Cavol: Tik turib suv ichish haqida turli gaplar yuradi. Ayrimlar mumkin desa, yana boshqalar mumkin emas, deyishadi. Shu haqida ma'lumot bersangiz.

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohim.

Hadisi shariflarga murojaat qilinadigan bo'lsa, har ikki holatga ham dalillar bo'lgani uchun turli gaplar aytilgan bo'lishi tabiiy. Alloh taolo ulamolarimizdan rozi bo'lsin, ular bizga omonat sifatida har ikki ma'noga dalil bo'luvchi hadislarni ham etkazib berishgan. Ularning ayrimlarida tik turib suv ichishdan qaytarilgan bo'lsa, boshqa hadislarda uni joiz deyilgan.

Ulamolarimiz mazkur hadislarni to'plab, xulosasini aytishgan. Jumladan “Raddul muhtor” kitobida quyidagilar kelgan: “Bilginki, Imom Buxoriy va Muslim kitoblarida ushbu hadislar kelgan: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam “Sizdan birortangiz tik turib (ichimlik) ichmasin. Kim unutib (ichib qo'ysa), qayd qilib yuborsin”, deganlar.

Boshqa hadisda “Nabiysollallohualayhivasallamtikturibzamzamdanichdilar”, deyilgan.

Buxoriy rivoyat qilgan yana bir hadisda Ali roziyallohu anhu tahorat qilib bo'lgach, tahoratdan ortgan suvdan tik turgan holda ichdilarda, keyin “Albatta, odamlartikturibichishnimakruhko'radilar. Nabiysollallohualayhivasallamxuddimenqilganimdekqilganlar”, dedi.

Ibn Moja va Termiziy Kabsha Ansoriyadan rivoyat qilgan hadisda “Rasulullohsollallohualayhivasallamuningoldigakirdilar. Uning uyida mesh osilgan edi. U zot meshdan tik turib suv ichdilar. Kabsha Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning og'izlari tekkan joyning barakasidan umid qilib, meshning og'zini kesib oldi”.

Shuning uchun ulamolar bu hadislarni jamlashda ixtilof qilishgan. Ba'zi olimlar “so'z bilan qaytarishlik amalda qilingan ishni nasx (bekor) qiladi” deyishsa, boshqalari buning aksini aytadilar. Yana boshqalar esa hadisdagi qaytariq tanzihiy (engil) ma'noda kelgan va ichib ko'rsatishlari esa bu ishning joiz ekanini bayon qilish uchun bo'lgan deyishadi. Imom Navaviy mana shu fikrni ma'qullagan. Alloma Tahoviy imom Sha'biy rahimahullohning “Tik turib suv ichishning makruhligi salomatlikka zararli bo'lgani uchundir”, deganlarini naql qilgan.

Ana shularga ko'ra tik turib suv ichish joiz bo'lsada, makruhi tanzihiy (engil makruh) bo'ladi. Bunday qilgan odam gunohkor bo'lmaydi, ammo o'tirib ichish uchun savob oladi va bir vaqtning o'zida tanasini zararlardan ham asragan bo'ladi. Vallohu a'lam. 

O'zbekiston musulmonlari idorasiFatvo markazi.