Sayt test holatida ishlamoqda!
09 Yanvar, 2025   |   9 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:49
Peshin
12:35
Asr
15:31
Shom
17:15
Xufton
18:34
Bismillah
09 Yanvar, 2025, 9 Rajab, 1446

Inson nega baqiradi?

15.04.2018   4550   2 min.
Inson nega baqiradi?

Islom olimlaridan biri talabalari bilan birga qayoqqadir ketayotgan edi. Yo‘l bo‘yidagi uylarning biridan er-xotinning baqir-chaqir qilayotgani eshitildi. Ustoz talabalariga yuzlanib:

 – Odamlar nega bir-biriga g‘azab bilan qichqiradi?.. – deb so‘radi.

Talabalardan biri:

– Odam jahli chiqqanda  baqiradi-da, – dedi. 

Shunda u muborak zot:

– Ammo jahlimizni chiqargan inson shundoqqina peshonamizda turgan choqda unga nega baqirib gapiramiz? Unga aytmoqchi bo‘lgan gaplarimizni pastroq ovozda aytishimiz va so‘zlashga katta kuch sarflashimiz mumkin bo‘la turib nega bo‘g‘zimizni yirtadigan darajada katta kuch sarflab baqiramiz? – deb yana so‘radi. 

Talabalaridan sas chiqmagach, o‘zi tushuntira boshladi:

– Ikki inson bir-biridan g‘azablangani zahoti ularning qalblari bir-biridan uzoqlashadi. Shundan keyin ular uzoq masofadan bir-biriga ovozi eshitilsin uchun baqirishga majbur bo‘ladilar. Ularning g‘azabi qanchalik kuchaysa, o‘rtadagi masofa ham shuncha uzoqlashib boraveradi va ular yanada qattiqroq baqirib gapirishga majbur bo‘ladilar.  

Xo‘p, ikki inson bir-birini sevsa-chi, unda nima bo‘ladi? Ular baqirish o‘rniga muloyim ohangda gaplashadi. Chunki qalblari bir-biriga juda ham yaqindir yoki oradagi masofaning o‘zi ham yo‘qdir.

Xo‘sh, ikki inson bir-birini juda ham qattiq sevsa nima bo‘ladi? U holda ularga so‘zlashishning keragi yo‘q. Shunchaki shivirlashadi, xolos. Negaki, ularning qalbi bir-biriga yanada yaqinlashgandir. Bora-bora ularning shivirlashiga ham ehtiyoj qolmaydi, bir-biriga qarab qo‘ysalar bas, shuning o‘zi yetarli bo‘ladi. Ikki insonning bir-biriga bo‘lgan haqiqiy sevgisining izhori ana shudir.

Yana bir ozdan so‘ng talabalariga qarata bunday dedi:

– Shunday ekan, biror sabab bilan bahslashib qolsangiz, qalblaringizning orasiga masofa kirishiga yo‘l qo‘ymang. Orangizga masofa olib kiradigan so‘zlardan uzoq bo‘ling, yo‘qsa, sizlarni uzoqlashtirib yuboradi u.

Demishlarki…

“Cabzavotchi baqirur, sarrof baqirmas,

Eskichi baqirur, antiqachi baqirmas...”

Fikri qiymatli bo‘lgan baqirmaydi, baqirgan o‘ylamaydi, o‘ylamagan g‘avg‘o qiladi.

Sasimizni emas, so‘zimizni yuksaltiraylik.

Rabbim bizni go‘zal so‘zli, hikmatli va nazokatli bandalaridan aylasin, inshoalloh!

 

Turkchadan Damin JUMAQUL tarjima qildi.

O‘MI Matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Hidoyat va zalolat masalasi

7.01.2025   2401   2 min.
Hidoyat va zalolat masalasi

Alloh o‘z fazli bilan kimni xohlasa to‘g‘ri yo‘lga soladi, kimni xohlasa ma’siyatdan asraydi va ofiyatda saqlaydi. O‘z adolati bilan kimni xoxlasa adashtiradi, kimni xohlasa yordamisiz qoldiradi va imtihon qiladi.
Yaralmishlarning barchasi uning xohishida, fazli va adolati orasida aylanib turadi. Bu gapdan bilinadiki, bandalar Allohga aslah (yaxshi) ish qilish vojib deyishga haqli emaslar.
Balki Alloh maxluqotlar borasida xohlaganicha tasarruf qiladi. Chunki olam uni mulkidir. Molik mulkida xohlaganicha tasarruf qila oladi.
Oli Imron surasi 43-oyatida: "Alloh xohlaganini qiladi", deyiladi.

Moida surasi 1-oyatida: "Alloh xohlaganiga hukm qiladi", deyilgan.

Bu yerda moʻtaziliylarning gapiga raddiya bor. Ular Alloh bandalariga eng aslah* (yaxshi) ishni qilishni vojib deydilar. Ularning so‘zlariga ko‘p oyatlarda ochiq-oydin raddiyalar bor.

Nahl surasi 93-oyat: "U Zot kimni xohlasa adashtirur, kimni xohlasa hidoyatga yo‘llab qo‘yur".

Baqara surasi 26-oyat: "U o‘sha bilan ko‘plarni zalolatga solib qo‘yadi, ko‘pchilikni hidoyatga solib qo‘yadi".

Yunus surasi 99-oyat: "Agar Robbingiz xohlasa, yer yuzidagi kishilarning hammasi iymonga kelar edi".

Nahl surasi 9-oyat: "Agar xohlasa, albatta, hammangizni hidoyat qilgan bo‘lardi".

Agar aslah (yaxshi) ish vojib bo‘lganda, olamda hech kim kufr keltirmas, osiy bo‘lmas edi. Chunki kufr va osiylik bandalar uchun aslah ish emas. Agar kimga iymonni iroda qilsa, o‘zining fazli bilan bo‘ladi, bandalar haqli bo‘lganligi uchun emas. Kimga kufrni iroda qilsa, adli bilan bo‘ladi, zolimligi uchun emas.
Zulm- o‘zidan boshqani mulkida tasarruf qilishdir. Alloh o‘zining mulkini tasarruf qiladi.

Anbiyo surasi 23-oyat: "U (Alloh) qilganlari borasida so‘ralmas".

Aslah ishlarni vojibligi Uning quyidagi so‘zi bilan botil bo‘lgan:
Baqara surasi 105-oyat: "(U) buyuk fazl egasidir".

Ustida vojib haqni bajarish fazl emas. Shuningdek, unda Muhsin, Mun’im, Mujmil (go‘zal suratda yaratuvchi) va Mannon ismlari botil bo‘ladi. Chunki unga vojib bo‘lib turgan narsani ado etishda ham ehson, fazl, minnat bo‘lmaydi.

Aslah ish - bandaning xizmat qilgani uchun savob berish muqobilidagi xizmasiz savob berish, yaxshi ishning muqobilidagi undanda yaxshiroq ishlar tushuniladi. Misol uchun banda jannatda bo‘lishi yoki undagi oliy maqomda bo‘lishi kabi ikki ish ko‘ndalang kelib qolsa, Alloh taoloning zimmasiga "aslah" ish vojib bo‘ladi-da, uni jannatdagi oliy martabaga ko‘tarishi lozim bo‘ladi.


Manba: Abu Hafs Sirojiddin Gʻaznaviyning "Sharhu Aqiydatil imom at-Tahoviy kitobi".
Tayyorladi: 3-kurs talabasi Raxmonova.R