Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Yanvar, 2025   |   22 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:20
Quyosh
07:43
Peshin
12:40
Asr
15:46
Shom
17:30
Xufton
18:47
Bismillah
22 Yanvar, 2025, 22 Rajab, 1446

Yoshlarimiz ilmli, salohiyatli bo'lsa to'g'ri yo'ldan adashmaydi

22.01.2024   1078   4 min.
Yoshlarimiz ilmli, salohiyatli bo'lsa to'g'ri yo'ldan adashmaydi

Milliy tarixini o'rgangan, undan to'g'ri xulosalar chiqargan avlod ulug' ishlarga qodir bo'ladi. Shu boisdan ham mamlakatimizda yoshlar ta'lim-tarbiyasi, ma'naviyati, ma'rifati davlat siyosatining ustuvor yo'nalishlaridan biriga aylangan. Buyuk ajdodlarimiz, xususan, jadid bobolarimiz ilgari surgan umidbaxsh g'oyalar, ularning orzu-intilishlari, shak-shubhasiz, bugun Yangi O'zbekistonimizda o'z aksini topayotgani ayni haqiqatdir.

Davlatimiz rahbari raisligida 2023 yilning 22 dekabrida o'tkazilgan Respublika Ma'naviyat va ma'rifat kengashining kengaytirilgan yig'ilishida mamlakatimiz ma'naviy-ma'rifiy hayoti bilan bog'liq yangi istiqbolli tashabbuslar o'rtaga tashlandi. Jumladan, Prezidentimiz ma'naviyat va ma'rifat, ta'lim-tarbiya masalasi bugun suv va havodek zarurligini ta'kidladilar.

Bugun chindan ham murakkab bir davrda yashamoqdamiz. Ijtimoiy tarmoqlar orqali erkimiz, mustaqilligimizga nisbatan aytilayotgan aljirashlar, ma'naviy tahdidlar, axborotlar kurashi, bizdan uyg'oq bo'lishimizni, jasorat ko'rsatishimizni talab etmoqda. Zotan, kim Vatan va xalq kelajagi haqida jur'at bilan so'z aytar ekan, barchasining mohiyatida jadid ma'rifatparvarlari peshvosi Mahmudho'ja Behbudiyning “Haq olinur, lekin berilmas!” degan ulug'vor g'oyasi mujassam.

Albatta, davlatimiz rahbari kuyunchaklik bilan aytgan ushbu so'zlari butun jamiyatimizni, millionlab qalblarni uyg'otib yubordi desak mubolag'a bo'lmaydi. “Tarixdan ma'lum: Vatan va xalq taqdiriga nisbatan tahdidlar kuchaygan vaziyatda aynan millat fidoyilari – uyg'oq qalbli ziyolilar, shoir va adiblar, san'at namoyandalari, ma'naviyat va ma'rifat sohasi xodimlari jasorat bilan maydonga chiqqanlar. Mamlakatimiz o'z taraqqiyotining yangi, yuksak bosqichiga kirayotgan hozirgi paytda bizga jadid bobolarimiz kabi G'arb ilm-fan yutuqlari bilan birga, milliy qadriyatlar ruhida tarbiya topgan etuk kadrlar suv bilan havodek zarur”.

Ha, bugungi kunda bizga ijtimoiy axloq, ma'naviyat, ma'rifat, fidoyilik va yuksak vatanparvarlik har qachongidan ham muhimdir. Zotan, har qanday yuksak iqtisodiy va ma'rifatli jamiyat asosida, avvalo, inson kamoloti, axloqi va tarbiyasi turadi.

Biz bu kabi ma'naviy, ma'rifiy jasoratni jadid bobolarimizning shijoati, ular yozib qoldirgan o'lmas asarlardan, g'oyalardan olishimiz mumkin. Shuning uchun yoshlarimiz jadid adabiyotini, ma'naviyati va ma'rifatini ko'proq o'qishlari, ularda ko'tarilgan g'oya va maqsadlarni o'z hayotlariga dasturilamal qilib olishlari lozim.

Aynan milliy g'oya – ijtimoiy, ma'naviy zarurat, u jamiyatga yangicha ruh, shijoat bag'ishlaydi. Milliy g'oya birdamlik, fidoyilik, vatanparvarlik bilan amalga oshadi.

Demak, bugun nafaqat iqtisodiy, balki tarbiyaviy, ma'naviy-ma'rifiy, mafkuraviy sohalarda ham raqobatga tayyor bo'lishimiz kerak.

Davlatimiz rahbari: “Azizlarim, tarbiyasi izdan chiqqan nopok kimsalardan ogoh bo'laylik! Farzandalarimizni ularning buzg'unchi ta'siridan asraylik! Kelajagimizni yovuz kuchlar qo'liga berib qo'yishga aslo haqqimiz yo'q. Agar barchamiz birgalikda qat'iy harakat qilsak, jamiyatimizda sog'lom ijtimoiy-ma'naviy muhitni mustahkamlashga, albatta, qodirmiz. Yangi O'zbekistonda qonun ustuvor, jinoyatga jazo muqarrar bo'lishi shart. Va, albatta, shunday bo'ladi.” Albatta, kishi o'zining sobit fikri, boy dunyoqarashiga ega bo'lsa, uni ezgu yo'ldan adashtirib bo'lmaydi. Jamiyatda sog'lom muhitni qaror toptirish uchun, avvalo, yoshlarimizni har tomonlama yuksak salohiyatli etib tarbiyalamog'imiz lozim.

So'nggi yillarda diniy-ma'rifiy sohada ham katta ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda. Prezidentimizning tashabbusi bilan haj kvotasi yildan-yilga ortib bormoqda. Umra ziyoratiga bo'lgan cheklovlar esa butunlay olib tashlandi. Demak, ulug' ziyoratlarni amalga oshirib kelgan yurtdoshlarimiz ma'naviyat, ma'rifat targ'ibotchisi bo'lishi, odamlarni yaxshilikka, ezgulikka boshlashi kerak. Afsuski, bu haqiqatni hamma ham tushunib etganlaricha yo'q. Ziyorat bahona o'zini ko'z-ko'z qilish, manmanlikka berilish kabi hunuk holatlar ko'zga tashlanmoqda. Bular, albatta, barchamizni o'ylantirishi, tashvishga solishi kerak.

Zotan, umra ibodati sunnat amal bo'lib, ilm olish orqali yurt taraqqiyotiga hissa qo'shishlikni ham anglatadi. Ilm egallash esa muqaddas dinimizda eng ulug' amallardan biri. Bugun Vatanimiz, xalqimiz bizdan, yoshlarimizdan kutayotgan birinchi ilinj ham mukammal, chuqur ilm olishdir.

 

Muhammadzakiy HOMIDOV,

Quva tumani “Akbarobod” masjidi

imom noibi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Jelatinning hukmi

14.01.2025   5033   3 min.
Jelatinning hukmi

Jelatin – suyuq modda bo‘lib, hozirda ba’zi dori vositalirida va oziq-ovqat mahsulotlarida ishlatiladi. U hayvonlarning terisi va suyaklaridan olinadi. Agar shu hayvonlar shar’an go‘shtini yeyish mumkin bo‘lgan jonzot bo‘lsa, u holda zarari yo‘q. Ammo, u hozirda musulmon  bo‘lmagan yurtlardan keltiriladigan, asbob-uskunada shar’iy so‘yilmagan hayvonlardan olingan bo‘lsa, qaraladi. Agar jelatin hayvon suyagidan olingan bo‘lsa hanafiylar nazdida – joiz. Chunki suyakda hayot bo‘lmaydi. o‘limtikning hayot nishonasi yo‘q bo‘lgan a’zolari pok hisoblanadi. Shu sababli ularning oldi-sotdisi hanafiylarda joizdir. Biroq, jelatin agar shar’iy so‘yilmagan hayvonlar terisidan olingan bo‘lsa ba’zi hamasirlar: "U – halol, sababi, hayvon terisiga kimyoviy ishlov berilganida uning mohiyati o‘zgarib ketadi, boshqa narsaga aylanishi bilan hanafiy mazhabiga ko‘ra halol, pok bo‘ladi” deyishmoqda. Men o‘zim ba’zi korxonalarda bu amaliyotga guvoh bo‘ldim. Lekin, menimcha bu amaliyot teri mohiyatini yo‘q qilib yuborishga kifoya qilmaydi. to‘g‘ri, bu yerda ba’zi kimyoviy amaliyotlar bo‘ladi, lekin hamma kimyoviy amaliyotlar ham mohiyatni o‘zgartib, boshqa narsaga aylantira olmaydi. Bunga dalil, go‘shtni pishirishda ham kimyoviy o‘zgarishlar amalga oshriladi, biroq: “Go‘shtning mohiyati pishirish bilan boshqa narsaga aylandi», deyilmaydi. Aks holda hamma harom qilingan go‘shtlarni pishirgandan keyin yeyish halol bo‘lib qolardi. Menga shu borada mutaxassis bo‘lgan kishilar: "Jelatin tayyorlash uchun terilarda o‘tkaziladigan bu amaliyotlar terining mohiyatini yo‘q qilib yubormaydi, faqat bu amaliyot terilarni tozalashda va ularni suyuq moddaga aylantirishda ishlatiladi", deyishdi. Qattiq narsalarni suyultirishning o‘zi uning mohiyatini o‘zgartirmaydi. Shu sababli haligacha terining mohiyati yo‘qolib ketish masalasi menga ayon bo‘lgani yo‘q.

Lekin bu amaliyotni ko‘rib, mutaxassislarga murojaat qilgandan so‘ng menga ma’lum bo‘ldiki, bu amaliyotlar bilan terining oshlanishi  hosil bo‘ladi. «Hidoya» sohibi aytadi: “Hidni va fasodni ketkazuvchi narsa oshlovchidir”. Terilarda amalga oshirilayotgan bu amaliyotlarda uni tozalash, namligini ketkazish uchun «lime» (teridan tukni  to‘kib yuboruvchi vosita) va «alkalai» vositalari ishlatiladi. Buni mutaxassislar aytib o‘tishgan. Bu borada yana do‘stlarimdan biri, shayxi sarfaroz Muhammad hafizahullohning ilmiy bahsi bor. O‘zlari fiqh fanidan mutaxassis bo‘lishlari barobarida, kimyo sohasida ham mutaxassisligi bor. U zot: "Bu amaliyot – terini haqiqiy oshlash bo‘ladi, lekin u  teri mohiyatini yo‘q qilolmaydi" - degan xulosaga kelganlar.

Shar’iy so‘yilmagan hayvonlarning suyagi pok va terisi oshlash orqali poklanganidek, bu ikkisidan olingan jelatin ham pok hisoblanadi va hanafiylar nazdida oziq-ovqatdan boshqa narsalarda istemol qilish joiz. ammo uni yeyish uchun ishlatishga kelsak, hanafiylarda berilgan fatvoga ko‘ra, bu – joiz emas. Jelatinlardan olingan kapsulalar bilan davolanish, bir shart bilan ruxsat etiladi: u ham bo‘lsa, jelatin cho‘chqa terisi yoki suyagidan olinmagan bo‘lishi kerak. Biroq davolanishdan boshqa o‘rinlarda, modomiki mohiyati yo‘qolib ketmas ekan, uni iste’molidan saqlanish kerak. Jelatinning oldi-sotdisi cho‘chqadan  olinmagan bo‘lsa joiz, yuqorida aytib o‘tganimizdek u pokdir va undan shariatga muvofiq yo‘l bilan foydalanish mumkin, vallohu  a’lam. 

Hadis ilmi maktabi talabasi
Isomiddinov Javohir
Muftiy Taqiy Usmoniy hafizahullohning "Fiqhul buyu’" kitobidan tarjima qildi.