Kecha diyorimizda boshlangan Qur’oni karim musobaqasi barcha yurtdoshlarimiz tomonidan ko‘tarinki ruh, xursandchilik bilan qarshi olindi. Jizzax viloyatining Zomin tumanida bo‘lib o‘tgan kechagi Qur’on bayramini kuzatib borgan hamyurtlarimiz qalblarining tubidagi samimiy dil izhorlarini quyidagicha ifoda etdilar.
G‘iyosiddin Habibulloh nomli foydalanuvchi “Alloh rozi bo‘lsin Prezidentimizdan. Ilohim Prezidentimizning butun ajdodlarining ruhlarini shod qilsin. Avvalambor o‘zlarini va barcha yaqinlarini Alloh panohida asrasin. Avlodlaridan ham olimu fuzalolar chiqsin. Omin”, deb o‘z fikrlarini bayon qilgan.
Ummu Sayfulloh ismli muxlis “Assalomu alaykum. Bu ulug‘ ishlarni bosh tashabbuskori muhtaram Prezidentimiz sog‘-omon bo‘lsinlar! Doimo bunday savob ishlarda boshu qosh bo‘lsinlar!” deya o‘z fikrlarini qoldirgan.
Abduvalijon Hakim “Alhamdulillah hali musulmon ummatiga solih va soliha farzandlar yetishtirib beradigan qoriyalarimiz ko‘p ekan” degan iliq so‘zlarni bitgan.
“Alloh rozi bo‘lsin, xursandligimning chek-chegarasi yo‘q” deya o‘z xursandchiligini namoyon etgan Amina Mamadaliyeva nomli foydalanuvchi.
Yoqibjon Nizomivich “Assalomu alaykum ahli mo‘min va mo‘mina qorilar. Mana biz Koreya davlatidan turib ko‘rib turibmiz, Allohga hamdlar bo‘lsin. Duodamiz hammalaringga ajr savob, ilmlarimizni ziyoda qilsin, omin” deya fikrini yakunlagan.
Nurillo Saydullayev nomli foydalanuvchi 80 yoshdagi onalari “Yurtboshimizni umrlari uzoq bo‘lsin, dunyo turguncha tursinlar” deb duo qilayotganliklarini aytib o‘tganlar.
Ulug‘bek Oybekovich boshqa davlatdagilar ko‘rsa havas qilgudek Qur’on musobaqasi bo‘layotganini aytib o‘tgan: “Tashkil qilgan Prezidentimizga mingdan-ming rahmat. Alloh rozi bo‘lsin!”, deya fikrlariga yakun yasagan.
“Alhamdulillah o‘zbek ayol qizlari ham o‘z ibratlari bilan yurtimizni obro‘sini ko‘taradigan kunlar ham keldi. Allohim davomli qilsin” deya fikr qoldirgan Muslima Davron nomli muxlisa.
Onlay efirlarga qoldirilgan 6 mingdan ortiq izohlarda ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari musobaqaning dastlabki bosqichi haqida o‘zlarining iliq va ijobiy fikrlarini bildirib o‘tganlar. Foydalanuvchilar tashkiliy masalalar bo‘yicha o‘z tavsiya va takliflarini bildirib o‘tganlar.
Ma’lumot uchun, musobaqaning dastlabki bosqichi “muslim.uz” sahifasida 54 mingdan ortiq muxlislar tomonidan ko‘rilgan. Umumiy qamrov esa 265 ming nafarni tashkil etgan.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Hazrat Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Qur’oni karimning sharhlovchisi sifatida hukm chiqarish vakolatiga ega edilar. Shunga binoan hadis hukm chiqarish bo‘yicha ikki asosiy sohani qamrab oladi.
Birinchi soha: Qur’oni karimda zikr etilgan hukmlarni yoritib berish.
Ikkinchi soha: Qur’oni karimda ko‘rsatilmagan masalalarni hukm shaklida belgilash.
Birinchi sohada hadis Qur’oni karim oyatlarini tafsir qiladi. Umumiy ma’noga ega bo‘lganini xoslashtiradi, ya’ni unga xususiy ma’no beradi, mutloq, ya’ni, qayd va shartsiz oyatlarni qaydlaydi.
Shu o‘rinda ba’zi bir misollar keltirib o‘tamiz. Qur’oni karimda “Namoz o‘qinglar” deb amr qilingan. Lekin namozlarning soni, sifati, rak’atlarining soni Payg‘ambarimiz alayxissalom tomonidan belgilangan va amalda ko‘rsatib berilgan. Bu esa mujmal iborani izohlash misoli.
Umumiy mazmunni xos qilish uchun misol. Qur’oni karimda meros tizimi umumiy ma’noda kelgan. Ya’ni meros qoldirish va meros olish huquqi berilgan. Lekin Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam meros olish uchun din birligi, qotil bo‘lmaslik va qul bo‘lmaslikni shart qilib qo‘yib uni xoslashtirganlar. Masalan, o‘z otasini o‘ldirgan yoki nohaq yo‘l bilan uning o‘limiga sabab bo‘lgan farzand otasidan meros olish xuquqidan mahrum bo‘ladi.
Ikkinchi soha bo‘yicha hadisga tegishli masalalar. Zarurat chog‘ida Qur’oni karimda aytilmagan biron bir yangi hukmni hadis hukm qilib belgilab beradi. Bu o‘rinda ayrim hukmlar Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan maxfiy vahiy yoki ilhom orqali sodir bo‘lgan va ba’zilari u zotning ijtihodlari va shaxsiy fikrlaridan kelib chiqqan. Albatta, Payg‘ambarimiz alayhissalom ijtihod qilishda ham islom ruhi va falsafasini nazarda tutar edilar.
Bu o‘rinda ko‘p misollar berish mumkin. Masalan, momoga merosdan oltidan bir hissa berish, nikoh bitimining to‘g‘ri bo‘lishi uchun guvohlar shartligi, badan a’zolari xun bahosini belgilash kabi hukmlar kiradi.
Islom shariatida hadislarning o‘rni ahamiyatli ekani ko‘rinib turibdi. Hukmlar faqatgina Qur’oni karimning o‘zidan olinmaydi. Qur’oni karimda kelgan ko‘pgina hukmlar tafsilotini bilish uchun hadislar muhim ahamiyat kasb etadi. Balki shar’iy hukmlarning bir qanchasi hadislar orqali kelib chiqqan ekan.
Oybek Hoshimov,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.