Savol: Zuhd, haqiqiy zohidlik nima degani?
Javob: “Zuhd” biror narsadan yuz o‘girish ma’nosini anglatadi. Abu Idris Havoloniy zuhd haqida bunday deganlar: “Haqiqiy zohid halol narsani o‘ziga harom qilmaydi, dunyodan voz kechmaydi. Balki o‘z qo‘lidagidan ko‘ra, Alloh taoloning huzuridagiga ishonadi, yetgan biror musibat evaziga ajru savob umid qilib, yanada xotirjam bo‘ladi”.
Abu Sulaymon Dorimiy: “Biror kishining zohirini ko‘rib, zohid ekan, demagin. Chunki zuhd qalbda bo‘ladi”, deganlar. Hasan Basriy rahmatullohi alayh: “Zuhd kishi biror odamni ko‘rganida uni o‘zidan afzal bilishidir”, deganlar. Imom Ahmad rahmatullohi alayh: “Dunyo borasida zohidlik orzularning qisqaligi va odamlar qo‘lidagi narsalardan tama qilmaslik”, deganlar.
Demak, haqiqiy zuhd hamma narsadan yuz o‘girib yashash emas, balki mol-dunyoga muhabbat qo‘ymaslik, qo‘ldan ketganiga qayg‘urmay, yetgan aziyatga sabr bilan Alloh taolodan savob umid etish, erishgan yutuqlari uchun Alloh taologa hamd aytib, yana savob umid qilishdir.
“So‘ragan edingiz” kitobidan
O‘MI Matbuot xizmati
Savol: Masjidul haromda namozlarni jamoat bilan o‘qib, keyingi namoz vaqtini kutib o‘tirganimizda, ayrim hojilarimiz yotgan holda uxlab qolib, keyingi namozga azon aytilganda, tahorat qilmay namoz o‘qishayotganiga guvoh bo‘ldim.
Buning xukmi dinimizda qanday? Chunki uxlash tahoratni buzadi deb o‘qiganmiz va shunga amal qilamiz. Yoki masjidul haromda ayrim hukmlar o‘zgaradimi?
Javob: Bismillahir rohmanir rohiym. Hanafiy mazhabiga ko‘ra, biror narsaga suyanib, yoki yonboshlagan holda uxlash tahoratni sindiradi. Bu hukm masjidul haromga ham tegishli. Siz aytgan hojilar yerga yonboshlagan holda uxlagan bo‘lsalar, tahoratlari sinadi. Lekin ko‘zini yumib, uxlamasdan, zikr qilib yotadiganlar ham bo‘ladi. Agar shunday qilgan bo‘lsalar, tabiiyki tahoratlari sinmaydi.
Masjidul haromda dunyoning turli nuqtasidan kelgan ziyoratchilar ibodat qiladi. Ularning ichida ilmli insonlar bilan bir qatorda ibodatga endi kirgan, shar’iy hukmlarni yaxshi o‘zlashtirmaganlar ham bo‘ladi. Ularning qilayotgan ishini ko‘rib, anavilar qilyapti-ku, demak, noto‘g‘ri emas ekanda, deb qilib ketavermaslik kerak.
Qolaversa, u yerda turli mazhab odamlari ibodat qiladi. Ayrim mazhablarda uxlash, badandan qon chiqish kabi ishlar tahoratni sindirmaydi. Ammo bizning mazhabimizda har ikkisi ham tahoratni buzadi va bunga ulamolarimiz bir qancha hadislarni dalil o‘laroq keltirganlar.
Shu bois, ulug‘ makonlarga ibodatga otlanayotgan odamlar: xoh erkak, xoh ayol kishi bo‘lsin, shar’iy hukmlarni bilib olishi yoki biladigan odam hamrohligida borishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. Aks holda ibodat qilaman deb, gunohga botishi hech gap emas. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.