Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Aprel, 2025   |   10 Shavvol, 1446

Toshkent shahri
Tong
04:33
Quyosh
05:55
Peshin
12:30
Asr
17:01
Shom
18:59
Xufton
20:15
Bismillah
08 Aprel, 2025, 10 Shavvol, 1446

Tilanchilik xususida shariat hukmini bilasizmi?

14.02.2018   7346   4 min.
Tilanchilik xususida shariat hukmini bilasizmi?

Ba’zan bozorlarda, mahallalarda, ko‘p qavatli uylar atrofida qo‘l-oyog‘i butun, sog‘ligi joyida, tog‘ni ursa, talqon qiladigan kishilarning tilanchilik qilib yurganlarini ko‘ramiz. Shunday qilishlari to‘g‘rimi? 

To‘rt muchasi sog‘lom bir kunlik yeguligi bor kishining tilanchilik qilishini dinimiz qattiq qoralaydi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Hech kimdan hech narsa so‘rama, agar qamching yerga tushib ketsa ham”, deyish bilan insonlardan behojat bo‘lishga chaqirganlar.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytadilar: “Insonlar nazdida eng yaxshi inson insonlardan behojat bo‘lganidir va insonlar g‘azabini keltiradigan inson ularga muhtoj bo‘lgan insondir. Alloh nazdida eng yaxshi inson Unga muhtoj bo‘lgan kishidir. Allohning g‘azabini keltiradigan inson boshqalarga muhtoj bo‘lib, Yaratgandan behojat kishidir”.

Insonlardan behojat bo‘lish uchun tinmay mehnat qilish va halol rizq qidirish kerak.

Alloh taolo marhamat qiladi:

“U (Alloh) sizlarga Yerni xoksor (bo‘ysunuvchi) qilib qo‘ygan zotdir. Bas, u (Yer)ning har tomonida (sayohat, tijorat yoki dehqonchilik qilib) yuraveringiz va (Allohning bergan) rizqidan tanovul qilingiz! (Qiyomat kuni) tirilib chiqish Uning huzurigadir” (Mulk, 15).

Alloh taolo hatto hayit, bayram kunlari ham mehnat qilish va rizq qidirishga buyurgan:

“Bas, qachonki, namoz ado qilingach, yerda tarqalib, Allohning fazli (rizqi)dan istayveringiz! Allohni ko‘p yod etingiz! Shoyad (shunda) najot topsangiz” (Juma, 10).

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) har bir kishini peshona teri bilan kun kechirishga undaganlar va o‘zlari ham mehnat qilishni yaxshi ko‘rganlar.

Rivoyat qilinishicha, kunlarning birida Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) sahobalar bilan o‘tirganlarida ulardan bir kishi haqida gap ketadi: “U kunduzlari ro‘za tutadi va kechalari zikr qiladi”, deyishadi va bundan Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) xursand bo‘lib, unga o‘xshashni buyuradilar, deb o‘ylashadi. Lekin Rasululloh: “Sizlardan kimning oziq-ovqati va kiyim-kechagi yetarli?”, deb so‘radilar. Ular: “Barchamizniki”, deyishdi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Sizlar undan yaxshisizlar”, dedilar. Buni eshitgan sahobalar mehnat qilishga va “arava”larini o‘zlari tortishga ahd qilishdi.

Mo‘min kishi tadbirkor bo‘lishi kerak. Jamiyatdagi ishsiz kishilarni ish bilan ta’minlash ham ulug‘ savob. Mashoyixlar aytganidek: “Xohlab turgan narsangdan behojat bo‘l, uning tengi bo‘lasan. Xohlagan narsangga muhtoj bo‘lsang, uning asiri bo‘lasan. Xohlaganingga yaxshilik qil, amiri bo‘lasan”.

Birovga qaram, mute bo‘lishdan, odamlardan tama qilishdan saqlanaylik.

Ali ibn Abu Tolib (roziyallohu anhu)ning hayotlarida bo‘lib o‘tgan voqeani eslash foydadan xoli emas. Ali (roziyallohu anhu) aytadilar: “Kunlarning birida och qolib, Madina ko‘chalariga chiqib ish qidirdim. Tuproq yig‘ib, chelakda suv tashib, xurmolarni sug‘orayotgan ayolga duch keldim. Unga o‘n olti chelak suv tashib berdim va qo‘llarim qavarib ketdi. Kaftimni yozib unga qavariqlarni ko‘rsatdim. U menga o‘n oltita xurmoni sanab berdi. Men xurmolarni olib, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) oldilariga keldim va bo‘lib o‘tgan ishni aytib berdim. Rasululloh (alayhissalom) xursand bo‘ldilar va men bilan xurmo yedilar”.

Payg‘ambarlar ham rizqlarini mehnat qilib, peshona teri to‘kib topishgan. Tarixdan ma’lum, Odam (alayhissalom) dehqonchilik, Nuh (alayhissalom) duradgorlik, Dovud (alayhissalom) temirchilik va Idris (alayhissalom) xattotlik bilan shug‘ullanganlar.

 

“So‘ragan edingiz” kitobi asosida tayyorlandi 

O‘MI Matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

100 ta sirli ibora

08.04.2025   1211   5 min.
100 ta sirli ibora

100 ta SIR-ASRORLI IBORA

yoxud

ODAMLAR BILAN

MULOQOT (oila, uy, ishxona, jamoat joylari) DAGI

100 ta “SЕHRLI SO‘Z”ni

ULUG‘  USTOZ  ULAMOLARIMIZ  bayon  qilib  berganlar:

 

         (1-qism)

KALOMULLOHNING OYATI KARIMALARIDA

XUDOIM TAOLO MARHAMAT QILADI:

 

  1. “...Odamlarga shirinso‘z bo‘ling!” (Baqara surasi 2/83 oyat).

 

  1. “Allohning rahmati sababli Siz, ey, Muhammad, sahobalarga muloyimlik qildingiz. Agar dag‘al va toshbag‘ir bo‘lganingizda, albatta, ular atrofingizdan tarqalib ketgan bo‘lur edilar. Bas, ularni afv eting, gunohlari uchun kechirim so‘rang va ular bilan kengashib ish qiling!” (Oli Imron surasi 3/159 oyat).

 

  1. “Ey, Muso! Siz o‘zingiz va birodaringiz Horun Mening oyatlarimni odamlarga olib boringiz va Meni zikr qilishda sustlik qilmangiz! Ikkingiz Fir’avnning oldiga boringiz, chunki u «Men – xudoman», deb haddidan oshdi. Bas, unga yumshoq so‘z aytingiz! Shoyad, u eslatma olsa yoki halok qilishimdan qo‘rqsa (Toho surasi 20/42-44 oyatlar).

 

 

JANOBI PAYG‘AMBARIMIZ

RASULULLOH SALLALLOHU ALAYHI VASALLAM

MЕHR-MURUVVAT TARIQASIDA MARHAMAT QILADILAR:

 

  • «Yarimta xurmo bilan bo‘lsa ham o‘zingizni do‘zaxdan saqlang! Agar kimki buni topolmasa – shirin so‘z bilan!»;
  • «Haq bo‘la turib, janjalni tark etgan kishiga Jannat yonidagi bir uyga kafilman! Hazildan bo‘lsa ham, yolg‘onni tark etgan kishiga Jannat o‘rtasidagi bir uyga kafilman! Go‘zal xulqli kishiga Jannatning eng yuqorisidagi bir uyga kafilman!» (Imom Abu Dovud rivoyatlari);
  • «Mo‘minlarning imoni eng mukammali – xulqi go‘zal bo‘lganlaridir» (Imom Termiziy rivoyatlari);
  • «Yer yuzidagilarga rahm qiling, osmondagi Zot sizga rahm qilgusidir»;
  • «Albatta, odamlarga go‘zal xulqdan afzalroq narsa berilmagan» (Imom Tabaroniy rivoyatlari);
  • «Bir kishiga tabassum bilan yaxshi so‘z aytish – sadaqadir» (Imom Buxoriy rivoyatlari);
  • «Qo‘shnilaringiz sizni “yaxshi odam” deyishayotgan bo‘lsa, demak, siz – yaxshisiz. Agar ular sizni “yomon odam” deyishayotgan bo‘lsa, demak, siz – yomon odamsiz»;
  • «Sadaqaning afzali – kelisholmay qolganlarning o‘rtasini isloh qilishdir» (Imom Abu Dovud rivoyatlari);   
  • «Biror kishi bor aybingizni aytib, sizni haqoratlasa, siz uni unda bor aybi bilan ham haqoratlamang. Shunda buning savobi sizga, gunohi unga bo‘lur»;
  • «Kim Allohga va Oxirat kuniga imon keltirgan bo‘lsa, yaxshi gap aytsin yoki jim tursin!» (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyatlari);
  • «Kim agar birovning aybini aytib, odamlarga oshkor qilsa, to o‘zi ham shu aybni qilmasdan dunyodan ketmaydi»;
  • «Kimiki biror mo‘min kishining aybi yoki gunohini bilib turib, uni fosh etmay yashirsa, go‘yo tirigicha ko‘milgan go‘dakni tiriltirganchalik savobga ega bo‘lur» (Imom Bayhaqiy rivoyatlari);
  • «Kimki bir musulmonning aybini yashirsa, Alloh dunyo-yu oxiratda uning aybini yashiradi»;
  • «Har bir qilinadigan yaxshilikka sadaqa savobi berilur»;
  • «Qaysi kishi o‘zganing aybini ko‘rib, uni yashirsa, xuddi tiriklay ko‘milgan qizni qabridan qutqargan kabi bo‘ladi» (Imom Abu Dovud rivoyatlari);
  • «Kimki bir chumchuqni bekordan-bekor o‘ldirsa, Qiyomat kunida u chumchuq Arsh oldiga kelib, baland ovoz bilan: “Parvardigorim, bu bandadan so‘ragin, nima uchun meni behuda o‘ldirdi ekan?” – deydi»;
  • «Zolim bilan birga yurgan odam jinoyat sodir qilibdi»;
  • «Birodaringiz zolim bo‘lsa ham, mazlum bo‘lsa ham unga yordam bering!» (zulm ildiziga bolta urish – ham zolimga, ham mazlumga yordamdir);
  • «Maslahatni aql egalaridan so‘ranglar – to‘g‘ri yo‘l topasizlar. Ularning aytganidan chiqmang – pushaymon bo‘lasizlar»;
  • «Kim bir musulmonning gunohini yashirsa, Alloh uning gunohini dunyoda ham, oxiratda ham yashiradi»;
  • «Kimniki Alloh Taolo do‘st tutsa, unga odamlarning hojatlari tushadigan qilib qo‘yadi»;
  • «Siz yaxshilikni unga munosib bo‘lganga ham, bo‘lmaganga ham qilavering. Agar siz ezgulikka loyiq odamni topsangiz, demak, u ezgulik ahlidir, agar unday odamni topmasangiz, demak, siz o‘zingiz ezgulik ahlidansiz»;
  • «Kimki biror gunoh ish qilishni niyat qilsa-yu, so‘ngra niyatidan qaytsa, unga bir yaxshilik savobi yozilajak»;
  • «Butun umr ezgulikni tilanglar!»;
  • «Odamlarning yaxshisi – kishilarga manfaati ko‘p tekkanidir»;
  • «Biror banda dunyoda bir bandaning aybini yashirsa, Alloh taolo Qiyomat kuni uning ayblarini yashiradi» (Imom Muslim rivoyatlari);
  • «Allohning ne’matlari bilan yaxshi qo‘shnichilik qilinglar, zero u biror oiladan ketib qolsa, qaytib kelmasligi mumkin»
  • «Kimki yaxshilik ko‘chatini qadasa, orzu qilgan hosilini yig‘ib oladi va kimki yomonlik urug‘ini sepsa, afsus-nadomat mevasini terib oladi»;
  • «Kim musulmon birodarining aybini yashirsa, Alloh uning aybini Qiyomat kuni yashiradi. Kim musulmon birodarining aybini oshkor qilsa, Alloh uning aybini oshkor qiladi, hatto uni o‘z uyida ham sharmanda qiladi» (Imom Ibn Moja rivoyatlari);
  • «Ummatimning rahmdillaridan va shafqatlilaridan fazilat istanglar! Chunki sizlar ularning qanotlari ostida yashaysizlar»;
  • «Sizlardan birortangiz o‘zi uchun yaxshi ko‘rgan narsani birodari uchun ham ravo ko‘rmaguncha, mo‘min bo‘la olmaydi» (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyatlari).

                    

(1 – qism tugadi. Davomi bor...).

Ibrohimjon domla Inomov

 

Ibratli hikoyalar