“Ey Allohim, menga haromingdan, halolingni kifoya qilgin. Va O‘z fazling ila O‘zingdan o‘zgadan behojat qilgin”
Kuni kecha niqob taqqan talonchilar o‘g‘rilik sodir etgani va jinoyat davomida qorovulga tajovuz qilishgani hamda agar jinoyatni fosh etsa joniga tahdid qilish bilan qo‘rqitganligi haqida daryo.uz saytida xabar berildi. Undan oldin o‘g‘rilik sodir etayotganida birovning joniga ham tajovuz qilingani va yana boshqa bir qancha o‘g‘rilik haqida xabar berilgan edi.
Islom dini 5 narsaning muhofazasini talab qiladi: jon, din, aql, nasl, mol. Jonga tajovuz – qatl. Dinga tajovuz – riddat. Aqlga tajovuz – mast qiluvchi narsalarni iste’mol qilish. Naslga tajovuz – zino. Molga tajovuz – o‘g‘rilikdir. Bularning bir nechtasi esa o‘g‘rilikda namoyon bo‘ladi. Islom dini bularning har birini ulkan jinoyat hisoblab, barchasiga maxsus iqob va jazolar tayin qilgan.
Alloh taolo hayoti dunyoda faqatgina halol-pok narsadan taomlanishga buyurib: “Ey odamlar! Yer yuzidagi narsalardan halol - poklarini yenglar. Va shayton izidan ergashmanglar, chunki u sizga ochiq-oydin dushmandir”, (“Baqara” surasi, 168 - oyat). Hamda “Niso” surasining 29 – oyatida: “Ey iymon keltirganlar! Bir-biringizni mollarini botil yo‘l bilan yemanglar!” – deb amr qildi.
Ya’ni: Alloh taolo halol-pok rizq yeyishga zid qilib, shayton yo‘lidan yurmaslikka buyurdi. Chunki shayton yo‘lidan yurganlar halol-pok yemaydilar. Ular mol-mulkni qayerdan topyotganlariga ahamiyat bermaydilar. Shayton esa halol yedirmaslik yo‘li bilan bandalarni Allohning toatidan chiqaradi. Unday inson esa halol nima, harom nima farqiga bormay qo‘yadi.
Ikkinchi oyatda Alloh taolo bandalarini bir-birlarining mollarini botil yo‘l bilan yemaslikka amr qildi. Botil yo‘l bilan yeyishning turlari bir qancha bo‘lib, ularning eng yomonlaridan biri – o‘g‘rilikdir. O‘g‘rilik jamiyatni parokanda qiladigan og‘ir jinoyatlardan biri bo‘lib, Islom shariatida qattiq qoralandi. Chunki o‘g‘rilik qilgan inson avvalo o‘zining hamda oila ahlining sha’nini toptaydi, birovning nafaqat mulki, balki joni, or-nomusiga ham tajovuz qiladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday deb marhamat qiladilar: “Qiyomat kuni bandadan birinchi bo‘lib 4 narsa haqida so‘raydilar: hayoti haqida – uni nimaga sarf qildi? Yoshligi haqida – uni qanday o‘tkazdi? Mol-mulki haqida – uni qayerdan oldi va nimaga sarf qildi? Hamda bilmi haqida – uni nima qildi”, (Imom Termiziy rivoyati).
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam sizu biz oxiratda birinchi bo‘lib so‘raladigan 4 narsa haqida xabar bermoqdalar. Ulardan biri mol-mulk. Qiyomat kuni Alloh taolo har bir bandadan u haqida, albatta, so‘raydi, hisob-kitobini talab qiladi.
O‘g‘rilikdan ehtiyot bo‘lish kerakki, Alloh uning iqobini og‘ir qiladi. Oxiratda birovning mulkini harom yo‘l bilan o‘zlashtirib olgan insonni savol - javobini haqdorlarga qaytarmagunicha kechiktirib turadi. Ularning haqqini esa u kunda pul bilan topishra olmaydi. Zero u kunda insonning savob va gunohidan o‘zga mulki bo‘lmaydi. Natijada u birovning haqlarini egalariga savobini berish bilan qaytaradi. Alloh saqlasin, savobi tugab qolsa, haqdorlarning gunohlarini o‘z zimmasiga olishni boshlaydi. Endi, jannatga qanday kiradi...
O‘g‘irlikning ham darajasi turlicha bo‘ladi. Biri bir shaxsning mulkiga tajovuz qilish bo‘lsa, boshqasi butun jamiyatning mulkiga tajovuz qilish, yana biri yetimlarning, beva – bechoralarning mulkiga tajovuz qilishdir. Unga qarab iqobining darajasi ham turlicha bo‘ladi.
Bir kuni bir odam boshqasini shunday deb yodga oladi: “U judayam yaxshi inson. Bir kuni ishxonada tekshiruv bo‘lib qoldi, men xavotirga tushdim. Chunki bir oy oldin uyda tom yopayotganda ishxonadan ruxsatsiz 17 kg tunuka olgandim. Agar bilib olishsa, sharmanda qilib, ishdan haydab yuborishar edi. Shunda u odam mendan «spisat» - «ro‘yxatdan o‘chirib» bergan edi”, deydi.
Ba’zi odamlarning ongi shunchalik ham past bo‘lar ekan, o‘zi qilgan gunohiga sherik bo‘lgan kishini yaxshi yodlab xotirlasa. Ular qanchalik katta gunohga qo‘l urganini tasavvur ham qila olishmaydi. Axir ular bu yurtda yashovchi barcha insonlarning haqqiga tajovuz qilishdi. Oxirat kuni mahshargohda haqdor insonlarning har biri ularning oldiga o‘z haqqini talab qilib borishsa, ular nima deb javob berishadi? Ikkalasi ham qariyb 60 yoshga kirishgan, garchi muborak, nuroniy yoshga kirib qolgan bo‘lsada, bu og‘ir gunohining natijasida yuzida nur, elning orasida hurmati yo‘q edi. Bu o‘g‘irlikning hayti dunyodagi jazosi. O‘g‘rilar hech kimga hurmat qilmaydigan, biror kishining hurmatiga sazovor bo‘lmagan, xor holda yashab o‘tadi. Oxiratda esa qanday jazo berilishini Rasululloh sollallohu alayhi vasallam quyidagicha bayon qilganlar: “To‘rt toifa insonga do‘zaxda og‘ir azob berilishi tayin qilingan. Ulardan hatto (o‘zi azoblanayotgan) do‘zax ahli ham zarar ko‘radi. Do‘zah ahli bir-biridan: “Bularni nima sababdan azoblashmoqda? Ular bizning azobimiz ustiga battar ziyoda qilishdi” deyishadi. Ulardan (maxsus jazo olayotganlardan) biri birovning mulkini (egasiga) qaytarmasdan vafot etgan kishi bo‘ladi”, dedilar (Imom Bazzor rivoyati).
E’tibor bering, do‘zah ahli o‘zi judayam og‘ir jazo olayotgan bo‘lsada, uning ustiga-ustak yanada ziyoda qilib, o‘zidan boshqalarga ham zarar yetkazadigan kishi – o‘g‘ri ekan. Darhaqiqat, birovning mehnat qilib, zahmat chekib, oila-ahlini boqaman, yaxshilikka sarflayman, muhtojlarga yordam beraman deb topgan pulini o‘g‘rilagan kishiga yana qanday jazo berilishi mumkin.
Ular nopokdan taomlanishdan tiyilsinlar. Bu dunyoda o‘zi va oila-ahlininig sha’nini oyoqosti qilib, sharmanda qilishdan to‘xtashsin. Zudlik bilan ongini ishlatib, tavba-tazarru qilib hayotini to‘g‘rilashga urinishi, birovning mulkini egasiga topshirishi lozim. Zero, qilmishlari uchun ular Alloh oldida ham, qonun oldida ham, albatta, javob berishadi. Allohning huzurida hotirjam turish uchun ibodatlarni vaqtida bajarib, birovning haqqidan qattiq ehtiyot bo‘lish lozimdir.
Hadisi sharifda halol rizq talab qilish va o‘zgaga muhtoj bo‘lmaslik haqida:
“Alloohumma akfini bihalalika ’an haromik. Va ag‘nini bifadzlika ’amman sivak”
Ya’ni: “Ey Allohim, menga haromingdan, halolingni kifoya qilgin. Va O‘z fazling ila O‘zingdan o‘zgadan behojat qilgin”, deb duo qilishni Habibimiz sollallohu alayhi vasallam ta’lim beradilar.
Alloh taolo barchamizni O‘z rushdu hidoyatidan adashtirmasin!
O‘MI matbuot xizmati
Bir o‘tirib, yashab o‘tgan shuncha yillik hayotimizda boshdan kechirgan g‘am-g‘ussalarimiz haqida fikr yuritib ko‘rsak, qayg‘ular ikki xil ekanini ko‘ramiz:
Birinchisi – o‘sha paytda ko‘zimizga katta ko‘rinib, hatto yig‘lashimizga sabab bo‘lgan qayg‘ularimiz. Lekin vaqt o‘tishi bilan ular aslida oddiy narsa ekani, yig‘lashga arzimasligi ma’lum bo‘ladi. Ba’zan o‘sha kunlarni eslaganimizda kulgimiz kelib, «Shu arzimas narsa uchun ham siqilib, yig‘lab yurgan ekanmanmi? U paytlarda ancha yosh bo‘lgan ekanmiz-da», deb qo‘yamiz.
Ikkinchisi – haqiqatdan ham katta musibatlar. Ba’zilari hayotimizni zir titratgan. Bu qayg‘ular ham o‘tib ketadi, lekin o‘chmaydigan iz qoldirib ketadi. Bu izlar uzoq yillargacha qalbga og‘riq berib turaveradi. Bu qayg‘ular ba’zan to‘xtab, ba’zan harakatga kelib, yangilanib turadigan vulqonga o‘xshaydi. Bunday g‘am-qayg‘ularning yaxshi tarafi shundaki, ular hayotda ham, oxiratda ham yaxshiliklarning ko‘payishiga sabab bo‘ladi. Ular qalbimizda o‘chmas iz qoldirsa, har eslaganda ko‘zlarimizda yosh qalqisa, eng asosiysi – o‘shanda duoga qo‘l ochib, sabr bilan turib bera olsak, ko‘p-ko‘p yaxshiliklarga, ajr-savoblarga ega bo‘lamiz. G‘am-qayg‘u yangilanishi bilan yaxshiliklar ham yangilanib boraveradi.
G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.
Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).
Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.
Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».
Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.
Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.