Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Yanvar, 2025   |   22 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:20
Quyosh
07:43
Peshin
12:40
Asr
15:46
Shom
17:30
Xufton
18:47
Bismillah
22 Yanvar, 2025, 22 Rajab, 1446

Haqiqiy saodatga intilganlar

30.03.2018   6089   5 min.
Haqiqiy saodatga intilganlar

Inson o‘zi orzu qilgan haqiqiy saodatga erishish uchun intilib yashaydi. Lekin haqiqiy saodat haqida har kimning o‘z tushunchasi bor.

Kimdir haqiqiy baxtni mol-dunyoga erishish deb biladi. Umrini mol-dunyo jamlash uchun yelib-yugurib o‘tkazib yuboradi. Mol-dunyo “bir lahzalik saodat” ekanligidan, uning abadiy emasligidan xabari yo‘q. Qur’oni Karimda qiyomat kuni bandalar hisob qilinishi haqida hamda nomai a’moli chap tomondan berilgan bandaning quyidagicha hasrat chekishi zikr qilinadi:

مَا أَغْنَى عَنِّي مَالِيَهْ 

هَلَكَ عَنِّي سُلْطَانِيَهْ 

Menga molmulk ham asqotmadi. Saltanatim ham halok bo‘lib ketdi (Hoqqa surasi 28-29-oyatlar).

Kimdir haqiqiy baxtni hamma havas qiladigan, e’tiborli mansabga erishish deb biladi. O‘sha maqsadiga yetishish uchun barcha choratadbirlar, vositayu sabablarni ishga soladi. Yana kimdir uni sihat-salomatlik deb bilsa, boshqalar uni tinch-omonlikda hayot kechirish deb tushunadi. Ayrim insonlar esa, haqiqiy baxtsaodat bu Allohga iymon keltirish va Unga itoat etish, oxiratda Uning jannatiga noil bo‘lish deb biladilar.

Insonlarning baxt haqidagi tushunchalarining turli xil bo‘lishining sababi, o‘zlarida o‘sha narsaning bo‘lmasligi yoki uni yo‘qotganliklaridir.

Masalan,  moldunyosini yo‘qotgan kishi haqiqiy baxtni moldunyoda deb biladi.

Bir muddat ish topa olmay sarson bo‘lgan kishi, o‘zi istagan faoliyatga kirishgach, o‘zini baxtiyor his qiladi.

Uzoq vaqt shiftga termulib xastalikni boshdan kechirgan bemor uchun tani jonining sog‘ bo‘lishidan katta baxt yo‘q.

Demak, biror narsani yo‘qotgan kishi unga ega bo‘lgandagina haqiqiy saodatni his qilar ekan.

Aslida, qalbida hotirjamlikni, jismida farovon hayotni izlagan kishi, uni Robbisiga itoat etish, buyruqlariga bo‘ysunish va gunoh ma’siyatlardan yiroqlashish bilangina topadi. Chunki haqiqiy mo‘minning qalbi dunyo matolari ila huzurlanishdan ko‘ra Robbisiga ibodat qilishdan lazzat oladi. U iymoni, toati bilan Robbisiga yaqinlashgani sayin, qalbi unga bog‘lanaveradi. Hatto, Allohning muhabbati uning asosiy maqsadi bo‘lib qoladi.

وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ

Iymon keltirganlarning Allohga bo‘lgan muhabbatlari esa (ularnikidan) kuchliroqdir (Baqara surasi 165-oyat).

Albatta, Allohga ibodat qilish va Unga yaqinlashish oddiygina  quruq gaplar emas. Balki voqelikda o‘z isbotini topgan eng to‘g‘ri yo‘ldir. Ibodatning asari dunyo va oxiratda zohir bo‘ladi.  Banda uchun undan foydali yo‘l yo‘q. Faqat shu yo‘l bilangina u haqiqiy saodatga erishadi.

فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشْقَى (123) وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى (124) قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَى وَقَدْ كُنْتُ بَصِيرًا (125)

Bas, sizlarga (Men) tarafdan hidoyat kelganidakim Mening hidoyatimga ergashsa, yo‘ldan ozmas va baxtsiz bo‘lmas. Kim mening eslatmamdan yuz o‘girsa, uning uchun tang (baxtsiz) turmush bo‘lishi muqarrar va Biz uni qiyomat kunida ko‘r holda tiriltirurmiz. U “Rabbim! Nega meni ko‘r holda tiriltirding,axir (oldin) ko‘ruvchi edim-ku?!” – deydi (Toho surasi 123-125-oyatlar).

Mufassir ulamolar ushbu oyati karimadagi   فَلَا يَضِلُّ  “yo‘ldan ozmas” so‘zini “dunyoda yo‘ldan ozmas” deb, وَلَا يَشْقَى  “baxtsiz bo‘lmas” so‘zini “oxiratda baxtsiz bo‘lmas” deb tafsir qilganlar.

Shuningdek, doimiy tarzda Allohni zikr qilish qalbni qotib ketmasligiga sabab bo‘ladi. Qolaversa, qalb xotirjamlik va sakinat ila orom oladi.

الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ

Ular imon keltirgan va qalblari Allohning zikri bilan orom oladigan zotlardir. Ogoh bo‘lingizki, Allohni zikr etish bilan qalblar orom olur. (Ra’d surasi 28-oyat).

Ulamolar zikr qilishning bir necha foydalarini bayon qiladilar:

1) Zikr qilish bilan banda Allohning roziligiga noil bo‘ladi.

2) Zikr shaytonni quvadi.

3) Mo‘minning qalbidan qayg‘u, g‘am-tashvishni ketkazadi.

4) Xursandchilik, shodlik va mamnunlikni olib keladi.

5) Sihat-salomatlikni mustahkamlaydi.

6) Yuz va qalbga nur baxsh etadi.

7) Rizqni ziyoda bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

8) Alloh taologa va insonlarga muhabbatni paydo qiladi.

 

Avazxo‘ja BAXROMOV,

Toshkent tumani “Xolmuhammad ota”

 jome masjidi imom-xatibi  tayyorladi

O‘MI Matbuot xizmati

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Jabroil alayhissalom eng ko‘p tavsiya qilgan amal

22.01.2025   249   4 min.
Jabroil alayhissalom eng ko‘p tavsiya qilgan amal

Islom dini jamoat, ittifoqlik, do‘stlik va mehr-oqibat dinidir. Bir mahalla, bir uyda yashaydigan qo‘shnilar insonga yaqin birodaridan ham yaqinroqdir. Qo‘shnilar o‘rtasidagi o‘zaro totuvlik, yaxshi aloqalar jamiyatning salohiyati va kuchi bo‘lishini ta’minlaydi. Zeroki, Islom dini qo‘shnilarga e’tibor berish, o‘zaro yordam va samimiy aloqalarni tiklashga chaqiradi va bu orqali birlik, ittifoqda bo‘lgan kuchli jamiyatni barpo qilishni talab qiladi.

Bas shunday ekan har bir musulmon qo‘shnisiga e’tibor berib, ularga go‘zal muomala qilishi va shariatga zid kelmagan haqlarini ado etishi kerakdir. Qo‘shnisiga yomonlik qilish, ozor berish musulmonning xulqi emasdir.

Imom Buxoriy va Muslim o‘z sahihlarida Ibn Umar roziyallohu anhu va Oisha roziyallohu anholardan rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu haqda bunday deganlar:

وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ وَعَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَا: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرَّثُهُ». مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ibn Umar roziyallohu anhu va Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Jabroil menga qo‘shni xususida tavsiya beraverganidan uni menga merosxo‘r qilib qo‘yarmikan, deb o‘ylab qoldim”, dedilar. Muttafaqun alayhi.

Qo‘shnilarining haqlariga rioya qilmaslik, ularga yomonlik qilish, ozor berish musulmonni eng yomon, ayanchli oqibatlarga olib keladi. Musulmon uchun imon sifatidan mosuvo bo‘lishdan ham ayanchli oqibat bo‘lmasa kerak?! Imondan mahrum bo‘lishdan, oxiratda jahannamga uloqtirilishdan ham ulkan halokat bo‘lmasa kerak?! Bu holga tushishdan Alloh asrasin!

Bunday ayanchli holatga tushib qolishdan ogohlantirib, bunday past, razil ishlardan qaytarib, Nabiy sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar:

وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: واللهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ قِيلَ: مَنْ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: «الَّذِي لَا يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ ، مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Allohga qasamki, mo‘min emas! Allohga qasamki, mo‘min emas! Allohga qasamki, mo‘min emas!” deganlarida, “Kim u, yo Allohning Rasuli?” deyildi. Shunda u zot: “Yomonliklaridan qo‘shnisi omonda bo‘lmagan kishi”, dedilar. Muttafaqun alayhi.

 

Hadisdan biz o‘rgangan foydali o‘gitlar:

1. Qo‘shnilar bilan o‘zaro totuvlikda yashash.
2. Qo‘shniga go‘zal muomala qilishning zarurligi.
3. Qo‘shnilar bilan yaxshi, samimiy aloqalar o‘rnatish, qo‘shnilarga e’tibor berish, qiyinchilik vaqtida, tuy va marosimlarda yordam qo‘lini cho‘zish.
4. Qo‘shnining shunday haqlari borki, ularga rioya qilish musulmonning vazifasidir.
5. Kim qo‘shnisiga ozor bersa, uning imoni mukammal emas.
6. Qo‘shniga yomonlik qilish musulmon axloqiga ziddir.
7. Har bir musulmon kishi qo‘shnilariga e’tibor berib, ularga go‘zal muomala qilishi va haqlarini ado etishi. Qo‘shnining haqlaridan: salom berish, bemor bo‘lsa, borib ko‘rish, shariatga zid kelmagan marosim va munosabatlarda ishtirok etish va ularda ko‘maklashish.
8. Qo‘shni zinasidagi chiroqni o‘chirib qo‘yish, ozor beradigan darajada televizor va radio ovozini baland qilish, qo‘shnining ayoli va qizlariga nazar solish, qo‘shnilarni poylab, josuslik qilish, istirohat vaqtlarida shovqin solish, o‘yin o‘ynash kabi holatlar bilan qo‘shnilarga ozor bermaslik.

Beknazar Muhammad Shakur,
Hadis ilmi maktabi katta o‘qituvchisi.