“Ey, insonlar! Darhaqiqat, Biz sizlarni bir erkak (Odam) va bir ayol (Havvo)dan yaratdik hamda bir-birlaringiz bilan tanishishingiz uchun sizlarni (turli-tuman) xalqlar va qabila (elat)lar qilib qo‘ydik. (Hujurot surasi, 13-oyat). Ushbu rabboniy chaqiriq barcha insonlarning asli bir ekanligiga, shuning uchun bir-birlari bilan go‘zal muomalada bo‘lib, ahil hayot kechirishlariga dalolat qiladi. Boshqa bir oyatda mana bunday xitob qilinadi: "Albatta, mo‘minlar dinda o‘zaro birodardirlar. Bas, sizlar ikki birodaringiz o‘rtasini tuzatib qo‘yingiz va Allohdan qo‘rqingiz, shoyad, rahm qilinsangiz." (Hujurot surasi, 10-oyat).
Darhaqiqat, bu birodarlik din qardoshligi bo‘lib, dunyodagi barcha insoniy aloqalardan ustun turadi. Bu birodarlik Alloh uchun, dinu - diyonat uchun, Islom - iymon uchundir. U o‘zaro muhabbat, tinchlik-omonlik va hamkorlik asosiga qurilgan bo‘ladi. Bu birodarlikka putur yetsa zudlik bilan isloh qilishga o‘tmoq kerak. Chin mo‘min boshqa birovga zarra miqdorda bo‘lsa ham ozor bermasligi lozim.
Afsuski, bugun ko‘p musulmonlar na bu oyati karimadan nasihat oladilar va na tarixiy tajribalardan saboq oladilar. Birlashishlari uchun minglab sabab, turtki va omillar bor, birortasiga qiyo boqib qo‘ymaydilar. Balki tafriqa uchun bahona istab turgandek, birgina sabab topib qolishsa bas, har kim o‘zini to‘g‘ri deb, hidoyatda sanab, boshqani gumrohlikda ayblab, tumtaraqay bo‘lib ketaverishadi. Shuning uchun ham hozirda nima balo bo‘lsa, musulmonlarning boshida bo‘lmoqda. O‘ldirilayotganlar ham, talanayotganlar ham, qiynoqqa solinayotganlar ham asosan musulmonlar. Ammo shunda ham o‘zlariga kelmayotganlari yanada achinarli hol. Xilma-xil firqalarga bo‘linib, janjallashib, bir-birini kofirga chiqarib, hatto xunrezlikkacha boradiganlar ham topilayotgani esa eng katta musibatdir. Shariatimiz tafriqaning barcha turlari va ko‘rinishlariga qarshi kurashadi. Musulmonlar shu paytgacha tashqi dushmanga mag‘lub bo‘lmaganlar, faqat ichki nizo sababligina mag‘lubiyatga uchraganlar. Bugun ham ularning zaiflashuvi, musibatlarining asosiy sababi ixtilof va tafriqaga tushish bo‘lmoqda. E’tiqodi buzuq ba’zi toifalar dinimizning sof qarashlariga raxna solish bilan ko‘pgina kishilarning e’tiqodiga raxna solyaptilar. Diniy atamalarni ataylab buzib talqin qilish va odamlarni kufrda ayblash orqali ularning molu jonlariga tajovuz qilib, obod yurtlarini xarobaga aylantirmoqdalar. Aslida esa Islom o‘zaro muhabbat, birodarlik ruhini taratuvchi din bo‘lib, hatto kundalik hayotimizda, oilaviy munosabatlarimizda ham bo‘linishga, tafriqaga yo‘l qo‘ymaydi. Chunonchi, bolalar, yetimlar o‘rtasida adolatsizlik qilib, ularning birini ikkinchisidan ustun qo‘ymaslikka, eru xotin, qarindosh-urug‘lar o‘rtasida chaqimchilik qilib, tuhmat, bo‘hton uyushtirib oralarini ajratmaslikka qattiq buyuradi.
So‘zimiz oxirida Alloh taoloning quyidagi oyati karimasini ozgina tafsir qilib tushuntirmoqchimiz: «Barchangiz Allohning ipini mahkam tuting va bo‘linib ketmang» (Oli Imron, 103-oyat). Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Allohning kitobi – Allohning osmondan yergacha tortilgan arqonidir», dedilar. Oyati karimadagi «Allohning ipi» degan iboradan Qur’oni Karim tushuniladi. Jarga qulash xavfidagi inson ip-arqonni mahkam ushlasa, qutilib qolganidek, do‘zax tubiga qulamaslikning ham birdan-bir chorasi – Qur’oni karimni mahkam ushlashdir. Shundagina inson najot topadi. Musulmon ummati najot topishi uchun barcha bir bo‘lib Allohning kalomi Qur’oni Karimni mahkam tutishlari lozimdir.
Ba’zi mufassirlar «Allohning arqoni» deganda Islom dini nazarda tutilgan deydilar. Ba’zilar esa uni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam deb tafsilot berganlar. Ya’ni, «Allohning Rasuli sunnatini mahkam ushlang, unga amal qiling, uning atrofida jamlaning, undan uzoqlashmang!»
Bo‘linib ketmang, aks holda, Allohning arqonini qo‘ldan berib, halokatga uchraysiz. Ushbu oyatdan o‘zaro tafriqaga tushish Allohning arqonini tutishning ziddi ekani tushuniladi. Demak, tafriqaga tushish Allohning arqonini qo‘yib yuborish, uning najotidan uzoqlashish ekan.
Ha, Qur’oni karim Alloh taoloning insoniyatni dunyo qiyinchiliklaridan va oxirat azobidan qutqarish uchun tushirgan arqonidir. Qur’oni karim hayvoniylik chohidan malaklik cho‘qqisiga olib chiquvchi nurli arqondir. Qur’oni karim g‘aflat botqog‘idan qutulish uchun yagona vositadir.
Azizxo‘ja Inoyatov,
“Jo‘ybori Kalon” ayol-qizlar o‘rta maxsus
islom bilim yurti mudiri
O‘MI Matbuot xizmati
Iymon 
Namoz 
Ro'za 
Zakot 
Haj 
Qur'on 
Islom saboqlari 
Aloqa 
