1-savol: Hozirda uyning tepasiga baraka keladi deb taqa osib qo‘yishadi. Shu ish mumkinmi?
Javob: Yo‘q, mazkur niyatda uyning tepasiga taqa osib qo‘yish aslo joiz emas. Bu ish xurofot ishlardan hisoblanadi.
2-savol: Marhumning yoki marhumaning vafotidan so‘ng uning fanzandlari qirq kun shom mahaligacha uyda bo‘lishlari kerak degan gap bor, shunga aniqlik kiritsangiz.
Javob: Bu gap bid’atchilarning o‘ylab topgan gapi.
3-savol: Inson vafot etganidan so‘ng u insonning xonasi chirog‘ini yoqib qo‘yishadi. Ayrimlar buni Islomda nur yaxshilik degan ma’noni bildirgani uchun amalga oshirilishini aytishdi.
Javob: Bu ham xalqimiz orasida tarqalib qolgan bid’at ishlardandir. Bunday ishlardan ko‘ra, ikki oyat Qur’on o‘qib, o‘tganlarga bag‘ishlash ming marta afzal. Bu kabi chiroq yoqishdan turli e’tiqodlar qilinsa, gunohi azim bo‘ladi.
4-savol: Biz tomonlarda aza bo‘lgan xonadonda ayollar mato, sochiq va choy, xullas shunga o‘xshash narsa ulashadilar, men ularga bunday narsalarni ulashish mumkin emas desam, quda-qarindoshnikiga borganda bizga berishgan, uni qaytarmasak bizga qarz bo‘lib qoladi deyishadi. Bunday holda vafot etgan kishi qarzdor bo‘ladimi? Bundan tashqari, vafot etgan odamga qo‘y so‘yib maraka qilish mumkinmi?
Javob: Siz aytgan tarqatishlar shariatimizda yo‘q narsalardir. Vafot etgan kishiga ehson sifatda qo‘y so‘yib muhtojlarga ziyofat qilib bersa bo‘ladi. Bundan vafot etgan odamga savob boradi. Biroq bu borada ham turli bid’at va xurofotlardan ehtiyot bo‘lish zarur.
5-savol: “Vitr” namozida “Qunut” duosini o‘qilishi yaxshimi yoki “Ixlos” surasini? “Qunut” duosi bid’atga kiradimi yoki yo‘qmi?
Javob: Vitr namozida “Qunut” duosini o‘qish vojibdir. Buni bid’at deb aytish bu xatolikdan boshqa narsa emas.
6-savol: Uyimizdagi katta opamga bir ayol shunday debdi: “Dasturxonda duo qilayotganingizda non qolib ketmasin. Agar qolib ketsa, qolgan non shaytonning nasibasi bo‘ladi, yeb bo‘lmaydi”, debdi, - “Dasturxonda pichoq turmasin duo qilinganda”, debdi. Bu bid’atmi yoki bor narsami?
Javob: Mazkur ayol noto‘g‘ri aytibdi. Bu ishlar aynan bid’at ishlardir. Bu gaplarga aslo ishonmanglar.
7-savol: Bizda ta’ziya bo‘lgan xonadon egalari sochini qirdirib oladi, ya’ni shu xonadon erkaklari bu qanday amal joizu najoizligi haqida ma’lumot bersangiz.
Javob: Amalning shariatga aloqasi yo‘q. Sizlardagi urf ekan. Buning nima e’tiqod va niyatda qilinishi bizga qorong‘u. Nima bo‘lganda ham bu bid’at amal bo‘lib qolaveradi. Chunki shariatda buning hech bir asosi yo‘q.
Savol-javoblar savollar.muslim.uz saytidan olindi
O‘MI Matbuot xizmati
Dunyo ilm-fan rivojida Islom ma’rifati va madaniyatining o‘rni beqiyosdir. Ko‘plab allomalar va ulamolarning ma’naviy-ilmiy asarlari o‘z davridan hozirgi vaqtgacha ahamiyatini yo‘qotmasdan ilm-fan taraqqiyotiga muhim manba sifatida e’tirof etib kelinmoqda. Umumjahon e’zozlagan olimlar va ulamolar Bog‘dod, Damashq, Samarkand, Buxoro, Granada va Tripoli kabi shaharlarda yashab ijod qilganlar. Ular: Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Dorimiy, Imom Moturidiy, Mahmud Zamahshariy kabi ulamolar dinimiz rivojiga hissa qo‘shgan. Abbosiylar davridan boshlab Tripoli shahri mana bir necha asrdirki ilm-fan markazi bo‘lib qolmoqda. Fotimiylar davrida esa Tripoli shahri poytaxt bo‘ldi. Halifa Ibn Ammor Tripolini ilm markaziga aylantirdi va o‘z davrining eng yirik kutubxonalaridan biri ochildi. Manbalarga ko‘ra unda yuz ming jild kitob mavjud edi. Uning davrida olimlar, ulamolar va yozuvchilar ulug‘langan. Ularga g‘amxo‘rlik qilingan va alohida halifa e’tirofida bo‘lishgan.
Hozirgi kunda ham Tripolida nufuzli xalqaro tashkilotlar, universitetlar, kutubxonalar va ilmiy tadqiqot markazlari faoliyat yuritib kelmoqda. Shahar ulamolar, olimlar, tadqiqotchilar va talabalar bilan gavjum. Poytaxtning o‘zida 100 dan ko‘p nufuzli universitetlar mavjud. Tripoli universiteti esa o‘zida ham diniy va dunyoviy ilmlarni jamlagani bilan boshqa universitetlardan ajralib turadi. Ushbu dargoh “200 nufuzli Islom universitetlari” ro‘yxatiga kiritilgan. Tripoli universiteti 1957 yilda tashkil etilgan bo‘lib, hozirgi kunda 70 000 dan ortiq talabalar bu dargohda ta’lim olib kelishmoqda. U turli yo‘nalishdagi 20 ta kollejni birlashtiradi. Islomshunoslik, Ilohiyat, Fiqh, Huquqshunoslik, Tibbiyot, Xorijiy tillar va Iqtisodiyot kabi fakultetlardan tashkil topgan. Tripoli universiteti dinimiz qadriyatlari doirasida rivojlanishni va ilmiy tadqiqotlarni qo‘llovchi ta’lim muassasasidir. Universitetning maqsadi talabalarga Islom dini va axkomlari asosida ilmiy va axloqiy ta’lim berish va turli dunyoviy bilimlarni o‘rgatishdir. Tripoli universitetining o‘ziga hos jixati shundaki har bir talaba moliyaviy savodxonlik va tadbirkorlikni o‘rganishi shart. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi talabalar universitet tomonidan rag‘batlantiriladi.
Islomshunoslik yo‘nalishi talabalari o‘quv dasturi davomida Quroni karimni to‘liq yod olishi, shariat asoslarini o‘rganishi, Islom tarixi, Hadis ilmi, Meros taqsimoti, og‘zaki va yozma nutq san’ati kabi fanlarni o‘zlashtirishi talab qilinadi. Islomning sof fitratini namoyish etish, ilm olish va uni ulashish ushbu yo‘nalish fakultetining maqsadidir. Adashgan oqimlar va ekstremistik qarashdagi guruhlarni Quron va hadis orqali ezgu yo‘lga chorlash ularning vazifasidir.
Tripoli universitetida 3450 ta ilmiy nashr faoliyat ko‘rsatadi. Ularda talabalarning ilmiy ishlari, amaliyot va tadqiqotlar natijalari keltirilgan. Misol tariqasida, “Islom ta’limini o‘rganishda Qur’oni Karimning ta’siri”, Ahmad Abdul Salam Abu Moziriqning “Irshod al-Hiron” kitobi haqida, Shayx Abu Abdulloh Muhammad bin Ali al-Xorubiyning “Riyod al-Azhar” va “Sirlar xazinasi”ning lingvistik talqini kabi ilmiy izlanishlar va maqolalar nashrlar orqali keng ommaga berib boriladi.
Shohruh UBAYDULLOH