Sayt test holatida ishlamoqda!
14 Mart, 2025   |   14 Ramazon, 1446

Toshkent shahri
Tong
05:18
Quyosh
06:37
Peshin
12:37
Asr
16:42
Shom
18:32
Xufton
19:44
Bismillah
14 Mart, 2025, 14 Ramazon, 1446

“Sabr va namoz ila yordam so‘rangiz”

21.01.2018   4933   4 min.
“Sabr va namoz ila yordam so‘rangiz”

Shu kunlarda Qozog‘istonning Aqto‘be viloyatida ro‘y bergan fojiadan hamma qayg‘uda. Halok bo‘lgan yurtdoshlarimiz ro‘yxati e’lon qilingandan keyin ular orasida ota-bola, aka-ukalarning borligi qalbimizni yanada ezdi. Qanchadan-qancha oila suyangan tog‘i, oila boshisini yo‘qotdi. Qanchadan-qancha ota-onalar navqiron farzandu jigarbandidan ayrildi.
Tarixda qoluvchi ushbu musibat, O‘zbekiston ahlini chuqur iztirobga solgan judolik, qalblarni ko‘zdagi yoshlar bilan ezuvchi ulkan ayriliq ellik ikki o‘g‘lonni bu foniy dunyodan, boqiy dunyoga olib ketdi.
Musibat manzil tanlamaydi, musibat inson tanlamaydi. U taqdirda belgilangan vaqtda, ko‘rsatilgan manzilga, yuborilgan odamga tushadi. Hayotning bu sinovli kunlariga sabr qilgan inson borki, ikki dunyo saodatiga erishadi. Zero Alloh taolo shunday deydi: “(Allohdan) sabr va namoz ila yordam so‘rangiz”. Ya’ni, sabr qiling, ana shunda barcha mushkullar oson bo‘ladi. Ushbu fojiadan halok bo‘lganlarning oila a’zolari va yaqinlariga sabru jamil tilab, musibatlariga sherik ekanimizni chin yurakdan izhor qilamiz.
O‘tgan kuni muhtaram Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev Surxondaryoga tashriflari doirasida Hakim Termiziy maqbarasi ziyorati chog‘ida Qozog‘istonning Aqto‘be viloyatida halok bo‘lgan 52 o‘zbekistonlikning o‘limidan chuqur qayg‘uda ekanlarini aytib, ularning yaqinlariga ta’ziya bildirdilar va shu asnoda:
“Mana kecha bo‘lgan falokatlar ham ko‘p narsadan, jumladan xalqimizning oldida qarzimiz juda-juda ko‘pligidan dalolat beradi. Odamlarimizga sharoit yaratmaganimiz uchun ular begona yurtlarga borib, ish qidirib yuribdi. Bu davlat rahbariyati, hamma tizimdagi rahbarlar eng katta xato va kamchiliklarni o‘z vaqtida bartaraf qilmaganidan dalolat. «Begona yurtlarda sarson-sargardon yurish» degan gap bekorga emas. U bechoralarning ham Xudodan umidi bor, ne umidlar bilan bolamni boqaman, otamga pul olib kelaman deb yosh-yosh yigitlar ketyapti. Yosh-yosh yigitlar… Hammasi o‘zbekistonliklar. Albatta, biz juda katta qayg‘udamiz… Ota-onalariga hamdardlik”, degan juda ham ta’sirli so‘zlarni bayon qildilar. Shuningdek, duolar mustajob bo‘ladigan Surxondaryodagi mutasavvif olim, aziz avliyo Hakim Termiziy hoki poklari qo‘nim topgan tabarruk qadamjoda Qur’oni karim oyatlaridan o‘qilib, savoblari halok bo‘lganlarning ruhoniyatlarga bag‘ishlandi.
Shuningdek, o‘tgan juma kuni diniy idora tomonidan ilova tezis qilinib, muftiy hazratlarining halok bo‘lganlar oila a’zolariga va yaqinlariga chuqur hamdardlik ila taziyalari izhor qilindi, ularning oxiratlari obod bo‘lishi, joylari jannat bog‘laridan bir bog‘ bo‘lishini so‘rab, duolar qilindi. Shuningdek, yaqinlariga sabr-toqat tilab hamdardlik bildirildi.
Shu o‘rinda bir mulohazani aytishni lozim topdik. Mana shu juma kuni asr, shom va hufton namozlarini ham masjidlarda o‘qish nasib etdi. Ayrim imom-xatiblarimiz ushbu halok bo‘lganlarni duolarida ham eslashmagani bizni ranjitdi. Bunday musibat kunlarda markazdan – Diniy idoradan biror tavsiyani kutish shart emas. Har kim qo‘lidan kelganicha hissasini qo‘shishi kerak. Davlatimiz rahbari har bir chiqishida kishilarni tashabbus ko‘rsatishga chaqiryaptilar-ku. Qani bu yerda imom-xatiblarimizning tashabbuskorligi, uyushqoqligi. Axir halok bo‘lganlar kimningdir aka-ukasi, otasi, jigarbandiku. Agar ular sizu bizning tug‘ishganimiz yoki farzandu arjumandimiz bo‘lganida, butun O‘zbekiston duo qilishini istardik.
Shunday ekan, diyorimizdagi barcha masjidlarda namozlar so‘nggida barcha imom-xatiblardan fojiada halok bo‘lgan yurtdoshlarimiz haqqiga duo qilishlarini so‘raymiz. Imom-xatiblar har namoz, tasbehu zikrlarda hosil bo‘lgan savobu ajrlarini baxshida etishlarni tavsiya etamiz.
Qolaversa, vodiy viloyatlari boshiga kelgan ushbu musibatga boshqa viloyatlar imom-xatiblari ham kelib, tasalli berishlarini istardik. Qani edi, barcha ishlarda namuna bo‘lgan poytaxtimiz imom-xatiblari bu ishda ham ibrat ko‘rsatsalar. Hamon esimizda, bir necha yil avval Jizzax viloyati G‘allaorol tumanidagi sel oqibatida jabr ko‘rgan oilalarga butun mamlakatimiz imom-xatiblari yordam qo‘lini cho‘zishgan edi. Mana shu an’anani davom ettirishni xohlardik.


O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Fitr sadaqasi: kimlar nima uchun va kimlarga, qachon va qancha miqdorda beradi?

14.03.2025   321   4 min.
Fitr sadaqasi: kimlar nima uchun va kimlarga, qachon va qancha miqdorda beradi?

Bismillahir Rohmanir Rohiym

FITR SADAQASI NIMA UCHUN BЕRILADI?

Fitr sadaqasi – ro‘zadan chiqish munosabati bilan beriladigan sadaqa. U Ramazon oyida behuda gap-so‘zlar, qilingan xato va kamchiliklarni yuvish hamda kambag‘al, miskinlar, yetim va bechoralarning ochliklarini ketkazish maqsadida joriy qilingan.

Imom Vaki’ ibn Jarroh rahimahulloh aytadilar: “Fitr sadaqasi – sahv sajdasiga o‘xshaydi. Namozning vojib amali tark bo‘lganda, sahv sajdasi bilan namoz to‘g‘rilangandek, fitr sadaqasi ham ro‘zaning kamchiliklarini to‘ldiradi”.

Hanafiy mazhabida fitr sadaqasi vojib amal hisoblanadi.

 

QACHON BЕRILISHI KЕRAK?

Fitr sadaqasini ramazon hayiti kuni tong otgandan ya’ni bomdod namozining vaqti kirgandan boshlab hayit namoziga chiqishdan oldingi vaqtga qadar berish vojib. Ramazon oyi boshlanishi bilan berilsa ham bo‘ladi.

Ammo hayit namozidan keyinga qoldirmaslik kerak. Agarda kishi fitr sadaqasini hayit namozigacha bera olmasa, namozdan keyin beradi, lekin savobi ramazon oyida berganchalik bo‘lmaydi, ammo berishi shart. Ya’ni uni berolmay qolgan kishi zimmasida fitr sadaqasini berish vojib bo‘lib qolaveradi.

 

KIMLAR BЕRISHI KЕRAK?

Xur, nisob miqdoridagi mulkka ega bo‘lgan (fitr sadaqasining nisobida molning o‘suvchi bo‘lishi e’tiborga olinmaydi) musulmon erkak va ayolning zimmasiga fitr sadaqasini berish vojib bo‘ladi. Nisob miqdoridagi mulkka ega kishi balog‘atga yetmagan bolalari nomidan fitr sadaqasini berishi vojib.

Kishi ayoli va balog‘atga yetgan farzandlari uchun fitr sadaqasini berishi vojib emas, balki ularning o‘zlari berishi maqsadga muvofiq sanaladi. Ammo balog‘atga yetgan farzandlari va ayoli uchun ular aytishmasa ham, fitr sadaqasini bersa, ular zimmasidan fitr sadaqasi soqit bo‘ladi.

Hayit kechasi tug‘ilgan chaqaloq uchun ham otasi fitr sadaqa berishi vojib bo‘ladi. Homila va hayit kunidan oldin vafot etganlar uchun esa vojib bo‘lmaydi.

 

KIMLARGA BЕRILADI?

Fitr sadaqasi musulmon kambag‘al-miskinlarga beriladi. “Fatavoi Hindiya” kitobida keltirilishicha, fitrni berishda eng afzali, avvalo, (kambag‘al) aka-uka, opa-singillar hisoblanadi. So‘ngra ularning farzandlari. Ulardan keyin amaki-ammalar, so‘ngra ularning farzandlari. Tog‘a-xolalar va ularning farzandlari so‘ng yuqoridagilardan tashqari qarindoshlar. Ulardan keyin qo‘shnilar, kasbdoshlar, keyin hamshaharlar yoki qishloqdoshlar haqli hisoblanadi.

 

KIMLARGA BЕRILMAYDI?

Fitr sadaqasi nisob miqdoricha moli bo‘lgan boy kishiga, o‘zining ota-onasi, bobo-momosiga, o‘zining o‘g‘il-qizlariga va ularning farzandlariga, er-xotin bir-biriga berish mumkin emas.

Shuningdek, g‘ayridinga, fosiqqa, gunoh va ma’siyatga, shuningdek musulmonlarga zarar keltiradigan har qanday ishlarga sarflaydigan kimsalarga berilmaydi.

Fitr sadaqasini muhtojlarning qo‘llariga qiymatini berish joiz. Bu pullar masjid qurilishi, umumiy xayriya ishlari uchun berilishi mumkin emas.

 

RO‘ZA TUTMAGANLAR HAM FITR SADAQASINI BЕRADIMI?

Biror uzr sababli ro‘za tuta olmaganlar ham o‘zlari yoki ular nomidan nafaqa berishi kerak bo‘lgan odam fitr sadaqasini berishi kerak.

 

FITR SADAQASI QANCHA MIQDORDA BЕRILADI?

2025 yil uchun har bir jon boshiga fitr sadaqasining miqdori:

  • bug‘doy unidan – 10 000 (o‘n ming) so‘m;
  • arpadan – 16 000 (o‘n olti ming) so‘m;
  • mayizdan – 110 000 (bir yuz o‘n ming) so‘m;
  • xurmodan – 180 000 (bir yuz sakson ming) so‘m deb belgilandi.

Har kim o‘z imkoniyatiga qarab ushbu to‘rt mahsulotning xohlagan bir turidan fitr sadaqasini bersa kifoya.

Eslatma! Fitr sadaqasi qiymatlari Toshkent shahar bozorlaridagi narxga asosan belgilangan bo‘lib, har bir viloyat o‘z bozorlaridagi narxga qarab fitr sadaqasini belgilaydi.

 

Davron NURMUHAMMAD