“G‘ayb ochqichlari Uning huzuridadir. Undan o‘zga ularni bilmaydi. U quruqlik va dengizdagi barcha narsani biladi. Bir yaproq (uzilib) tushsa ham biladi. Yer zulmatlari (qa’ri)dagi har bir urug‘, ho‘lu quruq ochiq-ravshan Kitobda (yozilgan)dir” (An’om, 59).
Ibn Umar roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “G‘ayb ilmlari beshtadir, ularni Alloh taolodan o‘zga bilmaydi: bachadonlar qachon tashlashini, ertaga nima bo‘lishini, qachon yomg‘ir yog‘ishini, har bir tirik jon qayerda o‘lishini va qiyomat qachon qoim bo‘lishini” (Imom Buxoriy rivoyati).
Oisha onamiz roziyallohu anho bunday deganlar: “Kim Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ertaga nima bo‘lishini aytadilar, deb o‘ylasa, Alloh taologa katta bo‘hton qiladi. Alloh taolo bunday marhamat qilgan: “Ayting: “Osmonlar va yerdagi birorta g‘aybni bilmaydi. Faqat Alloh biladi” (Naml, 65, Imom Muslim rivoyati).
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Odamlar ichida yaxshiliklarga ochqich, yomonliklarga yopqich bo‘lganlari va yomonliklarga ochqich, yaxshiliklarga yopqich bo‘lganlari bor. Alloh taolo yaxshilikka ochqich qilgan insonlarga saodat bo‘lsin. Alloh taolo yomonlikka ochqich qilgan kimsalarga voy bo‘lsin” (Ibn Moja rivoyati).
Oyati karimadagi “mafotih” (ochqichlar) kalimasi ko‘chma ma’noda, g‘ayblarni bilish ma’nosidadir.
G‘aybni Alloh taolodan o‘zga bilmaydi. Alloh taolo g‘ayb ilmidan faqat payg‘ambarlaridan O‘zi istaganini ogoh etadi. “(U) g‘aybni biluvchidir. O‘z g‘aybidan biror kimsani xabardor qilmas. Faqat O‘zi rozi bo‘lgan (tanlagan) payg‘ambarnigina (O‘zining ba’zi g‘aybidan ogoh etar)” (Jin, 26-27).
Suddiy va Hasan Basriy “mafotih”ni “rizq xazinalari” deb tafsir qilgan. Muqotil va Zahhok esa uni “yerosti xazinalari”, deya ta’vil qilishgan. “Mafotih”ni ajal va uning yetishi, kishilar umri qanday nihoyalanishi, amallar xotimasi deb tafsir qilganlar ham bor.
Ulamolar aytadi: “Alloh taolo bir qancha oyatlarida g‘ayb ilmini faqat O‘zi bilishi va uni tanlangan payg‘ambarlariga bildirishini bayon etgan. Shuning uchun “ertaga yomg‘ir yog‘adi”, deya qat’iy aytmaslik kerak. Tajribadan kelib chiqqan holda, bulutlar va shamolning harakati yomg‘ir yog‘ishidan darak ekani bilinsa ham, “yomg‘ir yog‘ishi kutiladi”, deyish to‘g‘ri bo‘ladi. Zero, Alloh taolo istasagina o‘sha yomg‘ir yog‘adi”.
Imom Muslimning “Sahih”ida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning ayollaridan biridan bu rivoyat naql qilingan: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday marhamat qilganlar: “Kim arrofning oldiga borib, undan biror narsa haqida savol so‘rasa, qirq kun namozi qabul bo‘lmaydi”.
G‘aybni va yo‘qolgan narsa qayerdaligini bilishini da’vo qilgan kimsani “arrof” deyishadi.
“U quruqlik va dengizdagi barcha narsani biladi”. Alloh taolo oyatda maxluqotlari orasidan quruqlik va dengizni zikr qildi. Sababi u ikkisi hamisha insonlar ko‘z o‘ngida eng yirik maxluqotlardandir. Ya’ni, Alloh taolo u ikkisidagi har bir narsani biladi.
“Bir yaproq uzilib tushsa ham uni biladi”. Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Yer yuzidagi har bir ekinga, daraxtlardagi har bir mevaga, yerning qa’ridagi har bir urug‘ga “Bismillahir rohmanir rohim. Bu falonchining rizqidir”, deb yozib qo‘yilgan”. Bu “Yer zulmatlari (qa’ri)dagi har bir urug‘, ho‘lu quruq, (hammasi) aniq Kitob (Lavhul Mahfuz)da (yozilgan)dir”, mazmunli oyati karima ifodasidir.
Ba’zi mufassirlar bu muborak jumlalarning ma’nosi, har daraxtning bargi havoda qancha uchib yuradi, qayerga tushadi; yer qa’ridagi urug‘ qachon unib chiqadi, qancha hosil beradi, uni kim yeydi, bularni hammasini Alloh taolo biladi, deb tafsir qilishgan.
“...(hammasi) ochiq-ravshan Kitobda (yozilgan)dir”. Ya’ni, farishtalar ibrat olishlari uchun Lavhul Mahfuzda yozib qo‘yilgan. Alloh taolo unutish aybidan pokdir.
Imom Qurtubiy tafsiri asosida
No‘mon ABDULMAJID
tayyorladi
O‘MI Matbuot xizmati
Samarqand shahrida bo‘lib o‘tgan anjuman doirasida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari va Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi Sodiqjon Toshboyev Misr Vaqf ishlari vaziri Shayx Usoma Azhariy, islom olamidagi nufuzli tashkilot Musulmon donishmandlar kengashi Bosh kotibi Muhammad Abdussalom hamda Ozarbayjon diniy tashkilotlar bilan ishlash qo‘mitasi raisi Ramin Alamshah o‘g‘li Mamedov bilan uchrashuvlar o‘tkazdi.
Muloqotlarda Prezidentimiz tashabbuslari bilan yurtimizda vijdon va e’tiqod erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish, diniy bag‘rikenglik va millatlararo totuvlik hamda allomalar merosini tadqiq etish borasida amalga oshirilayotgan ishlar yuqori baholandi. Shuningdek, mazkur yo‘nalishlarda alohida qonun, qaror va maxsus farmonlar qabul qilingani, jamiyatimizda turli diniy konfessiyalar vakillari orasida ahil-inoqlik yanada mustahkamlangani va mo‘min-musulmonlar toat-ibodat qilishi uchun keng imkoniyatlar taqdim etilgani alohida qayd etildi.
Martabali mehmonlar davlatlar o‘rtasidagi hamkorlik yil sayin rivoj topib borayotganini ta’kidlashdi. Bugungi murakkab davrda mana shunday xalqaro hamkorlik, o‘zaro tajriba almashish va anjumanlar tashkil etishning ahamiyati katta ekaniga urg‘u qaratildi.
Uchrashuvda tomonlar ilmiy tadqiqot, diniy ta’lim, zamonaviy fatvolar ishlab chiqish, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish va diniy soha xodimlari malakasini oshirish kabilarda hamkorlik qilishni kengaytirishga kelishdilar.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati