Sabr – insonga dunyo va din ishlarida to‘g‘ri yo‘l tutishda yordam beradigan fazilat. Inson zoti yaralibdiki, o‘zining barcha maqsadlarini sabr asosida ro‘yobga chiqaradi. Agar u sabrsizlik bilan ish tutsa xech qachon maqsadga erisha olmaydi. Har qanday ishda ham shoshqaloqlik zarar keltiradi. Saxl Ibn Sa’d roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. “Nabiy sollallohu alayhi vassallam: “Shoshilmaslik Allohdandir, shoshqaloqlik shaytondardir”, dedilar (Termiziy va Bayxakiy rivoyat qilgan).
Shuning uchun ham mo‘min-musulmon banda hech bir ishda shoshilmasligi lozim.
Sabr – ulug‘lik va kamolot belgisidir. Alloh taolo o‘z ismlaridan birini “As-sobur” deb atagani xam bejiz emas. Alloh taolo gunoh qilgan bandasini darhol jazolamaydi, unga berilajak azobni orqaga suradi. A’rof surasida bunday marhamat qilinadi: “Albatta Rabbingiz osmonlaru yerni olti kunda yaratgan” (54-oyat).
Alloh taolo istasa olamni bir zumda yaratar edi. Ammo bandalarga ibrat bo‘lishi uchun uni olti kunda yaratgan. Shuningdek, Alloh taolo Quroni karimni ham bir yo‘la nozil qilsa bo‘lar edi. Ammo bandalarga oson bo‘lishi uchun yigirma uch yilda nozil etdi. Shariat ahkomlarini ham o‘sha muddatda joriy qildi. Ojiz bandalar bu dunyo ishlarini amalga oshirishda qanchalik mashaqqat va og‘irlik hosil bo‘lmasin, mustahkam iroda va sabr-toqat ko‘rsatishi lozim. Imom Buxoriy rivoyat qilgan bir hadisda: “Kimki sabr qilishni xohlasa, Alloh unga sabr beradi. Hech bir kishiga sabrdan ko‘ra yaxshiroq ne’mat berilmagan.” deyiladi. Inson hayoti davomida bir imtihondan chiqib, ikkinchi imtihondan chiqib, uchinchi imtihonga to‘qnash kelaveradi va bu narsa bir-biriga ulanib ketgan sinovlardan iborat .
Bugungi kunda ko‘p gunoh va jinoyatlar kelib chiqishiga nazar tashlasak, sabrsizligimiz evaziga sodir bo‘layotganini ko‘ramiz. Insonlarning yoshi-qari hammasi sabrni unutib qo‘ydik, desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Allohu taolo shuncha sohib qudrat egasi bo‘lsa ham biz bandalarga har bir narsada ibrat olishimiz uchun aqlimizni sabrga undagan. Xato kamchilliklarning bari sabrsizligimiz oqibatida sodir bo‘layapti. U hayot ufqida ketma-ket paydo bo‘luvchi bulutlardan qo‘rqmaydigan, balki bir kunmas, bir kun o‘ziga ham omad kulib boqishidan umidini uzmasligi lozim. Bunday natijani sabr bardosh, xotirjamlik va ishonch bilan kutish esa ayni hikmatdir. Shuning uchun din bandadan xar doim sabr qilishni talab etadi.
Abduxalil ABDUNAZAROV,
Qiziriq tuman bosh imom-xatibi
O‘MI Matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Hikoya qilishlaricha, Abu Yazid Bastomiy ilm talab qilish uchun Bog‘dodga bormoqchi bo‘ldilar. Onalari u kishiga qirq dinor berdilar. U pullar u zotga otalaridan meros qolgan edi. Onalari o‘g‘illariga: «Qo‘lingni qo‘lim ustiga qo‘y va menga rostgo‘ylikni lozim tutib, hech qachon yolg‘on gapirmaslikka so‘z ber!» dedilar. U kishi onalariga mazkur ishlar yuzasidan so‘z berdi. Bog‘dodga boradigan karvon bilan birga yo‘lga chiqdilar.
Yo‘lda borishar ekan, to‘satdan ro‘paralaridan yo‘lto‘sar qaroqchilar chiqib, karvondagi hamma narsani talay boshladi. Bastomiyning ustilardagi juldur kiyimni ko‘rib, u kishidan: «Senda ham biror narsa bormi?» deb so‘rashdi. U zot: «Ha, menda qirq dinor bor» deb javob berdilar. Qaroqchilar u kishining gaplarini eshitib, masxara qildilar, ahmoq deb o‘ylab, u zotni tark etdilar.
Keyin ular g‘orga, ya’ni o‘zlarining qarorgohlariga qaytdilar. U yerda ularning kattalari bor bo‘lib, karvondan talab olingan narsalarni kutib o‘tirgan edi. Ularni ko‘rgach: «Karvondagi hamma narsani oldinglarmi?» deb so‘radi. Ular: «Ha, oldik. Ammo bir yigit bundan mustasno. Biz undan nimasi borligini so‘radik. U: «Menda qirq dinor bor» dedi. Biz uning qilgan ishiga e’tibor bermay, uni tark etdik. Chunki, biz uni aqli zaif deb o‘yladik» deb javob berishdi.
Shunda boshliqlari: «Uni darhol huzurimga olib kelinglar!» deb buyurdi.
Bastomiy o‘g‘rilar boshlig‘ining oldiga kelgach, boshliq u zotdan: «Senda biror narsa bormi?» deb so‘radi. U kishi: «Ha, yonimda qirq dinor bor» deb javob berdilar. O‘g‘rilar boshlig‘i hayron bo‘lib: «Qayerda u?» dedi. Bastomiy yonlaridan pullarni chiqarib, o‘g‘rilar boshlig‘iga berdilar. Buni ko‘rgan boshliq: «Sen majnunmisan, ey yigit? Nega pullaring borligini aytib, ularni o‘z ixtiyoring bilan beryapsan?» deb so‘radi.
Shunda u zot: «Men o‘z shahrimdan chiqmoqchi bo‘lganimda, hech qachon yolg‘on gapirmaslikka onamga so‘z berganman, ahdlashganman. Shuning uchun onamga bergan ahdimni buzmayman» deb javob berdilar. Bu gaplarni eshitgan o‘g‘rilar boshlig‘i: «Laa havla va laa quvvata illa billah». Sen onangga bergan ahdingga xiyonat qilishdan qo‘rqyapsan-u, biz esa, Allohga bergan ahdimizga xiyonat qilishdan qo‘rqmaymizmi?» dedi.
Keyin qaroqchilar boshlig‘i karvondan olingan barcha mol-mulklarni qaytarib berishga amr qildi va: «Ey yigit, men sening oldingda, sen sababli tavba qilaman» dedi. Bu gapni eshitgan barcha o‘g‘rilar: «Siz bizni yo‘lto‘sarlikda boshlig‘imiz edingiz. Bugun esa, tavbada bizning boshlig‘imiz, kattamizsiz. Biz ham barchamiz Allohga tavba qildik» dedilar. Hammalari qilgan xatolari uchun tavba qildilar, tavbalari go‘zal bo‘ldi.