Ba’zan bozorlarda, mahallalarda, ko‘p qavatli uylar atrofida qo‘l-oyog‘i butun, sog‘ligi joyida, tog‘ni ursa, talqon qiladigan kishilarning tilanchilik qilib yurganlarini ko‘ramiz. Shunday qilishlari to‘g‘rimi?
To‘rt muchasi sog‘lom bir kunlik yeguligi bor kishining tilanchilik qilishini dinimiz qattiq qoralaydi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Hech kimdan hech narsa so‘rama, agar qamching yerga tushib ketsa ham”, deyish bilan insonlardan behojat bo‘lishga chaqirganlar.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytadilar: “Insonlar nazdida eng yaxshi inson insonlardan behojat bo‘lganidir va insonlar g‘azabini keltiradigan inson ularga muhtoj bo‘lgan insondir. Alloh nazdida eng yaxshi inson Unga muhtoj bo‘lgan kishidir. Allohning g‘azabini keltiradigan inson boshqalarga muhtoj bo‘lib, Yaratgandan behojat kishidir”.
Insonlardan behojat bo‘lish uchun tinmay mehnat qilish va halol rizq qidirish kerak.
Alloh taolo marhamat qiladi:
“U (Alloh) sizlarga Yerni xoksor (bo‘ysunuvchi) qilib qo‘ygan zotdir. Bas, u (Yer)ning har tomonida (sayohat, tijorat yoki dehqonchilik qilib) yuraveringiz va (Allohning bergan) rizqidan tanovul qilingiz! (Qiyomat kuni) tirilib chiqish Uning huzurigadir” (Mulk, 15).
Alloh taolo hatto hayit, bayram kunlari ham mehnat qilish va rizq qidirishga buyurgan:
“Bas, qachonki, namoz ado qilingach, yerda tarqalib, Allohning fazli (rizqi)dan istayveringiz! Allohni ko‘p yod etingiz! Shoyad (shunda) najot topsangiz” (Juma, 10).
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) har bir kishini peshona teri bilan kun kechirishga undaganlar va o‘zlari ham mehnat qilishni yaxshi ko‘rganlar.
Rivoyat qilinishicha, kunlarning birida Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) sahobalar bilan o‘tirganlarida ulardan bir kishi haqida gap ketadi: “U kunduzlari ro‘za tutadi va kechalari zikr qiladi”, deyishadi va bundan Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) xursand bo‘lib, unga o‘xshashni buyuradilar, deb o‘ylashadi. Lekin Rasululloh: “Sizlardan kimning oziq-ovqati va kiyim-kechagi yetarli?”, deb so‘radilar. Ular: “Barchamizniki”, deyishdi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Sizlar undan yaxshisizlar”, dedilar. Buni eshitgan sahobalar mehnat qilishga va “arava”larini o‘zlari tortishga ahd qilishdi.
Mo‘min kishi tadbirkor bo‘lishi kerak. Jamiyatdagi ishsiz kishilarni ish bilan ta’minlash ham ulug‘ savob. Mashoyixlar aytganidek: “Xohlab turgan narsangdan behojat bo‘l, uning tengi bo‘lasan. Xohlagan narsangga muhtoj bo‘lsang, uning asiri bo‘lasan. Xohlaganingga yaxshilik qil, amiri bo‘lasan”.
Birovga qaram, mute bo‘lishdan, odamlardan tama qilishdan saqlanaylik.
Ali ibn Abu Tolib (roziyallohu anhu)ning hayotlarida bo‘lib o‘tgan voqeani eslash foydadan xoli emas. Ali (roziyallohu anhu) aytadilar: “Kunlarning birida och qolib, Madina ko‘chalariga chiqib ish qidirdim. Tuproq yig‘ib, chelakda suv tashib, xurmolarni sug‘orayotgan ayolga duch keldim. Unga o‘n olti chelak suv tashib berdim va qo‘llarim qavarib ketdi. Kaftimni yozib unga qavariqlarni ko‘rsatdim. U menga o‘n oltita xurmoni sanab berdi. Men xurmolarni olib, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) oldilariga keldim va bo‘lib o‘tgan ishni aytib berdim. Rasululloh (alayhissalom) xursand bo‘ldilar va men bilan xurmo yedilar”.
Payg‘ambarlar ham rizqlarini mehnat qilib, peshona teri to‘kib topishgan. Tarixdan ma’lum, Odam (alayhissalom) dehqonchilik, Nuh (alayhissalom) duradgorlik, Dovud (alayhissalom) temirchilik va Idris (alayhissalom) xattotlik bilan shug‘ullanganlar.
“So‘ragan edingiz” kitobi asosida tayyorlandi
O‘MI Matbuot xizmati
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylariga
Bismillahir Rohmanir Rohim
Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakotuh
Muhtaram Prezident Janobi Oliylari!
Alloh taologa behisob shukrki, Sizning bevosita tashabbuslaringiz va sa’y-harakatlaringiz bilan haj amallarini yuqori saviyada tashkil etishga muvaffaq bo‘lmoqdamiz.
Bunday e’tibor va ehtiromni biz hojilar chin yurakdan his etib, yaratilgan barcha qulayliklar uchun Sizga chuqur minnatdorlik izhor etamiz.
Hurmatli Prezident Sizni va Siz orqali yurtdoshlarimizni haj ibodatini ado etayotgan hamyurtlarimiz nomidan musulmon ummati uchun eng ulug‘ bayram – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etamiz.
Zero, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) “Duolarning eng yaxshisi arafa kuni qilingan duodir”, deb xushxabar berganlar.
Alloh taoloning bayti joylashgan muqaddas zaminda – Mino, Arafot kabi muborak manzillarda ulug‘ amallarni ixlos ila bajarmoqdamiz.
Sizni vaqt ajratib, muborak haj ziyorati uchun yaratilgan sharoitlar va salomatligimiz haqida so‘raganingiz hamda har kuni holimizdan xabardor bo‘lib turganingiz ibodat bilan yurgan biz hojilarni cheksiz darajada mamnun etdi.
Bunday e’tibor va ehtiromni Saudiya Arabistonining mutasaddilari ham yuqori baholab, Siz Janobi Oliylariga hurmat va duolarini izhor etmoqdalar.
Muborak maskanlarda har bir ziyoratchi Sizning g‘amxo‘rligingizni yurakdan his qilib, ko‘zlarida yosh bilan duolar qilayotganini alohida aytib o‘tmoqchiman.
Sizga aytadigan yana bir xabarimiz, Saudiya Arabistonida bo‘lib turgan yurtimizning diniy soha vakillari hamda ziyoratchilari tomonidan mavsum davomida Qur’oni karim 10 ming marotaba xatm qilinib, yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik tilab duolar qilindi.
Hurmatli Prezident, Siz yaratib bergan imkoniyatlardan ruhlanib, o‘zbekistonlik hojilar yurtga qaytganimizdan keyin “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Sizga ko‘makchi bo‘lmoqchimiz.
Siz boshchiligingizda yurtimizda tinchlikni mustahkamlash, xalqimizning ma’naviyatni yuksaltirish, ayniqsa yoshlarning sifatli ta’lim olishi, kasb-hunar egallashi, kerak bo‘lsa dunyoni egallashi kabi masalalar eng ustuvor vazifaga aylandi.
Shunday ekan, biz hojilar yurtimizga qaytgach, quyidagi ishlarni amalga oshirmoqchimiz:
– ona-Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, aholi orasida tinchlik-osoyishtalikni qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarga targ‘ib etish;
– kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilmni qadrlash va ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish;
– to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yoriylikka amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish;
– kiyinishda va muomalada oddiylik va kamtarinlikka amal qilish, dabdababozlik, isrofgarchilik, maishatbozlik kabi illatlardan yiroq bo‘lishni targ‘ib qilish;
– yoshlarni muvaffaqiyatlarga faqat o‘qib-o‘rganib, ilm bilan erishish mumkinligini o‘rgatish;
– ustozlar, o‘qituvchi va murabbiylarga doimo ehtirom ko‘rsatish, ularni moddiy qo‘llab-quvvatlash ishlariga ko‘mak berish;
– mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish;
– hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish;
– xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish.
Barcha hojilarimiz yurtimizga qaytgandan so‘ng ushbu tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga va’da beramiz.
Zero, jonajon Vatanimiz kelajagi, xalqimiz farovonligi va yurtimiz shonu shuhrati Siz aytganingizdek yoshlarimiz qo‘lidadir. Ular ertaga O‘zbekistonni yanada kuchli, yuksak taraqqiy etgan davlatga aylantirish uchun o‘zlarining bor bilimi, iqtidori va kuch-g‘ayratini safarbar qilsa, ko‘zlagan barcha ezgu maqsadlarimizga, albatta erishamiz.
Yusuf Xos Hojib bobomiz aytganlaridek:
“Zakovat bor joyda ulug‘lik bo‘ladi,
Bilim bor joyda buyuklik bo‘ladi”.
Hurmatli Prezident Janobi Oliylari!
Biz, 15 ming hoji duolar ijobat bo‘ladigan Arafotda turib, Alloh taolodan Sizga mustahkam sog‘lik, uzoq umr va ulkan muvaffaqiyatlar tilab, olib borayotgan barcha ishlaringizda madadkor bo‘lishini so‘rab iltijolar qilyapmiz.
Alloh taolo butun dunyo mo‘min-musulmonlariga Qurbon hayitini muborak aylasin, tinchlik-xotirjamlik ato etsin, ibodatlarimizni O‘z dargohida husni qabul aylasin, ona Vatanimizni obod, xalqimiz hayotini yanada farovon qilsin!
Qurbon hayiti muborak bo‘lsin!
Hurmat va kamoli ehtirom ila,
O‘zbekiston hojilari,
Makka shahri Arafot vodiysi,
2025 yil 5 iyun