Qish – mo‘minning bahori ruknidan (8-maqola)
Parvardigorimizning mehribonligini qarangki, tunlari ibodat qiluvchi bandalarining bu mashaqqatlarini bee’tibor qoldirmasdan ularni O‘zining Kalomida maqtab qo‘ygan. Sobirlar, siddiqlar, tasbih aytuvchilar, istig‘for aytuvchilar, boshlarini sajdadan ko‘tarmaguvchilar, yonboshlari yotog‘idan yiroq qilib, toat-ibodatini samimiy ixlos bilan qiluvchi bandalariga shunday mukofotlar hozirlab qo‘yganini aytadiki, o‘sha mukofotlarni ko‘rganda ularning ko‘zlari quvonadi.
Zotan, tun yarmida qilingan ibodat har qanday riyodan xoli bo‘lgan eng samimiy ibodatdir. Chunki o‘sha vaqtda ibodat qilayotgan odamni hech kim ko‘rmaydi. U Rabbimiz bilan yolg‘iz qoladi.
Boborahim Mashrab:
Har kishining dardi bo‘lsa, yig‘lasin yor oldida,
Qolmasin armon yurakda, etsin izhor oldida, –
deganidek, ko‘nglida neki nekbin tuyg‘ulari bo‘lsa, faqat Unga aytadi. Jonini bir nafas himoyasida qilib qo‘ygan Buyuk Yaratuvchiga hamdu sanolar aytadi. Ana o‘shalarni Alloh taolo oyati karimalarda quyidagicha madh etadi:
“Sabr qiluvchilar, sodiqlar, doimiy toat qiluvchilar, nafaqa qiluvchilar va saharda istig‘for aytuvchilardir” (Oli Imron, 17).
“Ular kechayu kunduz tasbih aytarlar. Charchamaslar” (Anbiyo, 20).
“Ular tunlarni Rabbilariga sajda qilib, bedor o‘tkazadilar” (Furqon, 64).
“Ularning yonboshlari yotar joydan yiroq bo‘lur. Ular Rabbilariga qo‘rquv va umidvorlik ila duo qilurlar va o‘zlariga rizq qilib bergan narsalarimizdan infoq qilurlar. Bas, hech bir jon o‘zlari uchun qilib o‘tgan amallari mukofotiga berkitib qo‘yilgan ko‘z quvonchlarini bilmas” (Sajda, 16-17).
“Yo‘qsa, u kechalari ibodat qilib, sajda etgan, bedor holida oxiratdan qo‘rqib, Rabbi rahmatidan umidvor bo‘lgan odamga tengmi?! Sen: “Biladiganlar bilan bilmaydiganlar teng bo‘larmidi?!” – deb ayt. Albatta, aql egalarigina eslarlar” (Zumar, 9).
“Albatta, taqvodorlar jannat va buloqlardadir. Rabbilari bergan narsalarni oluvchilardir. Chunki ular bundan oldin ehson qiluvchilardan bo‘lganlardir. Ular kechalari oz uxlar edilar” (Zaariyaat, 15-18).
“Ular barobar emaslar. Ahli kitoblardan Allohning oyatlarini sajda qilgan hollarida kechasida tilovat qiladigan yaxshi toifalari ham bor” (Oli Imron, 113).
Tungi ibodatning shuncha fazilati borligini ko‘rgandan keyin har bir qalbi salim yurtdoshimiz uzun tunlarning fazilatidan foydalanib qolishga jiddu jahd etishi tabiiy.
Binobarin, kechasi oz uxlasak ham tong otadi, ko‘p uxlasak ham kun yorishadi. Ammo yonboshimizni yotoqqa emas, peshonamizni sajdaga ko‘proq qo‘ysak, Rabbimiz aytganidek, o‘zimiz tasavvur qila olmaydigan darajada katta mukofotlarga erishamiz.
Rabbimiz barchamizni har bir kunimizdan foyda va tunimizdan fazilat oluvchilardan qilsin!
O‘MI matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
عَنْ مَنْصُورِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ: أَنَّ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ اخْتَصَمَ إِلَيْهِ رَجُلٌ وَابْنُهُ، فَقَالَ عُمَرُ حِينَ جَلَسَا بَيْنَ يَدَيْهِ: أَمَا لِهَذَا أَحَدٌ؟ أَيْ لِلْاِبْنِ يَجْلِسُ مَعَ أَبِيهِ، فَقَامَ عَمُّهُ فَجَلَسَ مَكَانَ أَبِيهِ، فَخَاصَمَ عَنِ ابْنِهِ. قَالَ الْحُسَيْنُ: تَعْظِيمًا لِأَبِيهِ.
Mansur ibn Abdurrahmondan rivoyat qilinadi:
Husayn aytadi: «Bu ish otani ulug‘lash uchun qilindi».
Sharh: Umar ibn Abdulaziz beshinchi roshid xalifa ham deyiladi. O‘zlari hijriy 100 sanada xalifa bo‘lganlar. Lekin xalifa bo‘lish muddati qisqa bo‘lsa ham, shu qisqa muddat ichida mashhur choriyor xalifalarning ishini qayta tiklashga, ular kabi adolatli bo‘lishga harakat qilganlar, Islom olamining barcha taraflariga xayr-baraka yoyilishiga sabab bo‘lganlar. U kishi musulmonlarning buyuk xalifasi hisoblanar edilar. Bir kuni Umar ibn Abdulazizning huzurlariga bir odam o‘g‘li bilan xusumatlashib kelibdi. Ya’ni talashib-tortishib, oralarida hukm chiqarishni talab qilib kelishibdi.
Ikkisi xalifaning qarshisiga yonma-yon o‘tirib, mahkamani kuta boshlashibdi. Umar ibn Abdulaziz ulardan savol so‘rab, hukm chiqarishlari kerak. Ammo otaning hurmatidan o‘g‘ilning o‘rniga boshqa bir kishi xusumatlashishini istadilar. Shunda o‘g‘ilning o‘rniga amakisi kelib o‘tirdi va mahkamada uning nomidan ishtirok etdi. Bu narsa otaning ehtiromi uchun, bola u bilan tortishmasin, deya qilindi.
Shuning uchun farzand zinhor ota-onasi bilan xusumatlashmasligi kerak. Mabodo ilojsiz holga tushib qolsa ham, boshqa birovlar orqali odob bilan arzini yetkazishi lozim.
عَنِ الْحَسَنِ قَالَ: انْتَهَتِ الْقَطِيعَةُ إِلَى أَنْ يُجَالِسَ الرَّجُلُ أَبَاهُ عِنْدَ السُّلْطَانِ.
Hasandan rivoyat qilinadi:
Sharh: Ya’ni, ota-bola orasidagi behurmatlik shu darajaga yetdi.
Otasi bilan bir narsa talashib-tortishish, uning ustidan qoziga arz qilish, qozining oldiga sudrab borib, «Mening haqimni olib ber», deyish musulmonlar uchun obro‘ bo‘lmaganligidan, yaxshi emasligidan mana shu gaplar aytilgan ekan.
Shu bilan birga, musulmonlarning dastlabki avlodlarida bu kabi ishlar bo‘lmagani ham ushbu rivoyatdan anglab olinadi. Vaqt o‘tishi bilan, odamlar diniy ta’limotlardan uzoqlashishi oqibatida shu kabi salbiy holatlar paydo bo‘lgan.
عَنِ الْحَسَنِ قَالَ: انْتَهَتِ الْقَطِيعَةُ إِلَى أَنْ يُجَاثِيَ الرَّجُلُ أَبَاهُ عِنْدَ السُّلْطَانِ.
Hasandan rivoyat qilinadi:
Sharh: Bu rivoyat avvalgisining takrori ekan.
Musulmon ummatiga xos bo‘lmagan bu kabi oqpadarlik ishlaridan saqlanishimiz lozim. Buning uchun esa avval ham ta’kidlab o‘tganimizdek, diniy ta’limotlarni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yishimiz, sahobalar avlodining ota-onalariga bo‘lgan hurmat-e’tiboridan yoshlarimizga ta’lim berishimiz kerak.
«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz.