Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Iyul, 2025   |   28 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:32
Quyosh
05:10
Peshin
12:35
Asr
17:37
Shom
19:53
Xufton
21:23
Bismillah
23 Iyul, 2025, 28 Muharram, 1447

Ota-ona  mehmondir

08.03.2018   4728   3 min.
Ota-ona  mehmondir

Alloh taologa eng suyukli ishlardan biri ota-onaga itoat etish, ularga mehr-shafqatli bo‘lishdir.

«Biz insonga ota-onasini (rozi qilishni) buyurdik. Onasi uni zaiflik ustiga zaiflik bilan (qornida) ko‘tarib yurdi. Uni (ko‘krakdan) ajratish (muddati) ikki yilda (bitar). (Biz insonga buyurdikki) “Sen Menga va ota-onangga  shukr kilgin! Qaytish Mening huzurimgadir» (Luqmon, 14).

Ota-ona oldida sekin, past ovozda, odob bilan so‘zlash kerak. Zaruratdan ortiqcha gap aytilmaydi. Ularning ismlarini aytib chaqirish mumkin emas. Qo‘pollik bilan ko‘ngillarini og‘ritish, nazarlaridan qolish katta gunohlardan sanaladi. Ko‘cha-ko‘yda ota-onadan ilgari yurish, ovqatga ulardan oldin qo‘l uzatish, oldilarida yonboshlab olish odobsizlikdir.

Alloh taolo marhamat qiladi: «Rabbingiz, Uning O‘zigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishni amr etdi. (Ey inson!) Agar ularning biri yoki har ikkisi huzuringda keksalik yoshiga yetsalar, ularga “uf!..” dema va ularni jerkima! Ularga (doimo) yoqimli so‘z ayt! Ularga, mehribonlik bilan, xorlik qanotini past tut va (duoda): “Ey Rabbim! Meni (ular) go‘daklik chog‘imda tarbiyalaganlaridek, Sen ham ularga rahm qilgin!” de» (Isro, 23–24).

Demak, ota-ona qarilik yoshiga yetganida ularga yanada shafqatli bo‘lish zarur. Keksalarning ko‘ngli xuddi bolanikiday bo‘lib qoladi. Bunday holatlarda imkon boricha ularning ko‘nglini og‘ritmasdan xohishlarini bajarish, pand-nasihat qilsa, aslo malol olmaslik kerak.

Qaysi xonadonda ota-ona yoki ulardan biri tirik bo‘lsa, o‘sha oiladagi farzandlar baxtlidir. Chunki ularda ko‘proq savobga erishib qolish imkoniyati bor. Ota-onani tirikligida qadriga yetib, izzat-hurmatini joyiga qo‘yganga nima yetsin.

Umuman, keksalarimiz borligi bizning katta davlatimiz. Ular go‘yo uylarimizning farishtalari. Ko‘pni ko‘rgan buva-buvilar yosh oilalar uchun ibrat maktabi. Ular nabiralarining ta’lim-tarbiyasini, odob-axloqini nazorat qilib, hayotiy tajribalari asosida to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatadi.

Ota-ona vafot etganidan keyin ham ularning farzandlar ustidagi haqlari tugamaydi. Vasiyatlarini ado etish, haqlariga doim duoda bo‘lish farzandlar burchidir. Ularning qarindoshlik aloqalarini davom ettirish, tanigan-bilgan tengqurlarini yo‘qlash, mehmonga chaqirish nur ustiga nur bo‘ladi.

Rasululloh  huzuriga bir kishi kelib: “Yo Rasululloh vafotlaridan keyin ham ota-onamga yaxshilik qila olamanmi?” deb so‘radi. U zot : “Ha, to‘rt ish bor, ularni bajarsang, ota-onangga yaxshilik qilgan bo‘lasan: ular haqqiga duo qilish, gunohlarini kechishini Allohdan so‘rash, ularning nasihat va shar’iy vasiyatlarini bajarish, do‘st-birodarlarini izzat-ikrom qilish va ota-ona tarafidan bo‘ladigan qarindoshlikni davom ettirish”, deb javob berdilar (Imom Buxoriy rivoyati).

Xalq orasida, ota-ona mehmondir, degan ibratli so‘z bor. Vaqt g‘animat, aziz mehmonlaringizning yaxshi duolarini olib qolishga ulguring. Ularga nima qilsangiz, ertaga farzandingizdan qaytadi. Bu haqiqatga hayotda ko‘p guvoh bo‘lganmiz...

 

Fazliddin MUSAXOV,

Ohangaron tumanidagi “Quraysh” jome

masjidi imom-xatibi

O‘MI Matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Fursat g‘animatdir

22.07.2025   3767   2 min.
Fursat g‘animatdir

Inson hayotida eng qimmatbaho ne’matlardan biri vaqtdir. U nihoyatda tez o‘tadi, biror narsaga bog‘lab, to‘xtatib, ortga qaytarib bo‘lmaydi. Har lahza inson umridan bir bo‘lakdir. Shuning uchun vaqtni samarali o‘tkazish, uni qadrlash har bir aqlli inson uchun juda muhim.


Har insonga bir umr berilgan. U yillar, oylar, kunlar, daqiqalar bilan hisoblanadi. Bir soat bekorga ketsa, umrimizdan bir qism bekor ketgan bo‘ladi. Ko‘pincha biz "ertaga qilib qo‘yaman", "keyinroq boshlayman" deya o‘zimizni aldab qo‘yamiz. Aniq reja asosida hayot kechirish, har bir kunni maqsadli va mazmunli o‘tkazish vaqtdan unumli foydalanishning asosiy yo‘lidir. Ilm o‘rganish, mehnat qilish, sog‘liqqa e’tibor qaratish, oila va yaqinlarga vaqt ajratish — bularning bari vaqtning to‘g‘ri taqsim qilinishi bilan bo‘ladi.


Tan olish kerak, zamonaviy texnologiyalar, ijtimoiy tarmoqlar va axborot oqimi vaqtimizni o‘g‘irlab, bizni chalg‘itmoqda. Lekin ayb o‘zimizda. Ba’zan keraksiz narsalarga soatlab vaqt sarflaymiz, keyin esa "vaqtim yetmadi" deb shikoyat qilamiz. Shuning uchun ham hayotda "nimalar muhim, nimalar esa vaqt sarflashga arzimaydi" degan savolga aniq javob topib olish lozim. Vaqtga e’tiborli inson – mas’uliyatli insondir. U har bir vazifani o‘z vaqtida bajaradi, orzulari sari qat’iyat bilan intiladi va hayotini nazorat qila oladi.


Islom dinida ham vaqtga alohida ahamiyat berilgan. Qur’oni karimdagi Asr surasida Alloh taolo asr (vaqt)ga qasam bilan insonning zararda ekani ta’kidlagan. Bu esa vaqtning beqiyos ekanini yana bir bor yodga soladi. Faqat iymon keltirgan va yaxshi amallar qilgan, bir-birlariga Haq (yo‘li)ni tavsiya etgan va bir-birlariga (mana shu Haq yo‘lida) sabr-toqat qilishni tavsiya etgan zotlargina najot topishi aytilib, ulgurib qolishga da’vat etilgan. Demakki, vaqtni to‘g‘ri sarflay olgan insongina yutuqqa erishadi. Hayotimizdagi har bir daqiqa – bebaho xazina. Undan oqilona foydalanib qolish kerak, azizlar.

Abdulvohid ISAQOV,

Namangan shahridagi

“Miryoqubboy Mirhakimboy”

jome masjidi imom xatibi

Maqolalar