Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Yanvar, 2025   |   11 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:48
Peshin
12:36
Asr
15:33
Shom
17:17
Xufton
18:36
Bismillah
11 Yanvar, 2025, 11 Rajab, 1446

Ziyorat odoblariga rioya qilaylik

27.03.2018   7111   4 min.
Ziyorat odoblariga rioya qilaylik

Islom dinida dastlab qabrlarni ziyorat qilish man qilingan edi. Negaki, johiliyat davrida arablar musibat yetganida Allohning taqdiridan norozi bo‘lib g‘azablanishar, qabr tepasiga borib ohu-voh qilishardi. Shuning uchun ham Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sahobalarini fitnadan saqlash uchun qabr ziyoratidan qaytargan edilar. Keyinchalik sahobalarning qalblariga iymon chuqur o‘rnashib, e’tiqodlari mustahkam bo‘lgach, ularga qabrlarni ziyorat qilishga ruxsat berdilar.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarni qabrlarni ziyorat qilishdan qaytargan edim. Endi ularni ziyorat qilinglar”, — dedilar.

Qabrlarni ziyorat qilish odamlarni yomonliklardan uzoq bo‘lishga, diyonatli bo‘lishga, o‘zini isloh qilishga, qilayotgan amallari to‘g‘risida bir kun kelib yaratganning oldida javob berishi haqida o‘ylashga undaydi. Rivoyat qilinishicha Umar roziyallohu anhuning uzuklariga ham “O‘lim va’z nasihat olishga kifoya qiladi, ey Umar”, deb yozilgan ekan.

Har bir ishning o‘ziga xos tartib-qoidalari, odobi bo‘lgani kabi qabr ziyoratida ham o‘ziga xos tartib-qoidalari, odobi mavjud:

  1. Avvalo ziyorat uchun ruhan va jismonan poklanish lozim (imkoni boricha qabristonga tahorat bilan kirish yaxshi). Barcha ishlardagi kabi qabr ziyoratida ham birinchi navbatda inson niyatni to‘g‘ri qilishi kerak. Ziyoratdan faqat Allohni roziligi, ibrat olish va qabrdagi kishining haqiga duo qilishni maqsad qilmoq lozim.
  2. Qabr ziyoratiga kelganda qabr ahliga salom beriladi.
    Qabristonga kirilganda avval: “Assalomu alaykum ya ahlal qubur”, ya’ni: “Sizga salom bo‘lsin ey qabriston ahli”, deb salom beriladi.
  3. Ziyoratga kelgan kishilar dinimizga xos kiyimlarda bo‘lishi lozim. Erkakmi ayolmi avratlarini berkitib ziyorat qilishlari lozim. Ma’lumki, bugungi kunda yoshlarimizning aksariyati dinimizga, milliyligimizga mos kelmaydigan kiyimlarda ziyoratlarga borishmoqda.
  4. Qabriston hududida baland ovozda gaplashish, shovqin solish, hazil mutoyiba va nomaqbul ishlar qilish mumkin emas.
  5. Ziyorat jarayonida qabrda yotgan marhumlardan madad so‘rash, yoki ularga atab jonliq so‘yish aslo mumkin emas.
    Shuni unutmasligimiz kerakki, hech bir ziyoratchi qabrda yotgan kishi avliyo bo‘ladimi yoki oddiy insonmi ulardan hojatini ravo bo‘lishini talab qilmaydi. Agar shunday qilsa bu ulkan gunoh ya’ni shirk amallardan hisoblanadi. Har qanday hojatlarni ravo qiluvchi faqat Allohning o‘zidir.
  6. Qabrlarga yoki ziyoratgohdagi maqbara g‘isht va bezaklariga turli so‘zlar va niyatlarni yozish ham mumkin emas.
  7. Qabrlar ustiga pul sochish, sham yoqish, ularni tavof qilish, bolani kokilini atash, atroflarini aylanish hamda daraxtlariga turli xil latta parchalarini bog‘lash ham dinimizda qattiq qoralangandir.
    Qabr tepasida sham yoqish bid’atdir. Bu ishning nafi yo‘q. Uning qabriga solih amallar, Qur’on tilovati, qilingan sadaqa kabi savobli ishlar nur bo‘ladi. Rasululloh sallollohu alayhi vasallam qabrga chiroq yoqadiganlarni la’natlaganlar. Bilimsiz kishilar qabrlarga sajda qiladilar, tavof qiladilar ostonasini o‘padilar bu ishlar shar’an nojoiz hisoblanadi. Shariatimiz qabrlarni ehtirom qilishda bu kabi yo‘l tutishdan qaytargan. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam keyinchalik ummatlari shu ishlarga qo‘l urishini bilib bundan qaytarganlar.

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafot etishdan oldingi betobliklarida: “Alloh taolo payg‘ambarlarining qabrlarini sajdagoh qilib olgan yahudiy va nasorolarni la’natladi”, dedilar.

  1. Maqbara oldida jonliq so‘yish, taom pishirish va tanovul qilish, musiqa eshitish, uxlab dam olish mumkin emas.
  2. Ziyorat nihoyasida qabriston yoki ziyoratgohdan ohista chiqiladi.
    Qabrlarga ta’zim qilish, u yerga turli chiqindilarni qoldirib ketish mumkin emas.

Qabristonga ziyoratga kelgan kishi o‘tganlarning haqlariga Allohdan mag‘firat so‘rab duo qilmog‘i lozim. Qabr ichida yotganlarning holati va vaqti kelib o‘zining ham oldida turgan oxirat safari borasida tafakkur qilmog‘i darkor. Alloh taolo o‘tganlarimizni o‘z rahmatiga olsin!

Abdurauf YORBЕKOV,

Xovos tumani «Abu Hanifa»

jome masjidi imom-xatibi

O‘MI Matbuot xizmati

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

OITSdan saqlanishning oson-ishonchli yo‘li

10.01.2025   2720   4 min.
OITSdan saqlanishning oson-ishonchli yo‘li

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


"Alloh sizdan yengillatmoqni iroda qiladir. Va inson zaif yaratilgandir".

Insonni Alloh taoloning O‘zi yaratgan. U Zot O‘z bandasining xususiyatlarini yaxshi biladi. Shuning uchun ham insonga faqat Alloh taoloning ko‘rsatmalarigina to‘g‘ri kelishi mumkin. Ushbu oyatda Alloh taolo insonning zaif holda yaratilganini ta’kidlamoqda. Yaratuvchining O‘zi «zaif yaratilgan», deb turganidan keyin, shu zaif insonga yo‘l ko‘rsatishda U Zot og‘irlikni xohlarmidi? Yo‘q, U Zot yengillikni xohlaydi.

Islom shariati, umuman, yengillik ustiga bino qilingandir. Bu haqda ko‘plab oyat va hadislar bor. Hammasi o‘z o‘rnida bayon qilinadi. «Niso» surasining boshidan muolaja qilib kelinayotgan masalalar, xususan, erkak va ayol, oila, nikoh masalasiga kelsak, ushbu oyatda bu masalalarda ham Alloh O‘z bandalariga yengillikni istashi ta’kidlanmoqda. Zohiriy qaralganda, diniy ko‘rsatmalarni bajarish qiyin, shahvatga ergashganlarning yo‘llarida yurish osonga o‘xshaydi. Islomda hamma narsa man qilingan-u, faqat birgina yo‘lga ruxsat berilganga o‘xshaydi. «Nomahramga qarama», «U bilan yolg‘iz qolma», «Uylanmoqchi bo‘lsang, oldin ahlining roziligini ol», «Mahr ber», «Guvoh keltir» va hokazo. Hammasi qaydlash va qiyinchilikdan iborat bo‘lib tuyuladi. Shahvatga ergashganlar esa «Yoshligingda o‘ynab qol, gunoh nima qiladi», deyishadi. Bu esa sodda va oson ko‘rinadi. Haqiqatda esa unday emas. Natijaga qaraganimizda bu narsa yaqqol ko‘zga tashlanadi. Dunyo tarixini kuzatadigan bo‘lsak, oila masalasiga yengil qaragan, jinsiy shahvatga berilgan xalqlar, davlatlar va madaniyatlar inqirozga uchragan. Qadimiy buyuk imperiyalarning sharmandalarcha qulashining asosiy omillaridan biri ham shu bo‘lgan.

Bizning asrimizga kelib, G‘arbda, o‘zlarining ta’biri bilan aytganda, jinsiy inqilob bo‘ldi. Jins borasida olimlar yetishib chiqdilar. Ular «Jinsiy hurriyat bo‘lmaguncha, inson to‘liq hur bo‘la olmaydi. Agar jinsiy mayllar jilovlansa, insonda ruhiy tugun paydo bo‘lib, unda qo‘rqoqlik va boshqa salbiy sifatlar kelib chiqishiga sabab bo‘ladi», kabi g‘oyalarni tarqatishdi. Oqibatda jinsiy inqilob avjiga chiqdi.

Natijasini – har xil balo-ofatlar buhronini hozir o‘zlari ko‘rib-tatib turishibdi. Axloqiy buzuqlik, oilaning va jamiyatning parchalanishi, hayotga qiziqishning yo‘qolishidan tashqari, son-sanog‘iga yetib bo‘lmaydigan muammolar paydo bo‘ldi. Jinsiy inqilob oqibatida taraqqiy etgan g‘arb davlatlarining tub aholisi dahshatli sur’atda kamayib bormoqda. Ko‘z ko‘rib, quloq eshitmagan tanosil kasalliklari kelib chiqdi, har yili son-sanoqsiz odamlar shu kasalliklardan o‘lmoqda. Nasl buzilib, odamlari zaifhol va kasalmand bo‘lib bormoqda. Turli aqliy va ruhiy kasalliklar urchidi. Oxiri kelib, kasalliklarga qarshi insondagi tabiiy monelikning yo‘qolishi (OITS) kasalligi paydo bo‘ldi. Bu kasallik haqli ravishda, XX asr vabosi deb nomlandi. Uning davosi yo‘q. Bu dardga chalinishning sababi zinodir. U bilan kasallangan odam tez muddatda o‘ladi. Hamma dahshatda. Bu dardga chalinmaslikning yo‘llari axtarilmoqda, bu yo‘lda behisob mablag‘lar sarflanmoqda, mazkur vaboga chalinmaslikning turli choralari taklif etilmoqda. Qonunlar chiqarilmoqda, idoralar ochilmoqda.

Lekin shahvatga ergashganlari sababli ular eng oson, eng ishonchli bitta yo‘l – Allohning yo‘liga qaytishni xayollariga ham keltirishmayapti. Aqalli ushbu dardning bevosita sababchisi bo‘lmish zinoni man etuvchi qonun chiqarishni hech kim o‘ylab ham ko‘rmayapti. Chunki shahvatga ergashganlar shahvatga qarshi chiqa olmaydilar. Ularning o‘zlari shahvatga banda bo‘lganlari uchun unga ergashganlar. O‘zlarini zohiriy yengil ko‘ringan ishga urib, endi og‘irlikdan boshlari chiqmay yuribdi. Zohiriy og‘ir ko‘ringan bo‘lsa ham, Alloh ko‘rsatgan yo‘lga yurgan bandalar boshida mazkur og‘irlik va mashaqqatlarning birortasi ham yo‘q. Ular mutlaq yengillikda, farovon turmush kechirmoqdalar.

"Tafsiri Hilol" kitobidan

Maqolalar