Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Yanvar, 2025   |   22 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:20
Quyosh
07:43
Peshin
12:40
Asr
15:46
Shom
17:30
Xufton
18:47
Bismillah
22 Yanvar, 2025, 22 Rajab, 1446

Amir Temur pirining o‘g‘li Kasbida dafn etilganmi?

19.03.2018   4490   4 min.
Amir Temur pirining o‘g‘li Kasbida dafn etilganmi?

Kasbi tumani Kasbi qishlog‘idagi kattagina maydonni egallagan Sulton Mir Haydar ziyoratgohi yurtimizdagi qadimiy maskanlardan. E’tiborlisi, mazkur ziyoratgohda ko‘plab tarixiy obidalar qatorida bo‘yi 1 metr, eni 89 santimetr, og‘irligi 2 tonnaga yaqin sandiqqa o‘xshash kulrang marmar tosh ham saqlanadi. Temuriylar davriga xos, o‘z davrining eng mohir sangtaroshlari tomonidan ishlov berilgan va mashhur xattotlarning jimjimador yozuvlari chekilgan bu qabrtosh nufuzli odamga tegishli ekani ko‘rinib turibdi.
Darhaqiqat, shunday. Yozilishicha, “Bu qabr Amir A’zam Amir Sayyid Barakaning o‘g‘li marhum va mag‘fur Amir Sayyid Shamsiddin Haydarnikidir”. Qabrtoshning janub tomonida esa “Sayyidlar Sultoni, izzat va karomat manbai Amir Sayyid Shamsiddin Haydar al-Husayni an-Nasafiy shavval oyining yigirmanchi jum’a kuni (hijriy) 877 (milodiy 1473) yilda vafot etdi”, degan bitiklar mavjud. Qabrtoshdagi matnga ko‘ra, Amir Sayyid Shamsiddin Haydar Sohibqiron Amir Temurning piri Sayyid Barakaning o‘g‘lidir.
Manbalardan ma’lumki, Amir A’zam Sayyid Baraka payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.)ning avlodlaridan bo‘lgan. U hukmdor buyrug‘i bilan Makkadan Balxga vaqf ishlari bo‘yicha keladi. Ammo Balx hukmdori Amir Husayn unga nisbatan yaxshi muomalada bo‘lmaydi. Shundan so‘ng Sayyid Baraka Termizga borib, shu yerda yashab qoladi. Ana shu vaqtda Sohibqiron Amir Temur Termizga boradi va u zot bilan uchrashadi. Bu uchrashuvda Sayyid Baraka Sohibqiron Amir Temurga bayroq va nog‘ora beradi. Bu saltanat, shohlik belgisi edi. Bu haqda Sharafiddin Ali Yazdiy o‘zining “Zafarnoma” asarida: “Hazrat Sohibqiron Beva (Termizdan 20 kilometr uzoqlikdagi qishloq) mavze’idakim, Termizdin uch yig‘och beri erdi, tushti, ul yerda hazrat oliyjanob, naqobattob, murtazoi A’zam, Akram, Sayyid Barakakim, Makkaning shariflaridin erdi va ul mahalda yer yuzining sodotlarig‘a akram va ashrafi erdi, ul yerda hazrat Sohibqiron qoshiga tabla va alamkim, saltanatning alomati turur, o‘zi bila kelturub, peshkash qildi va muborak tilini ochib shahanshohlik mujdasin berdi”, deb yozadi.
Bilamizki, Sohibqiron Amir Temur har ishda kengash, maslahatga alohida e’tibor qaratgan. Shamsuddin Mir Kulol Faxuriy, Zayniddin Abu Bakr Tayobodiy, Bobo Sangu, Xoja Boyazid, Shoh Ne’matulloh valiy Kirmoniy, Xoja Is'hoq Xuttaloniy, Mavlono Turkiy, Fazlulloh Xurufiy kabi piru ustozlari qatorida Sayid Barakaning ham qimmatli maslahatlariga doim rioya etgan. Sohibqiron Amir Temur bu pirlaridan maktublar olib turgan, ularni o‘z yurishlarida birga olib yurgan hamda ularning duolaridan ilhomlangan. Ana shu pirlar orasida Sayyid Baraka Sohibqiron Amir Temur hayotida muhim o‘rin tutgan. Bu haqda Sharafiddin Ali Yazdiy “Zafarnoma” asarida shunday yozadi:
“Muqaddam sharif (Amir Temur) sayyidni bag‘oyat aziz tutib, anchakim shart ta’zim turur, sidq va ixlosdin bajoy keldurdi. Ul hazrat Sohibqiron (Amir Temur) bila do‘stliq qilib andoq bo‘ldikim, muddati hayotida davlat belgisi andin ayrilmadi va vafot bo‘lg‘ondin so‘ng ikkalasi bir yerda yottilar”.
Manbalarda qayd etilishicha, Amir A’zam Sayyid Baraka Samarqand va Andxo‘yda yashagan, 1404 yilda vafot etgan va Andxo‘y viloyatida dafn qilingan. Amir Temurning vasiyatiga ko‘ra, Shohruh Mirzo Sayyid Barakaning xokini Samarqandga olib keladi va Amir Temur maqbarasida dafn qiladi.
Mana shunday maqomga ega bo‘lgan Amir A’zam Sayyid Barakaning o‘g‘li Amir Shamsiddin Mir Haydar hisoblanadi. Yuqorida tilga olganimiz - qabrtoshdagi bitiklar Amir Shamsiddin Mir Haydar haqidadir.
Hazrati Amir Sayyid Shamsiddin Haydar qabrtoshida bitilgan hijriy 877 (milodiy 1473) yil Movarounnahrda Amir Temur o‘g‘li Mironshohning nabirasi Sulton Ahmad Mirzo hukmronlik qilgan yillarga to‘g‘ri keladi. Temuriylar tomonidan qo‘yilgan bu qabrtosh Amir A’zam Sayyid Baraka va uning o‘g‘liga nisbatan ko‘rsatilgan ehtiromni anglatishi bilan birga u bugungi kunda bizga Amir Sayyid Shamsiddin Haydarning kim ekanligidan darak beruvchi noyob tarixiy yodgorlik hamdir.
Ruhiddin AKBAROV , “Qashkadaryo” nashri


O‘zbekiston musulmonlar idorasi matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar

Ayolingni Allohdan qo‘rqishga chaqirib tur

15.01.2025   5847   4 min.
Ayolingni Allohdan qo‘rqishga chaqirib tur

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Imom Muslim, Abu Dovud va Molik vidolashuv haji hadisida Jobir roziyallohu anhudan rivoyat qiladilar:

"Ayollar haqida Allohdan qo‘rqinglar! Chunki sizlar ularni Allohning omonati ila olgansiz. Ularning farjlarini Allohning kalimasi ila halol qilib olgansizlar. Sizlar uchun ularning zimmasida siz yomon ko‘rgan biror kishiga to‘shaklaringizni bostirmaslik majburiyati bor. Agar o‘shani qilsalar, ularni achitmaydigan qilib uringlar. Ular uchun sizning zimmangizda ma’ruf yo‘l bilan rizqlari va kiyimlari majburiyati bor".

Muoviya Qurayshiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Yo Allohning Rasuli, bizning birimizda xotinining nima haqqi bor?» dedim.

«Qachon taomlansang, uni ham taomlantirasan. Qachon kiyim kiysang, uni ham kiyintirasan. Yuziga urmaysan. Qattiq so‘kmaysan va uydan boshqa joyda hijron qilmaysan», dedilar u zot alayhissalom (Abu Dovud va Nasoiy rivoyat qilishgan).

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

«Hind binti Utba: «Allohning Rasuli, Abu Sufyon o‘ta baxil odam, menga va bolamga kifoya qiladigan narsani bermaydi. Faqat unga bildirmay olsamgina bo‘ladi», dedi.

«O‘zingga va bolangga yetarlisini to‘g‘rilikcha ol», dedilar u zot alayhissalom (Ikki shayx rivoyat qilishgan).

Barcha ulamolar ayollarning nafaqasi erlariga vojib bo‘lishiga ittifoq qilganlar.

Aqlga solib ko‘rilganda ham, ayol kishi erning xizmatlarini qilganidan keyin, uning izmida bo‘lganidan keyin, albatta, uning nafaqasi erga vojib bo‘ladi-da!

Uning miqdori ikkisining holiga qarab bo‘ladi. Ikkisi boy bo‘lsa, boyniki, kambag‘al bo‘lsa, kambag‘alniki bo‘ladi. Er boy, xotin kambag‘al yoki aksincha bo‘lsa, ikki holning o‘rtasida bo‘ladi. Agar xotin otasining uyida bo‘lsa ham yoki erning uyida bemor bo‘lsa ham.

Erga xotini uchun vojib nafaqalar besh qismdir:

1. Taom.

Bunga oziq-ovqat, ichimlik va ovqatga qo‘shib yeyiladigan narsalar (sirka, yog‘ va shunga o‘xshash) hamda ovqat pishirish uchun ketadigan barcha narsalar kiradi. Taomning miqdori yetarli bo‘lishi kerak, mazkur miqdor erning boy-kambag‘alligiga qarab belgilanadi.

2. Kiyim.

Yetarli darajada, bir sidra kiyim-bosh doimo bo‘lishi kerak. Hanafiy va shofe’iy mazhablarida: «Har olti oyda bir sidra yangi kiyim olib beriladi», deyilgan.

3. Maskan.

Er o‘z xotinini maskan bilan ta’minlashi vojib. Maskan erning moliyaviy imkoniyati saviyasida bo‘ladi. Shu bilan birga, maskan to‘liq jihozlangan bo‘lishi shart. Unda yashash uchun kerakli har bir narsa bo‘lishi lozim.

4. Agar xotin xizmatkor ishlatib yuradigan toifadan bo‘lsa, xizmatkor solib berish ham uning nafaqasiga kiradi.

5. Tozalik asbob-anjomlari va uyning kerakli matohlari.

Agar er moli bo‘la turib, nafaqa bermasa, qozi uni qamashga hukm chiqaradi. Xotin talab qilsa, boshqa mulklari sotilib, uning nafaqasi beriladi. Er noilojlikdan nafaqa bera olmasa, qamalmaydi.

«Ulardan asoingni ko‘tarma va ularni Allohdan qo‘rqishga chaqirib turgin».

Ya’ni ahli ayoling sening haybatingni doimo sezib tursin. Ulardan sodir bo‘ladigan har bir noshar’iy ishni e’tiborsiz qo‘ymasligingni unutmasinlar.

Sen ularni doimiy ravishda Alloh taologa taqvo qilishga chaqirib tur. Bu ishda juda ko‘p yaxshiliklar bor.

«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz.