Marhum onamiz doim zikrda yurardilar. Tillari har vaqt “Alhamdulillah”, “Laa ilaaha illalloh”, “Subhaanalloh” kabi zikrlar ila namlanib turardi. O'zlari zikrga muhabbatli bo'lish bilan birgalikda bizga ham doim zikr qilishimizni eslatib turar edilar.
Hamma ham zikr qilishga, zikrga odatlanishga harakat qiladi. Lekin bir kun, ikki kun, uzog'i bir hafta zikr qilib keyin tashlab qo'yadi. Ko'pincha zikrlar qolib ketishiga ishlarimiz, darslarimiz ko'pligi, doim shular haqida o'ylab yurishimiz sabab bo'ladi.
Shu e'tibordan onam zikrni unutib qo'ymasligimiz uchun ajoyib bir tadbirni yo'lga qo'ygan edilar. Har kuni yuradigan ko'chalarimizning nomlarini o'z nomlari bilan nomlamasdan aytadigan zikrlarimiz nomi bilan nomlab qo'yardilar. Masalan, “Subhanalloh” ko'chasi, boshqa ko'chani “Alhamdulillah” ko'chasi, yana boshqa birini esa, “Laa ilaaha illalloh” ko'chasi va hokazo.
Keyin biz qachon shu ko'chalardan o'tadigan bo'lsak, ko'cha nomiga muvofiq zikrni aytib ketar edik. Bu juda ajoyib tadbir edi. Chunki ko'pincha tilimiz bekorchi gaplarni gapirish bilan band bo'ladi. Uning o'rniga qaysi ko'chada yurgan bo'lsak, o'sha ko'chaga atalgan zikrni aytishimiz tilimizni doimo zikr bilan band qilardi. Sababi biz har doim u yoki bu ko'chada yurgan bo'lamiz.
Biz bu zikrlarga shu darajada o'rgangan edikki, o'sha ko'chalarning asl nomlarini ham esimizdan chiqarib yuborgan edik. Biror joyni tushuntirish kerak bo'lganda ham, hattoki, o'sha o'zimiz nomlab olgan zikrlar nomi bilan atar edik.
Onam bu tadbirni bizga o'ttiz yil mobaynida qo'llab keldilar. Mana hozir yoshim qirqqa chiqqan bo'lsa-da, hali-hanuz ushbu odatimni tark qilganim yo'q. Har safar o'sha ko'chalardan o'tsam, o'sha ma'lum zikrlarni aytib o'taman.
Demak, biz ham farzandalarimizga ushbu usulni qo'llagan holda Allohning zikrida bardavom bo'lishni o'rgatsak bo'ladi. Bu uslub nafaqat farzandlarimizga, balki o'zimizga ham foydali bo'lishi shubhasiz.
Doktor Abdulloh Muhammad Abdulmu'tining
“Farzand tarbiyasidan 700 ta saboq” kitobidan
G'iyosiddin Habibulloh, Kamronbek Islom tarjimasi.
Al-Kisoiy al-Kufiy 119/737 yil Kufada dunyoga kelgan.
To‘liq ismi: Ali ibn Hamza ibn Abdulloh ibn Bahman ibn Fayruzm al-Kisoiy al-Kufiy. Imom al-Kisoiy yoshligida ilm o‘rganishga juda intilardi, lekin boshlang‘ich davrda muvaffaqiyat qozona olmasdi. Bir safar Qur’onni yod olishda qiynalgach, ustoziga: “Men hech narsani yodlay olmayapman, charchadim”, dedi.
Ustoz unga sabr qilishni va Qur’onning barakasiga ishonishni tavsiya qildi. Shundan so‘ng, Imom al-Kisoiy sabr bilan harakat qilib, Qur’onni mukammal yod oldi va keyinchalik mashhur qiroat imomlaridan biri bo‘ldi. Bu voqea sabr va mehnatning samarasini eslatadi.
Hayoti: Al-Kisoiy Kufada tug‘ilgan va tilshunoslikda ham, qiroatda ham yuqori maqomga ega bo‘lgan. Undan nega «Kisoiy» deb nom olganligi haqida so‘rashganida u, – "chunki men hajda kisoda (kiyimda) ehrom bog‘laganman", deb javob bergan ekan. U asli fors bo‘lib, Bani Asad qabilasining qullaridan edi.
Ilmiy faoliyati: Uning asosiy ustozlari Hamza al-Kufiy va boshqa yirik qiroatchilar bo‘lgan. Bundan tashqari Kufa maktabini asoschisi hisoblanadi.
Muoz al-Harro va Abu Ja’far Ruasiylarda nahvdan tahsil oldi. Ular-dagi ilmlarni olib bo‘lib, ulardan qoniqmay qolgach, Basraga kelib Iso ibn Umar, Abu Amr ibn al-Alo va Al-Xalil ibn Ahmaddan ilm o‘rgangan. Qiroatni esa Sho‘ba ibn Hajjojdan ta’lim olgan.
U zot juda ko‘p asarlar ham yozgan: "Kitab muxtasar fi an-nahv" (Nahvga oid qisqa bo‘lgan kitob), "Kitab al-hudud fi an-nahv" (Nahvdagi hadlar oid kitob), "Kitob al-qiroat (Qiroatga doir kitob)", "Kitab al-adad (Sonlarga doir kitob)", "Kitab ixtilaf al-adad (Sonlarning ixtilofiga oid kitob)", "Kitab al-huruf (Harflarga oid kitob)", "Kitab maoniy al-Qur’an (Qur’on ma’nolari haqidagi kitob)" kabi ko‘plab kitoblar yozgan.
Nahvdan Farro uning xos shogirdlaridan hisoblanadi.
Kisoiy 189/805 yil Roy shahrida vafot etgan.
Matkarimov Nurmuhammad,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.