Sayt test holatida ishlamoqda!
07 Iyun, 2025   |   11 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:06
Quyosh
04:50
Peshin
12:27
Asr
17:36
Shom
19:57
Xufton
21:34
Bismillah
07 Iyun, 2025, 11 Zulhijja, 1446

Tilanchilik xususida shariat hukmini bilasizmi?

14.02.2018   7682   4 min.
Tilanchilik xususida shariat hukmini bilasizmi?

Ba’zan bozorlarda, mahallalarda, ko‘p qavatli uylar atrofida qo‘l-oyog‘i butun, sog‘ligi joyida, tog‘ni ursa, talqon qiladigan kishilarning tilanchilik qilib yurganlarini ko‘ramiz. Shunday qilishlari to‘g‘rimi? 

To‘rt muchasi sog‘lom bir kunlik yeguligi bor kishining tilanchilik qilishini dinimiz qattiq qoralaydi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Hech kimdan hech narsa so‘rama, agar qamching yerga tushib ketsa ham”, deyish bilan insonlardan behojat bo‘lishga chaqirganlar.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytadilar: “Insonlar nazdida eng yaxshi inson insonlardan behojat bo‘lganidir va insonlar g‘azabini keltiradigan inson ularga muhtoj bo‘lgan insondir. Alloh nazdida eng yaxshi inson Unga muhtoj bo‘lgan kishidir. Allohning g‘azabini keltiradigan inson boshqalarga muhtoj bo‘lib, Yaratgandan behojat kishidir”.

Insonlardan behojat bo‘lish uchun tinmay mehnat qilish va halol rizq qidirish kerak.

Alloh taolo marhamat qiladi:

“U (Alloh) sizlarga Yerni xoksor (bo‘ysunuvchi) qilib qo‘ygan zotdir. Bas, u (Yer)ning har tomonida (sayohat, tijorat yoki dehqonchilik qilib) yuraveringiz va (Allohning bergan) rizqidan tanovul qilingiz! (Qiyomat kuni) tirilib chiqish Uning huzurigadir” (Mulk, 15).

Alloh taolo hatto hayit, bayram kunlari ham mehnat qilish va rizq qidirishga buyurgan:

“Bas, qachonki, namoz ado qilingach, yerda tarqalib, Allohning fazli (rizqi)dan istayveringiz! Allohni ko‘p yod etingiz! Shoyad (shunda) najot topsangiz” (Juma, 10).

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) har bir kishini peshona teri bilan kun kechirishga undaganlar va o‘zlari ham mehnat qilishni yaxshi ko‘rganlar.

Rivoyat qilinishicha, kunlarning birida Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) sahobalar bilan o‘tirganlarida ulardan bir kishi haqida gap ketadi: “U kunduzlari ro‘za tutadi va kechalari zikr qiladi”, deyishadi va bundan Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) xursand bo‘lib, unga o‘xshashni buyuradilar, deb o‘ylashadi. Lekin Rasululloh: “Sizlardan kimning oziq-ovqati va kiyim-kechagi yetarli?”, deb so‘radilar. Ular: “Barchamizniki”, deyishdi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Sizlar undan yaxshisizlar”, dedilar. Buni eshitgan sahobalar mehnat qilishga va “arava”larini o‘zlari tortishga ahd qilishdi.

Mo‘min kishi tadbirkor bo‘lishi kerak. Jamiyatdagi ishsiz kishilarni ish bilan ta’minlash ham ulug‘ savob. Mashoyixlar aytganidek: “Xohlab turgan narsangdan behojat bo‘l, uning tengi bo‘lasan. Xohlagan narsangga muhtoj bo‘lsang, uning asiri bo‘lasan. Xohlaganingga yaxshilik qil, amiri bo‘lasan”.

Birovga qaram, mute bo‘lishdan, odamlardan tama qilishdan saqlanaylik.

Ali ibn Abu Tolib (roziyallohu anhu)ning hayotlarida bo‘lib o‘tgan voqeani eslash foydadan xoli emas. Ali (roziyallohu anhu) aytadilar: “Kunlarning birida och qolib, Madina ko‘chalariga chiqib ish qidirdim. Tuproq yig‘ib, chelakda suv tashib, xurmolarni sug‘orayotgan ayolga duch keldim. Unga o‘n olti chelak suv tashib berdim va qo‘llarim qavarib ketdi. Kaftimni yozib unga qavariqlarni ko‘rsatdim. U menga o‘n oltita xurmoni sanab berdi. Men xurmolarni olib, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) oldilariga keldim va bo‘lib o‘tgan ishni aytib berdim. Rasululloh (alayhissalom) xursand bo‘ldilar va men bilan xurmo yedilar”.

Payg‘ambarlar ham rizqlarini mehnat qilib, peshona teri to‘kib topishgan. Tarixdan ma’lum, Odam (alayhissalom) dehqonchilik, Nuh (alayhissalom) duradgorlik, Dovud (alayhissalom) temirchilik va Idris (alayhissalom) xattotlik bilan shug‘ullanganlar.

 

“So‘ragan edingiz” kitobi asosida tayyorlandi 

O‘MI Matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Muazzam kunlar og‘ushidamiz

05.06.2025   7696   4 min.
Muazzam kunlar og‘ushidamiz

Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.


Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.


Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.


Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan  ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.


Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!


Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.


Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.


Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni,  yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.


Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.


Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.


Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.

Xolmurod MAMAJONOV,

Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi

O'zbekiston yangiliklari