Milliy tarixini o'rgangan, undan to'g'ri xulosalar chiqargan avlod ulug' ishlarga qodir bo'ladi. Shu boisdan ham mamlakatimizda yoshlar ta'lim-tarbiyasi, ma'naviyati, ma'rifati davlat siyosatining ustuvor yo'nalishlaridan biriga aylangan. Buyuk ajdodlarimiz, xususan, jadid bobolarimiz ilgari surgan umidbaxsh g'oyalar, ularning orzu-intilishlari, shak-shubhasiz, bugun Yangi O'zbekistonimizda o'z aksini topayotgani ayni haqiqatdir.
Davlatimiz rahbari raisligida 2023 yilning 22 dekabrida o'tkazilgan Respublika Ma'naviyat va ma'rifat kengashining kengaytirilgan yig'ilishida mamlakatimiz ma'naviy-ma'rifiy hayoti bilan bog'liq yangi istiqbolli tashabbuslar o'rtaga tashlandi. Jumladan, Prezidentimiz ma'naviyat va ma'rifat, ta'lim-tarbiya masalasi bugun suv va havodek zarurligini ta'kidladilar.
Bugun chindan ham murakkab bir davrda yashamoqdamiz. Ijtimoiy tarmoqlar orqali erkimiz, mustaqilligimizga nisbatan aytilayotgan aljirashlar, ma'naviy tahdidlar, axborotlar kurashi, bizdan uyg'oq bo'lishimizni, jasorat ko'rsatishimizni talab etmoqda. Zotan, kim Vatan va xalq kelajagi haqida jur'at bilan so'z aytar ekan, barchasining mohiyatida jadid ma'rifatparvarlari peshvosi Mahmudho'ja Behbudiyning “Haq olinur, lekin berilmas!” degan ulug'vor g'oyasi mujassam.
Albatta, davlatimiz rahbari kuyunchaklik bilan aytgan ushbu so'zlari butun jamiyatimizni, millionlab qalblarni uyg'otib yubordi desak mubolag'a bo'lmaydi. “Tarixdan ma'lum: Vatan va xalq taqdiriga nisbatan tahdidlar kuchaygan vaziyatda aynan millat fidoyilari – uyg'oq qalbli ziyolilar, shoir va adiblar, san'at namoyandalari, ma'naviyat va ma'rifat sohasi xodimlari jasorat bilan maydonga chiqqanlar. Mamlakatimiz o'z taraqqiyotining yangi, yuksak bosqichiga kirayotgan hozirgi paytda bizga jadid bobolarimiz kabi G'arb ilm-fan yutuqlari bilan birga, milliy qadriyatlar ruhida tarbiya topgan etuk kadrlar suv bilan havodek zarur”.
Ha, bugungi kunda bizga ijtimoiy axloq, ma'naviyat, ma'rifat, fidoyilik va yuksak vatanparvarlik har qachongidan ham muhimdir. Zotan, har qanday yuksak iqtisodiy va ma'rifatli jamiyat asosida, avvalo, inson kamoloti, axloqi va tarbiyasi turadi.
Biz bu kabi ma'naviy, ma'rifiy jasoratni jadid bobolarimizning shijoati, ular yozib qoldirgan o'lmas asarlardan, g'oyalardan olishimiz mumkin. Shuning uchun yoshlarimiz jadid adabiyotini, ma'naviyati va ma'rifatini ko'proq o'qishlari, ularda ko'tarilgan g'oya va maqsadlarni o'z hayotlariga dasturilamal qilib olishlari lozim.
Aynan milliy g'oya – ijtimoiy, ma'naviy zarurat, u jamiyatga yangicha ruh, shijoat bag'ishlaydi. Milliy g'oya birdamlik, fidoyilik, vatanparvarlik bilan amalga oshadi.
Demak, bugun nafaqat iqtisodiy, balki tarbiyaviy, ma'naviy-ma'rifiy, mafkuraviy sohalarda ham raqobatga tayyor bo'lishimiz kerak.
Davlatimiz rahbari: “Azizlarim, tarbiyasi izdan chiqqan nopok kimsalardan ogoh bo'laylik! Farzandalarimizni ularning buzg'unchi ta'siridan asraylik! Kelajagimizni yovuz kuchlar qo'liga berib qo'yishga aslo haqqimiz yo'q. Agar barchamiz birgalikda qat'iy harakat qilsak, jamiyatimizda sog'lom ijtimoiy-ma'naviy muhitni mustahkamlashga, albatta, qodirmiz. Yangi O'zbekistonda qonun ustuvor, jinoyatga jazo muqarrar bo'lishi shart. Va, albatta, shunday bo'ladi.” Albatta, kishi o'zining sobit fikri, boy dunyoqarashiga ega bo'lsa, uni ezgu yo'ldan adashtirib bo'lmaydi. Jamiyatda sog'lom muhitni qaror toptirish uchun, avvalo, yoshlarimizni har tomonlama yuksak salohiyatli etib tarbiyalamog'imiz lozim.
So'nggi yillarda diniy-ma'rifiy sohada ham katta ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda. Prezidentimizning tashabbusi bilan haj kvotasi yildan-yilga ortib bormoqda. Umra ziyoratiga bo'lgan cheklovlar esa butunlay olib tashlandi. Demak, ulug' ziyoratlarni amalga oshirib kelgan yurtdoshlarimiz ma'naviyat, ma'rifat targ'ibotchisi bo'lishi, odamlarni yaxshilikka, ezgulikka boshlashi kerak. Afsuski, bu haqiqatni hamma ham tushunib etganlaricha yo'q. Ziyorat bahona o'zini ko'z-ko'z qilish, manmanlikka berilish kabi hunuk holatlar ko'zga tashlanmoqda. Bular, albatta, barchamizni o'ylantirishi, tashvishga solishi kerak.
Zotan, umra ibodati sunnat amal bo'lib, ilm olish orqali yurt taraqqiyotiga hissa qo'shishlikni ham anglatadi. Ilm egallash esa muqaddas dinimizda eng ulug' amallardan biri. Bugun Vatanimiz, xalqimiz bizdan, yoshlarimizdan kutayotgan birinchi ilinj ham mukammal, chuqur ilm olishdir.
Muhammadzakiy HOMIDOV,
Quva tumani “Akbarobod” masjidi
imom noibi
“Musulmon banda tahorat olganida tana a’zolari poklanishidan tashqari gunohlari ham kechiriladi”, deb eshitganmiz. Bunga dalil bo‘luvchi hadislar bor-mi?
Usmon ibn Affon roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim tahoratni mukammal ado etsa, gunohlari tanasidan, hatto tirnoqlari ostidan chiqib ketadi”, deganlar (Imom Muslim, Imom Nasoiy, Imom Ahmad, Imom Tabaroniy, Imom Bayhaqiy rivoyati).
Odatda, ochiq a’zolardagi kirlar yopiq turgan yoki tirnoq ostida yig‘ilgan kirlarga nisbatan oson poklanadi. Tirnoq ostidagi kirlarni tozalash uchun alohida e’tibor talab etiladi. Bu yerda banda tirnog‘i ostidagi gunohlar ham kechirilishi aytilmoqda. Bu esa tahorat sababidan Alloh va banda o‘rtasidagi kichik gunohlarning birontasi ham qolmay kechirilishiga dalolat qiladi.
Abu Umoma roziyallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan rivoyat qiladi: “Agar musulmon banda tahorat qilsa, gunohlari qulog‘idan, ko‘zidan, ikki qo‘lidan, ikki oyog‘idan chiqib ketadi. Agar o‘tirsa, gunohlari kechirilgan holda o‘tiradi” (Imom Ahmad, Imom Tabaroniy “Avsat”da va Imom Bayhaqiy rivoyati).
Banda tahoratini risoladagidek bajarsa, qulog‘i, ko‘zi, qo‘li va oyog‘i sodir etgan gunohlari kechiriladi. Agar u tahorat qilib bo‘lsa, bironta ham gunohi qolmaydi.
Abdulloh Sunobihiy roziyallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan rivoyat qiladi: “Agar mo‘min banda tahorat qilib, og‘zini chaysa, og‘zidan gunohlari chiqib ketadi. Agar burniga suv olib qoqsa, burnidan gunohlari chiqib ketadi. Agar yuzini yuvsa, yuzidan, hatto ikki ko‘zining chetidan gunohlari chiqib ketadi. Agar ikki qo‘lini yuvsa, qo‘lidan, hatto qo‘lining tirnoqlari tagidan gunohlari chiqib ketadi. Agar boshiga mas'h tortsa, boshidan, hatto ikki qulog‘idan gunohlari chiqib ketadi. Agar ikki oyog‘ini yuvsa, oyog‘idan, hatto oyog‘ining tirnoqlari ostidan gunohlari chiqib ketadi. So‘ngra masjidga borishi, (o‘qigan) namozi unga qo‘shimcha (savob) bo‘ladi” (Imom Nasoiy, Imom Ibn Moja, Imom Molik, Imom Ahmad, Imom Hokim rivoyati).
Ma’lumki, tahorat bilan namoz banda gunohlariga kafforat bo‘ladi. Agar tahoratni mukammal qilib, xushu bilan namoz o‘qilsa, bu namoz orqali banda ko‘p ajrlarga erishadi.