Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Iyul, 2025   |   30 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:35
Quyosh
05:12
Peshin
12:35
Asr
17:36
Shom
19:51
Xufton
21:20
Bismillah
25 Iyul, 2025, 30 Muharram, 1447

Yaxshilarning yuzi hamisha yorug‘

10.01.2018   4909   2 min.
Yaxshilarning yuzi hamisha yorug‘

Inson o‘zi yashayotgan yurt, mahalla obodligi, tinch-osoyishtaligi va taraqqiyotiga hissa qo‘shishi kerak. Bu sharafli ishni o‘zidagi kamchiliklarni tuzatib, savobli ishlarini ko‘paytirib, gunohlardan saqlanib, yon-atrofidagilarni ham yomonlikdan qaytarish orqali bajarishi mumkin.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday marhamat qiladilar: «Inson gunoh ish qilsa, qalbida qora dog‘ paydo bo‘ladi. Agar shu ishidan pushaymon bo‘lib, istig‘for aytsa, u dog‘ o‘chiriladi. Ammo gunoh qilishdan to‘xtamasa, qalbining hamma qismini zulmat qoplab oladi» (Abu Hurayra rivoyati). Natijada qalbda Alloh taolodan qo‘rqish hissi yo‘qoladi, insonning buzg‘unchilik qilishi oddiy holga aylanadi.

O‘zimiz gunoh ishlardan saqlanishimiz, xayrli amallarni ko‘paytirishimiz bilan birga boshqalarni ham yomonliklardan qaytarish payida bo‘lishimiz kerak. Chunki ba’zilar yomonliklarni haddan oshirishlari sababli ko‘pchilik boshiga kulfat yog‘ilishi mumkin. Rabbimiz bandalarni Qur’oni karimda: «Oralaringizdagi sitamkorlargagina xos bo‘lmagan (balki hammalaringizga ommaviy bo‘ladigan) fitna (azob)dan saqlaninglar...» (Anfol, 25), deb ogohlantirgan.

Ushbu oyat tafsirida mufassir olimlar: «Qaysi jamiyatda gunoh, boshqalar haqiga tajovuz va hokazolar ko‘paysa, u ishlarni qilganlar va ularga befarq bo‘lganlar birday ofatga yo‘liqadi», deyishgan.

Muhammad Said Tantoviy «At Tafsirul Vasit» kitobida “Insoniyatning boshiga keladigan balolar odamlarning yomon ishlarga mukkadan ketishlari, boshqalarni yaxshilikka chaqirmasliklari, yomonlikdan qaytarmasliklari sababidandir»1, deb yozadi.

Alloh taolo yaxshi amallarda bardavom, ma’naviyati yuksak, ezgu ishlarda o‘zaro hamkorlik qilgan kishilarining hamisha yuzini yorug‘, qo‘lini baland qiladi.

 

Hoshimjon OMONOV,

Toshkent islom instituti o‘qituvchisi

O‘MI Matbuot xizmati

 

1Muhammad Rashid ibn Ali Rizo. «Tafsirul Manor». Misr. «Dorul Manor». 1990. 12-juz, 530-bet.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Taksistlarning omonatga berilgan puldan foyda ko‘rishlari

23.07.2025   4632   1 min.
Taksistlarning omonatga berilgan puldan foyda ko‘rishlari

Savol: Men haydovchilik qilaman. Ba’zilar menga ma’lum miqdorda pul berib, uni boshqa shahardagi odamga yetkazishimni so‘rashadi. Shu puldan avval o‘zim foyda ko‘rib, so‘ng aytilgan odamga to‘liq qilib yetkazsam bo‘ladimi?

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Yo‘q, bu ish joiz emas. Chunki bu omonatga xiyonat qilish hisoblanadi. Omonatga olingan puldan faqat egasi rozi bo‘lsagina ishlatish mumkin. Ammo egasi rozi bo‘lmasa, yoki egasiga bildirmay ishlatilsa, bu xiyonat sanaladi. Omonatga xiyonat qilish esa, katta gunoh va munofiqning belgilaridan biridir. Bu haqda faqih Nizomiddin Shoshiy rahimahulloh shunday zikr qiladilar:

“Omonatdor, vakil va g‘osib (birovning molini zo‘rlik bilan olgan kimsa)lar molning ayni o‘zini o‘zlarida olib qolib, uning mislini (qiymatini) to‘lashlari mumkin emasdir” (“Kitabul-xamsiyn” kitobi).

Shuningdek, alloma Ibn Nujaym rohimahulloh shunday naql qiladilar: “Omonatga olingan buyum boshqa kishiga na omonatga beriladi, na qarzga (bepul foydalanish uchun) beriladi, na ijaraga beriladi va na garovga qo‘yiladi. Agar omonatdor ulardan birortasini qilsa, javobgar bo‘ladi” (“Al-Bahrur-roiq” kitobi).

Xulosa qilib aytganda, haydovchilarning yuqoridagi birovning omonatidan beruxsat foydalanishlari va undan daromad ko‘rishlari shar’an joiz emasdir. Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.