Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Yanvar, 2025   |   18 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:45
Peshin
12:38
Asr
15:41
Shom
17:25
Xufton
18:43
Bismillah
18 Yanvar, 2025, 18 Rajab, 1446

Hanafiy mazhabida juma namozidan avvalgi va keyingi sunnat namozlarining bayoni

18.05.2023   908   3 min.
Hanafiy mazhabida juma namozidan avvalgi va keyingi sunnat namozlarining bayoni

Ma'lumki,mo'min-musulmonlar besh mahal farz namozlari bilan birga Sunnat namozlarini ham o'qishadi. Sunnat namozlar muakkada va g'ayri muakkadaga bo'linadi, ya'ni ta'kidlangan va ta'kidlanmagan sunnatlar. Muakkada sunnatlar hukm jihatdan Payg'ambarimiz sallallohu alayhi va sallam bardavom bajarganlari uchun vojibga yaqin maqomda turadi. Ularga beparvolik qilish mumkin emas.

Hanafiy mazhabimiz fiqhiy matnlarida yozilishiga ko'ra, farz namozlari bilan o'qiladigan ta'kidlangan sunnatlar quyidagilardir:

-bomdod farzidan oldin ikki rakat;

-peshinning farzidan oldin oldin to'rt va farzidan keyin ikki rakat;

-shomning farzidan keyingi ikki rakat;

-xuftonning farzidan keyingi ikki rakat;

-juma namozidan avval to'rt va keyin to'rt rakat;

Eng kuchli sunnat namozlaridan biri-bomdodning 2 rakat sunnatdir. ("Fatovoi Olamgiriya"va"At-Tabyin"kitoblari).

Hanafiy mazhabimizga ko'ra, Juma namozidan avval o'qiladigan to'rt rakat Sunnat namozi haqida bir qancha hadisi shariflar mavjud. Jumladan: Ya'ni, Ibn Mas'ud raziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda u kishi aytadi: "Payg'ambarimiz sallallohu alayhi va sallam har Juma namozidan avval to'rt rakat va undan keyin to'rt rakat namoz o'qir edilar".(Imom Termiziy rivoyati).

Quyidagi mashhur hadisga Hanafiy mazhab imomlari sharh yozganlarida xulosalariga Juma namozidan avvalgi to'rt rakat sunnati ham qo'shganlar.

Ya'ni, Ummu Habiba roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi, u aytadi: Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan eshitdim:"Kim bir kecha-kunduzda o'n ikki rakat namoz o'qisa, jannatda Ushbu namozlari uchun bir uy bino qilinadi". Imom Termiziy bu hadisga ziyoda qilib:"Peshindan avval to'rt rakat, undan keyin ikki rakat, shomdan keyin ikki rakat, xuftondan keyin ikki rakat va bomdoddan avvalgi ikki rakat(sunnat)namozlaridir",deb aytganlar. (Imom Muslim va Imom Termiziy rivoyat qilishgan).

Ushbu hadisga suyanib Imom Ibn Nujaym rahimahulloh ham bir kecha kunduzda o'n ikki rakat namoz ta'kidlangan sunnat bor: "Ular bomdodning ikki rakat, peshindan oldingi to'rt rakat va peshindan keyingi ikki rakat, shomdan keyingi ikki rakat hamda xuftondan keyingi ikki rakat. Shuningdek, Jumadan oldin to'rt va keyin to'rt rakat, Ramazonda xuftondan keyin o'n salom bilan o'qiladigan yigirma rakatli taroveh namozlari", deb sanab o'tganlar ("Al-ashbah van-nazoir" kitobi).

Demak, yuqorida keltirilgan Hanafiy mazhabimizning mashhur fiqhiy kitoblari va keltirilgan ba'zi sahih hadislardan xulosa qilib, mazhab olimlarimiz nazdida Juma namozidan avvalgi to'rt rakatli Sunnat muakkada Sunnat namozlar qatoriga kiradi. Gohida masjidlarimizda mana shu sunnatni qasddan tark qilayotgan kishilarni ko'ramiz.

Vaholanki, ular noto'g'ri tushuncha sababli sunnati muakkadani tark qilmoqdalar. Bu darajadagi sunnatlarni uzrsiz tark qilinmaydi. Aks holda, dunyo va oxiratda malomatga qolinadi.

 

Jahongirxon Abrorov manbalar asosida

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Qur’onni yodlay olmayapman

17.01.2025   3411   2 min.
Qur’onni yodlay olmayapman

Al-Kisoiy al-Kufiy 119/737 yil Kufada dunyoga kelgan.

To‘liq ismi: Ali ibn Hamza ibn Abdulloh ibn Bahman ibn Fayruzm al-Kisoiy al-Kufiy. Imom al-Kisoiy yoshligida ilm o‘rganishga juda intilardi, lekin boshlang‘ich davrda muvaffaqiyat qozona olmasdi. Bir safar Qur’onni yod olishda qiynalgach, ustoziga: “Men hech narsani yodlay olmayapman, charchadim”, dedi.
Ustoz unga sabr qilishni va Qur’onning barakasiga ishonishni tavsiya qildi. Shundan so‘ng, Imom al-Kisoiy sabr bilan harakat qilib, Qur’onni mukammal yod oldi va keyinchalik mashhur qiroat imomlaridan biri bo‘ldi. Bu voqea sabr va mehnatning samarasini eslatadi.

Hayoti: Al-Kisoiy Kufada tug‘ilgan va tilshunoslikda ham, qiroatda ham yuqori maqomga ega bo‘lgan. Undan nega «Kisoiy» deb nom olganligi haqida so‘rashganida u, – "chunki men hajda kisoda (kiyimda) ehrom bog‘laganman", deb javob bergan ekan. U asli fors bo‘lib, Bani Asad qabilasining qullaridan edi.  

Ilmiy faoliyati: Uning asosiy ustozlari Hamza al-Kufiy va boshqa yirik qiroatchilar bo‘lgan. Bundan tashqari Kufa maktabini asoschisi hisoblanadi.
Muoz al-Harro va Abu Ja’far Ruasiylarda nahvdan tahsil oldi. Ular-dagi ilmlarni olib bo‘lib, ulardan qoniqmay qolgach, Basraga kelib Iso ibn Umar, Abu Amr ibn al-Alo va Al-Xalil ibn Ahmaddan ilm o‘rgangan. Qiroatni esa Sho‘ba ibn Hajjojdan ta’lim olgan. 

U zot juda ko‘p asarlar ham yozgan: "Kitab muxtasar fi an-nahv" (Nahvga oid qisqa bo‘lgan kitob), "Kitab al-hudud fi an-nahv"  (Nahvdagi hadlar oid kitob), "Kitob al-qiroat (Qiroatga doir kitob)", "Kitab al-adad (Sonlarga doir kitob)", "Kitab ixtilaf al-adad (Sonlarning ixtilofiga oid kitob)", "Kitab al-huruf (Harflarga oid kitob)", "Kitab maoniy al-Qur’an (Qur’on ma’nolari haqidagi kitob)" kabi ko‘plab kitoblar yozgan. 
Nahvdan Farro uning xos shogirdlaridan hisoblanadi. 

Kisoiy 189/805 yil Roy shahrida vafot etgan.

Matkarimov Nurmuhammad,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.