Masjidlar yer yuzidagi eng pokiza joydir. U yerda Alloh zikr etiladi, namoz o‘qiladi, ilm-ma’rifat olinadi, yaxshi amallar qilinadi. Masjidga borish, u yerda o‘zini tutishning ham tartib-qoidalari, odoblari bor. Jamoat bilan namoz o‘qish uchun masjidga ketayotganda mana shu odoblarga amal qilgan kishi sergak tortadi, xayoli bir yerga jamlanadi, dilida ixlos paydo bo‘ladi.
Masjidga yo‘l olganda mana bu duo o‘qiladi: “Allohummaj’al fiy qolbiy nuvro, va fiy basoriy nuvro, va fiy sam’iy nuvro, va ay yamiyniy nuvro, va av yasaariy nuvro, va favqiy nuvro, va tahtiy nuvro, va amaamiy nuvro, va xolfiy nuvro, vaj’al liy nuvro”. Ma’nosi: “Yo Alloh, mening qalbimda nur qil, ko‘zimda nur qil, qulog‘imda nur qil, o‘ng tomonimdan nur qil, chap tarafimdan nur qil, tepamda nur qil, tagimda nur qil, oldimda nur qil, ortimda nur qil, men uchun nur qil” (Muttafaqun alayh).
Kishi masjidga ketayotganda noma’qul ishlardan tiyiladi. Jumladan, barmoqlarini bir-birining ichiga kirgizmaydi. Chunki yaxshilab tahorat qilib namozni kutayotgan odam namoz o‘qiyotgan hisoblanadi.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Agar birontangiz chiroyli tahorat qilib masjid(da namoz o‘qish)ni maqsad qilib chiqsa, barmoqlarini bir-biriga kirgizmasin. Chunki u namozdadir” (Termiziy rivoyati).
Barmoqlarni bir-birining ichiga kirgizish axloqsizlik, behuda ish sanaladi. Shuning uchun Payg‘ambarimiz alayhissalom bundan qaytarganlar. Zero, musulmon odam bema’ni ishlardan yiroq yuradi. Jumladan, jamoat bilan namoz o‘qiyman degan niyatda mukammal tahorat qilib yo‘lga chiqqan kishi muhim ishga otlangan, din asoslaridan bo‘lmish namozni ado etish sari odimlagan bo‘ladi. Bunday kishi foydasiz narsalardan saqlanadi, tili, qalbi ila Allohni yod etadi. Shunda nomai a’moliga namoz o‘qish savobi to‘xtovsiz yozilib turadi.
Masjid Allohga ibodat qilinadigan, gunohlar uchun istig‘for aytiladigan, duoyu iltijolar etiladigan, inson qalbi taskin topadigan muborak joydir. Shuning uchun musulmon kishi masjidga borishdan oldin o‘zidagi yomon hidlarni ketkazadi, tishini tozalaydi, eng chiroyli, pokiza liboslarini kiyadi, xushbo‘ylik sepadi, oyoq kiyimiga alohida e’tibor beradi. Agar nopok narsalar ilashgan bo‘lsa, masjidga kirishdan oldin poyabzalini yaxshilab tozalaydi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Agar birontangiz masjidga kelsa, qarasin, mabodo poyabzalida nopok yoki aziyat beradigan narsa bo‘lsa, (tuproqqa) ishqalab, unda namoz o‘qiyversin!” (Abu Dovud rivoyati).
Avvallari masjidlarda joynamozlar bo‘lmagan, yerda namoz o‘qilgan. Shuning uchun kimning oyoq kiyimi toza bo‘lsa, unda namoz o‘qiyvergan. Hozir holat boshqacha: masjidlarga gilamlar, joynamozlar to‘shab qo‘yiladi, u yerga oyoq kiyimda kirilmaydi. Shunday bo‘lsa-da, namozxon odam Allohning uyiga kelishdan oldin poyabzalini tozalaydi, ust-boshiga bir qarab qo‘yadi, yonidagilarga, farishtalarga aziyat yetkazadigan narsalardan saqlanadi. Bu mo‘minning go‘zal odoblaridandir.
Shuningdek, namozxonlarni ranjitadigan, maloikalarga ozor beradigan sigaret, nos, piyoz, sarimsoq kabilarni iste’mol qilib masjidga borish durust emas.
Kishi masjidga ohista yurib boradi, yo‘l-yo‘lakay ma’sur (ya’ni, Qur’oni karimda, hadisi shariflarda kelgan) duolarni o‘qib ketadi, ibodatga – Alloh bilan yuzma-yuz turishga ruhan tayyorlanadi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam masjidga hovliqmasdan, sekin-asta yurib borishni tavsiya etganlar: “Agar namozga iqomat aytilsa, hech biringiz unga shoshilmasin, balki xotirjam holda, viqor bilan kelsin. Yetgan joyingni o‘qi, o‘tib ketganini qazo qil” (Muslim rivoyati). Tashqi omillar ham xushuga mone’lik qiladi. Zero, namozga halloslab, terlab-pishib kelgan kishining xotirjamligi yo‘qoladi.
Xoh juma namoziga, xoh boshqa namozlarga bo‘lsin, kishi masjidga viqor bilan, ohista yurib keladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning har bir tavsiyalarida hikmat bor. Agar ularga amal qilsak, ikki dunyoda baxtli bo‘lamiz.
O‘MI Matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Imom Bayhaqiy, Abu Ubayd va Ibn Asokirlar Suvayd ibn G‘afla roziyallohu anhudan rivoyat qiladilar:
«Umar roziyallohu anhu Shomga kelganida ahli kitoblardan biri: «Ey mo‘minlarning amiri! Mo‘minlardan biri meni o‘zing ko‘rib turgan holga soldi», dedi. U kaltaklangan, boshi yorilgan holda edi. Umar roziyallohu anhu qattiq g‘azablandi va Suhayb roziyallohu anhuga:
«Bor, qara-chi, buning sohibi kim ekan?» dedi.
Suhayb roziyallohu anhu borib qarasa, u Avf ibn Molik roziyallohu anhu ekan.
Suhayb unga: «Mo‘minlarning amiri sendan qattiq g‘azablandi. Muoz ibn Jabal roziyallohu anhuning oldiga bor, u zot bilan gaplashsin. Umar shoshilib, seni bir narsa qilib qo‘yadimi, degan xavfdaman», dedi.
Umar roziyallohu anhu namozni o‘qib bo‘lib:
«Suhayb qani?! U odamni keltirdingmi?!» dedi.
«Ha», dedi Suhayb.
Avf Muozning oldiga borib, bo‘lgan voqeani aytib bergan edi, bas, Muoz o‘rnidan turib:
«Ey mo‘minlarning amiri! U Avf ibn Molik ekan. Uning gapini eshitib ko‘ring. Shoshilib, uni bir narsa qilib qo‘ymang», dedi. Umar unga:
«Sening bu bilan nima ishing bor?!» dedi.
«Ey mo‘minlarning amiri, qarasam, bu bir muslima ayolning eshagini yetaklab ketayotgan ekan. Eshak sakrab, ayolni yiqitib yuboray debdi. Lekin ayol yiqilmabdi. Manavi bo‘lsa, uni turtib yiqitib, o‘zini ayolning ustiga otdi», dedi Avf.
Umar unga: «Menga ayolni olib kel, aytganingni tasdiqlasin», dedi.
Avf ayolning oldiga bordi. Ayolning otasi bilan eri: «Nima qilib qo‘yding?! Bizning sohibamizni sharmanda qilding-ku!» dedilar.
Biroq ayol: «Allohga qasamki, u bilan boraman!» dedi.
Otasi bilan eri: «Biz borib, sening nomingdan gapiramiz», dedilar va Umar roziyallohu anhuning huzuriga kelib, Avf aytgan gaplarga o‘xshash gap aytdilar.
Bas, Umar amr qildi. Yahudiy osildi.
So‘ngra Umar: «Biz sizlar bilan bunga sulh qilganimiz yo‘q. Ey odamlar! Muhammadning zimmasi haqida Allohdan qo‘rqinglar! Ulardan kim bu ishni qilsa, unga zimma yo‘q!» dedi.
Suvayd: «O‘sha men ko‘rgan yahudiy Islomda birinchi osilgan odam edi», dedi».
Bu hodisada Umar ibn Xattob roziyallohu anhuning siyosat yoki tashviqot uchun emas, balki adolat uchun ish olib borishlari yaqqol namoyon bo‘lmoqda. Mazkur yahudiy qilar ishni qilib qo‘yib, makkorligini ishga solgan edi. U: «Musulmonlarning xalifasi kelib turibdi, hozir siyosat nozik paytda unga arz qilsam, siyosat uchun mening tarafimni oladi», deb o‘ylagan edi.
Darhaqiqat, ish avvaliga, sirtdan qaraganda yahudiy o‘ylaganicha boshlandi. Umar ibn Xattob roziyallohu anhu katta sahobiy Avf ibn Molik roziyallohu anhuning obro‘siga e’tibor qilmay, ishning haqiqatini surishtira boshladilar. U kishidan boshqa odam bo‘lganida bir yahudiyni deb, o‘zimizning obro‘li odamni xijolat qilmaylik, degan mulohazaga borishi mumkin edi. Ammo hazrati Umar roziyallohu anhuning tabiatlarida va u kishi ko‘rgan tarbiyada bunday mulohaza bo‘lishi mumkin emas edi.
U kishidan boshqa odam bo‘lganida siyosat uchun, nohaqdan bo‘lsa ham ularning yonini olishi mumkin edi. Ammo hazrati Umar roziyallohu anhu bunday qilishlari mumkin emas edi. U kishi aybdor kim bo‘lishidan qat’i nazar, uning aybiga yarasha jazosini berish tarbiyasini olganlar. Va shunday qildilar ham.
«Hadis va hayot» kitobining 23-juzidan olindi