“G‘ayb ochqichlari Uning huzuridadir. Undan o‘zga ularni bilmaydi. U quruqlik va dengizdagi barcha narsani biladi. Bir yaproq (uzilib) tushsa ham biladi. Yer zulmatlari (qa’ri)dagi har bir urug‘, ho‘lu quruq ochiq-ravshan Kitobda (yozilgan)dir” (An’om, 59).
Ibn Umar roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “G‘ayb ilmlari beshtadir, ularni Alloh taolodan o‘zga bilmaydi: bachadonlar qachon tashlashini, ertaga nima bo‘lishini, qachon yomg‘ir yog‘ishini, har bir tirik jon qayerda o‘lishini va qiyomat qachon qoim bo‘lishini” (Imom Buxoriy rivoyati).
Oisha onamiz roziyallohu anho bunday deganlar: “Kim Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ertaga nima bo‘lishini aytadilar, deb o‘ylasa, Alloh taologa katta bo‘hton qiladi. Alloh taolo bunday marhamat qilgan: “Ayting: “Osmonlar va yerdagi birorta g‘aybni bilmaydi. Faqat Alloh biladi” (Naml, 65, Imom Muslim rivoyati).
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Odamlar ichida yaxshiliklarga ochqich, yomonliklarga yopqich bo‘lganlari va yomonliklarga ochqich, yaxshiliklarga yopqich bo‘lganlari bor. Alloh taolo yaxshilikka ochqich qilgan insonlarga saodat bo‘lsin. Alloh taolo yomonlikka ochqich qilgan kimsalarga voy bo‘lsin” (Ibn Moja rivoyati).
Oyati karimadagi “mafotih” (ochqichlar) kalimasi ko‘chma ma’noda, g‘ayblarni bilish ma’nosidadir.
G‘aybni Alloh taolodan o‘zga bilmaydi. Alloh taolo g‘ayb ilmidan faqat payg‘ambarlaridan O‘zi istaganini ogoh etadi. “(U) g‘aybni biluvchidir. O‘z g‘aybidan biror kimsani xabardor qilmas. Faqat O‘zi rozi bo‘lgan (tanlagan) payg‘ambarnigina (O‘zining ba’zi g‘aybidan ogoh etar)” (Jin, 26-27).
Suddiy va Hasan Basriy “mafotih”ni “rizq xazinalari” deb tafsir qilgan. Muqotil va Zahhok esa uni “yerosti xazinalari”, deya ta’vil qilishgan. “Mafotih”ni ajal va uning yetishi, kishilar umri qanday nihoyalanishi, amallar xotimasi deb tafsir qilganlar ham bor.
Ulamolar aytadi: “Alloh taolo bir qancha oyatlarida g‘ayb ilmini faqat O‘zi bilishi va uni tanlangan payg‘ambarlariga bildirishini bayon etgan. Shuning uchun “ertaga yomg‘ir yog‘adi”, deya qat’iy aytmaslik kerak. Tajribadan kelib chiqqan holda, bulutlar va shamolning harakati yomg‘ir yog‘ishidan darak ekani bilinsa ham, “yomg‘ir yog‘ishi kutiladi”, deyish to‘g‘ri bo‘ladi. Zero, Alloh taolo istasagina o‘sha yomg‘ir yog‘adi”.
Imom Muslimning “Sahih”ida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning ayollaridan biridan bu rivoyat naql qilingan: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday marhamat qilganlar: “Kim arrofning oldiga borib, undan biror narsa haqida savol so‘rasa, qirq kun namozi qabul bo‘lmaydi”.
G‘aybni va yo‘qolgan narsa qayerdaligini bilishini da’vo qilgan kimsani “arrof” deyishadi.
“U quruqlik va dengizdagi barcha narsani biladi”. Alloh taolo oyatda maxluqotlari orasidan quruqlik va dengizni zikr qildi. Sababi u ikkisi hamisha insonlar ko‘z o‘ngida eng yirik maxluqotlardandir. Ya’ni, Alloh taolo u ikkisidagi har bir narsani biladi.
“Bir yaproq uzilib tushsa ham uni biladi”. Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Yer yuzidagi har bir ekinga, daraxtlardagi har bir mevaga, yerning qa’ridagi har bir urug‘ga “Bismillahir rohmanir rohim. Bu falonchining rizqidir”, deb yozib qo‘yilgan”. Bu “Yer zulmatlari (qa’ri)dagi har bir urug‘, ho‘lu quruq, (hammasi) aniq Kitob (Lavhul Mahfuz)da (yozilgan)dir”, mazmunli oyati karima ifodasidir.
Ba’zi mufassirlar bu muborak jumlalarning ma’nosi, har daraxtning bargi havoda qancha uchib yuradi, qayerga tushadi; yer qa’ridagi urug‘ qachon unib chiqadi, qancha hosil beradi, uni kim yeydi, bularni hammasini Alloh taolo biladi, deb tafsir qilishgan.
“...(hammasi) ochiq-ravshan Kitobda (yozilgan)dir”. Ya’ni, farishtalar ibrat olishlari uchun Lavhul Mahfuzda yozib qo‘yilgan. Alloh taolo unutish aybidan pokdir.
Imom Qurtubiy tafsiri asosida
No‘mon ABDULMAJID
tayyorladi
O‘MI Matbuot xizmati
313 ta hayotiy ZIYNAT qoidalari
ni
ULUG‘ USTOZ ULAMOLARIMIZ bayon qilib berganlar:
(2-qism)
101) Saxiylik – boyning ziynati.
102) Ochiqqo‘llik – saxiyning ziynati.
103) Ko‘p yig‘i – xavf va qo‘rqishning ziynati.
104) Ulug‘vorlik – poshsholar ziynati.
105) Minnatni tark qilish – ehsonning ziynati.
106) Halollik – ishning ziynati.
107) Xushu’ – namozning ziynati.
108) Do‘ppi – o‘zbekning ziynati.
109) Bunyodkorlik – mehnatning ziynati.
110) Savod – bilimning ziynati.
111) Ilm – insoniyatning ziynati.
112) Sabr – balo-ofatning ziynati.
113) Donolik – tajribaning ziynati.
114) Mulohazalilik – fikrning ziynati.
115) So‘zda turish – erkakning ziynati.
116) Vaqtga rioya – mas’uliyatning ziynati.
117) Qalb musaffoligi – yaxshi insonning ziynati.
118) Tinchlik – yurtning ziynati.
119) Birdamlik – millatning ziynati.
120) Hur fikr – erkinlikning ziynati.
121) Toat-ibodat – ruhning ziynati.
122) Adolat – davlatning ziynati.
123) Ibrat – o‘tganlar hayotining ziynati.
124) Xotira – inson qadrining ziynati.
125) Qalb yumshoqligi – rahm-shafqatning ziynati.
126) Yaxshi so‘z – zabonning ziynati.
127) Bardosh – sinovlarning ziynati.
128) Quvonch – yurakning ziynati.
129) Qanoat – hayotning ziynati.
130) Hushyorlik – ongning ziynati.
131) Qalb tozaligi – imonning ziynati.
132) Yaxshi niyat – amalning ziynati.
133) Hayotbaxsh so‘z – dilning ziynati.
134) Qanoatlilik – qo‘shnining ziynati.
135) Yo‘lboshchilik – jamoaning ziynati.
136) Tinch uyqu – xotirjamlikning ziynati.
137) Yaxshi uyqu – sog‘lomlikning ziynati.
138) Halol mehnat – dehqonning ziynati.
139) Tashakkur – insoniylikning ziynati.
140) So‘zda tozalik – tilning ziynati.
141) Tarbiya – kelajakning ziynati.
142) Ibratli hayot – avlodning ziynati.
143) Mehr-muhabbat – turmushning ziynati.
144) Hurfikrlilik – zamonaviylikning ziynati.
145) To‘g‘rilik – hukmning ziynati.
146) Salohiyat – yoshlarning ziynati.
147) Quvvat – jasurning ziynati.
148) Harf tanish – bolalikning ziynati.
149) Diqqat – o‘qishning ziynati.
150) Ulug‘ orzu – qalbning ziynati.
151) Bardoshlik – darveshning ziynati.
152) Qaytmaslik – otaning ziynati.
153) Vafodorlik – xotinning ziynati.
154) Qanoatlilik – ko‘ngilning ziynati.
155) Ishonch – oilaviy munosabatlarning ziynati.
156) Hamkorlik – jamiyatning ziynati.
157) Ijodiylik – yoshlarning ziynati.
158) Tiniqlik – keksalarning ziynati.
159) Tiniq fikr – keksaning ziynati.
160) Tarbiya – ota-onaning ziynati.
161) Tuzuk fikr – yoshning ziynati.
162) Haqiqatni aytish – olimning ziynati.
163) Botiniy poklik – zohidning ziynati.
164) Ilojsizlikka chora – mohir ustaning ziynati.
165) Chin dildan ishlash – yaxshi ishchining ziynati.
166) Hurmat – barcha insoniy aloqalarning ziynati.
167) Tuzuk yo‘l – sayohatning ziynati.
168) Tartib – poshshoning ziynati.
169) Tezkorlik – savob izlaguvchining ziynati.
170) Mevadorlik – daraxtning ziynati.
171) Qanot – qushning ziynati.
172) Qanoatli mehnat – ishbilarmonning ziynati.
173) Qahrdorlik – yovuzning ziynati.
174) Umumiylik – insoniyatning ziynati.
175) Go‘zal so‘z – so‘zlashuvning ziynati.
176) Ustoz – ilm yo‘lining ziynati.
177) Savol – bilim olishning ziynati.
178) Xotira – millatning ziynati.
179) Vijdon – inson qalbining ziynati.
180) Yuzdagi nur – taqvoning ziynati.
181) Suvdagi tozalik – hayotning ziynati.
182) Yaxshi niyat – har bir ishning ziynati.
183) Yaxshi do‘st – tanlovning ziynati.
184) Sahar – ibodat vaqtining ziynati.
185) Ilk qadam – bolalikning ziynati.
186) Yaxshi zehn – aqlning ziynati.
187) Suzuvchi bulut – osmonning ziynati.
188) Bedorlik – vatan posbonining ziynati.
189) Vatan – millatning ziynati.
190) Qalb nuri – imonning ziynati.
191) Savob – har bir yaxshi ishning ziynati.
192) Sevgi – qalb muvozanatining ziynati.
193) Tilak – duoning ziynati.
194) O‘zaro tushunish – oilaviy baxtning ziynati.
195) Baxt – shukrning ziynati.
196) Yordam berish – insoniylikning ziynati.
197) Ibratli so‘z – ustozlikning ziynati.
198) Hushyor ko‘z – kuzatuvchanlikning ziynati.
199) Boshqalarni tinglash – hurmatning ziynati.
200) Qariyalar duosi – avlodning ziynati.
(Davomi bor...)
Ibrohimjon domla Inomov