Xotirjamlik taslimiyatda
– Qattiq xastalanib, yotib qoldim, – deb hikoya qiladi bir tanishim. – Tuzalishdan umid qilsam ham, yurib ketishimga ko‘zim yetmasdi. Shu choqqacha yaxshi yurganim uchunmi, beqtoqat bo‘lar, “Nega endi hamma soppa sog‘-u, men kasal bo‘lishim kerak?” degan savol xayolimdan ketmasdi. Eng xijolatlisi, sog‘ paytimda gap-gashtaklarimizga kam qo‘shilgani uchun biz doim mazax qilib yuradigan bir o‘rtog‘im holimdan tez-tez xabar olardi. Uzoq suhbatlashib o‘tirar, aytayotgan gaplari, rivoyatlari ko‘nglimga yorug‘lik solardi. U ketgach, eshitganlarimni tafakkur qilib, xulosalar chiqarardim. O‘sha o‘rtog‘im o‘rgatganidek, har qanday holatda ham “Alhamdulillah” kalimasini takrorlardim. Bora-bora bir joyda yotishga ham ko‘nikdim. Ammo bu shunchaki, hamma narsadan umid uzish emas. Bu qazoyi qadarga rozilik edi. Ko‘nglimda tuzalib ketishga, yana oyoqlarim bilan yurishga chinakam umid uyg‘ondi. Shunda tushundim, halovat, xotirjamlik taslimiyatda ekan...
Saodat asridan...
Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir kuni sahobalar yig‘ilgan majlisda so‘radilar:
– Sizlar mo‘minmisiz?
Majlis ahli sukutga cho‘mdi. Shunda hazrat Umar roziyallohu anhu javob berdi:
– Yo Rasululloh, mo‘minmiz.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam savol berdilar:
– Imoningizning alomati nima?
Hazrat Umar dedilar:
– Ne’matlarga shukr, baloga sabr qilamiz, qazoyi qadarga rozi bo‘lamiz.
Rasuli akrom sollallohu alayhi vasallam bu javobdan mamnun bo‘lib:
:– Ka’baning Rabbiga qasam, sizlar bu sifatlaringiz bilan haqiqiy mo‘minsiz, – dedilar. (Imom Tabaroniy).
Yaqin o‘tmishdan ibrat
Mashhur tennischi, Uimbldon chempioni Artur Esh qon quyish jarayonida og‘ir xastalikni yuqtirib oldi. Ahvoli kundan-kun yomonlashardi. Umrining so‘nggi kunlarini yashayotgan Artur muxlislaridan ko‘plab maktublar olardi. Ulardan birida bunday so‘zlar bor edi: “Parvardigor bunday dard uchun nega boshqani emas, sizni tanladi?”
Artur Esh muxlisiga bunday javob yozdi: “Butun dunyoda har yili ellik million bola tennis o‘ynashni boshlaydi, shundan besh millioni o‘rganadi, besh yuz ming nafari professional darajaga chiqadi, besh mingi katta musobaqalarda qatnashib, ellik nafari “Uimbldon”gacha keladi, to‘rttasi yarim finalda, ikkitasi finalda ishtirok etish huquqini qo‘lga kiritadi. Qo‘limda chempionlik kubogini tutib, quvonib turarkanman, biror marta: “Nega men?” demagan edim. Endi xastalikka chalinib, azob chekayotganimda: “Nega men?” desam, ko‘rnamaklik bo‘lmaydimi?”
Mo‘minning sifati
Har qanday holatni ham rozilik bilan qabul qilish mo‘minlik belgisi. Zero, bunda Alloh taolo roziligi bor. Ilohiy rizoga erishish esa mo‘minning eng ulug‘ orzusi.
Ko‘pchiligimizga, biror ne’mat berilsa, o‘zimizni loyiq deb bilganimiz uchun ham “nega menga?” degan savol xayolimizga kelmaydi. Ammo qiyinchilik yetsa, tilimizga chiqarmasak-da, dilimizdan: “Nega mashaqqatlarga faqat men duchor bo‘larkinman?” degan savol o‘tishi bor gap. Shunday paytlar o‘zimizdan yuqori emas, pastdagilarga qarash haqidagi muborak tavsiyani unutib qo‘yamiz...
Yana bir haqiqat bor, banda ilohiy rizoga faqat amallari bilan yetisholmaydi. Balki oz bo‘lsa ham, amalning ixlos ila bajarilgani, o‘sha amal egasining har qanday holatda qazoyi qadarga roziligi saodatga yetishish asosidir.
Zumrad FOZILJON qizi
tayyorladi
Dunyo ilm-fan rivojida Islom ma’rifati va madaniyatining o‘rni beqiyosdir. Ko‘plab allomalar va ulamolarning ma’naviy-ilmiy asarlari o‘z davridan hozirgi vaqtgacha ahamiyatini yo‘qotmasdan ilm-fan taraqqiyotiga muhim manba sifatida e’tirof etib kelinmoqda. Umumjahon e’zozlagan olimlar va ulamolar Bog‘dod, Damashq, Samarkand, Buxoro, Granada va Tripoli kabi shaharlarda yashab ijod qilganlar. Ular: Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Dorimiy, Imom Moturidiy, Mahmud Zamahshariy kabi ulamolar dinimiz rivojiga hissa qo‘shgan. Abbosiylar davridan boshlab Tripoli shahri mana bir necha asrdirki ilm-fan markazi bo‘lib qolmoqda. Fotimiylar davrida esa Tripoli shahri poytaxt bo‘ldi. Halifa Ibn Ammor Tripolini ilm markaziga aylantirdi va o‘z davrining eng yirik kutubxonalaridan biri ochildi. Manbalarga ko‘ra unda yuz ming jild kitob mavjud edi. Uning davrida olimlar, ulamolar va yozuvchilar ulug‘langan. Ularga g‘amxo‘rlik qilingan va alohida halifa e’tirofida bo‘lishgan.
Hozirgi kunda ham Tripolida nufuzli xalqaro tashkilotlar, universitetlar, kutubxonalar va ilmiy tadqiqot markazlari faoliyat yuritib kelmoqda. Shahar ulamolar, olimlar, tadqiqotchilar va talabalar bilan gavjum. Poytaxtning o‘zida 100 dan ko‘p nufuzli universitetlar mavjud. Tripoli universiteti esa o‘zida ham diniy va dunyoviy ilmlarni jamlagani bilan boshqa universitetlardan ajralib turadi. Ushbu dargoh “200 nufuzli Islom universitetlari” ro‘yxatiga kiritilgan. Tripoli universiteti 1957 yilda tashkil etilgan bo‘lib, hozirgi kunda 70 000 dan ortiq talabalar bu dargohda ta’lim olib kelishmoqda. U turli yo‘nalishdagi 20 ta kollejni birlashtiradi. Islomshunoslik, Ilohiyat, Fiqh, Huquqshunoslik, Tibbiyot, Xorijiy tillar va Iqtisodiyot kabi fakultetlardan tashkil topgan. Tripoli universiteti dinimiz qadriyatlari doirasida rivojlanishni va ilmiy tadqiqotlarni qo‘llovchi ta’lim muassasasidir. Universitetning maqsadi talabalarga Islom dini va axkomlari asosida ilmiy va axloqiy ta’lim berish va turli dunyoviy bilimlarni o‘rgatishdir. Tripoli universitetining o‘ziga hos jixati shundaki har bir talaba moliyaviy savodxonlik va tadbirkorlikni o‘rganishi shart. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi talabalar universitet tomonidan rag‘batlantiriladi.
Islomshunoslik yo‘nalishi talabalari o‘quv dasturi davomida Quroni karimni to‘liq yod olishi, shariat asoslarini o‘rganishi, Islom tarixi, Hadis ilmi, Meros taqsimoti, og‘zaki va yozma nutq san’ati kabi fanlarni o‘zlashtirishi talab qilinadi. Islomning sof fitratini namoyish etish, ilm olish va uni ulashish ushbu yo‘nalish fakultetining maqsadidir. Adashgan oqimlar va ekstremistik qarashdagi guruhlarni Quron va hadis orqali ezgu yo‘lga chorlash ularning vazifasidir.
Tripoli universitetida 3450 ta ilmiy nashr faoliyat ko‘rsatadi. Ularda talabalarning ilmiy ishlari, amaliyot va tadqiqotlar natijalari keltirilgan. Misol tariqasida, “Islom ta’limini o‘rganishda Qur’oni Karimning ta’siri”, Ahmad Abdul Salam Abu Moziriqning “Irshod al-Hiron” kitobi haqida, Shayx Abu Abdulloh Muhammad bin Ali al-Xorubiyning “Riyod al-Azhar” va “Sirlar xazinasi”ning lingvistik talqini kabi ilmiy izlanishlar va maqolalar nashrlar orqali keng ommaga berib boriladi.
Shohruh UBAYDULLOH