladi. Agar “badaliya” ma’nosi beriladigan bo‘lsa, “qilib yurgan yaxshi ishlaringiz badaliga Alloh taoloning rahmatiga sazovor bo‘ldingiz, jannatga kiring” bo‘ladi.

Modomiki, barcha Alloh taoloning rahmatiga sazovor bo‘lish bilangina jannatga kirar ekan, doimo U zotning rahmatidan umid uzmay amal qilib borish lozim. Ammo umidvor bo‘lish bilan xom xayol surishning orasini ajratib olish kerak. Xom xayol surish – biron ish qilmasdan faqatgina “shirin xayol” surishning o‘zi bo‘lsa, umidvor bo‘lishning o‘ziga yarasha bir qancha shartlari bor.

Umidvor bo‘lish va xom xayol surish orasidagi farqlar

Umidvor bo‘lish va xom xayol surish orasidagi farqlar haqida “Talxisu sharhi aqidatit Tahoviya” kitobida quyidagilar aytilgan:

“Kimki bir narsadan umidvor bo‘lsa, uning umidvorligi bir qancha ishlarning bo‘lishi zarurligini keltirib chiqaradi:

1. Umid qilgan narsasiga muhabbatli bo‘lishi;

2. Umid qilgan narsasiga erisholmay qolishdan qo‘rqishi;

3. Umid qilgan narsasiga erishish uchun imkoni boricha harakat qilishi.

Ushbularning birortasiga ham bog‘lanmasdan, umid qilish xom xayol surish bo‘ladi. Umidvorlik va xom xayol surish boshqa-boshqa narsalardir”[2].

Demak, kimki Alloh taolodan o‘zini jannatga tushirishini umid qilayotgan bo‘lsa, o‘sha umid qilgani jannatga muhabbatli bo‘lishi, uni doimo yodida saqlashi va unga olib boradigan yo‘llardan yurishi lozim.

Kimki Alloh taolodan o‘zini jannatga tushirishini umid qilayotgan bo‘lsa, o‘sha umid qilgani jannatga erisholmay qolishidan qo‘rqishi, undan ajratib qo‘yadigan narsalardan saqlanib yurishi lozim.

Kimki Alloh taolodan o‘zini jannatga tushirishini umid qilayotgan bo‘lsa, o‘sha umid qilgani jannatga erishishi uchun unga erishtiradigan barcha omillarni ishga solib imkoni boricha harakat qilishi lozim. Alloh muvaffaq qilsin.

Keyingi mavzular:
Ulug‘ hisob-kitob bo‘lishi bayoni.

[1] Nahl surasi, 32-oyat

[2] Muhammad Anvar Badaxshoniy. Talxiysu sharhi aqidatit-Tahoviy. – Karachi: “Zamzam babilsharz”, 1415h. – B. 130.