Sayt test holatida ishlamoqda!
15 Mart, 2025   |   15 Ramazon, 1446

Toshkent shahri
Tong
05:17
Quyosh
06:35
Peshin
12:37
Asr
16:43
Shom
18:33
Xufton
19:45
Bismillah
15 Mart, 2025, 15 Ramazon, 1446

Rivoyat asosida yozilgan tafsir (2-maqola)

05.01.2018   7652   3 min.
Rivoyat asosida yozilgan tafsir (2-maqola)

Qur’on va Tavrotda yoki Qur’on va Injilda kelgan bir xil mavzuni olib, ularni muqoyasa qilib ko‘rsak, maslakda (bayon qilish usulida) jiddiy ixtiloflar borligini ko‘ramiz. Masalan, Odam alayhissalom qissasini olaylik. Bu qissa Tavrotda ham kelgan. Qur’onda esa juda ko‘p joyda kelgan bo‘lib, eng uzun va keng bayon etilgani “Baqara” va “A’rof” suralaridadir. Lekin bu suralarda ham jannatni qayerdaligi, Odam va Havvoga yeyish man’ etilgan daraxtning nomi, qaysi hayvonning sababi bilan Shayton jannatga kirib olib, Odam va Havvoni xato qildirishga imkon topgani, Odam va Havvo jannatdan chiqarilgandan so‘ng qaysi yerga tushganlari to‘g‘risida batafsil ma’lumot yo‘q. Tavrotga nazar solgan kishi esa Odam va Havvo yaratilgan jannat Adanning (Adan – Somali davlati, Qizil dengiz va Ammon dengizi oralig‘idagi yer) sharqida joylashgani, Alloh ularga yeyishni man’ etgan daraxt jannatning o‘rtasida bo‘lib, uning “hayot daraxti yoki yaxshilikni va yomonlikni bildiruvchgi daraxt” deb nomlanishi, Shaytonning jannatga kirishiga ilon yordam bergani, shuning uchun Alloh uni qorni bilan yuradigan va tuproq yalaydigan qilib jazolagani, Havvoni va uning zurriyotini esa qornida bola ko‘tarib, mashaqqat bilan tug‘ish jazosiga mahkum ekanini va boshqa shunga o‘xshash hodisalarni batafsil bilib oladi. 

 

Shuningdek, Qur’oni karimda Iso alayhissalomning qissasi, uning mo‘jizalari haqida “Maryam”, “Oli Imron” va “Moida” suralarida mo‘jazgina xabarlar mavjud bo‘lsa ham, bu suralarda Iso alayhissalomning nasabi, qanday tug‘ilgani, qayerda tug‘ilgani, Maryamga tuhmat qilgan odamning nomi, Osmondan tushgan dasturxondagi taomning navi, Iso alayhissalom kasalni davolagan va o‘likni tiriltirgan vaqtdagi hodisalar haqida batafsil aytilmagan. Ammo bu ma’lumotlar Matto, Mark va Luka Injillarida mufassal bayon etilgan. 

 

Musulmonlar o‘z kitoblarida berilgan ma’lumotlarning mo‘jaz ekanini, boshqa din ahllarining kitoblarida esa bu ma’lumotlar mufassal berilganini ko‘rib, o‘zlarining bilimlarini va mukammallashtirish maqsadida ulardan ba’zi rivoyatlarni iqtibos qilib olishlari mumkinmi yoki yo‘qmi? Qur’on tafsirlariga isroiliyotlar qachondan boshlab kirib kelgan? Isroiliyotlardan tafsirda foydalanishning chegarasi nima bilan belgilanadi? Ana shu savollarga javob berishga harakat qilamiz.

 

Ma’lumki, Qur’oni karim tafsiriga isroiliyotlarning kirib kelishi sahobalar davridan boshlangan edi. Buning birinchi sababi yuqorida aytib o‘tilganidek, Qur’onning juda ko‘p oyatlaridagi qissalarning Tavrot vqa Injilda keltirilgan qissalariga muvofaqati bo‘lsa, ikkinchi sababi Qur’onning mo‘jazligi, Tavrot va Injilning ayni xabarga mufassalligi edi. Uchunchi sababi esa sahobalar zamonida tafsir uchun asosiy masdarlardan biri ahli kitoblar edi. Mufassir sahoba Qur’oni karimdagi biror qissaga kelganda, bu qissani batafsilroq tushuntirishga mayl qilardi va islomni yangi qabul qilib, musulmonlar bilan birga yashayotgan yahudiy yoki nasroniydan eshitishga majbur bo‘lardi. Chunki sahobaning Qur’on oyatidagi qissalar haqidagi savoliga yahudiy yoki nasroniydan boshqa odam javob bera olmas edi.

 

 

 

Azizxo‘ja INOYATOV,

Buxoro tumanidagi Chor Bakr jome masjidi imom-xatibi

 

Qur'oni karim
Boshqa maqolalar

Saharlik qilinglar!

11.03.2025   2136   2 min.
Saharlik qilinglar!

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


Ro‘za tutish uchun saharlikka turish mustahab amal ekanligiga butun ummat ijmo’ qilgan. Uni tark qilgan gunohkor bo‘lib qolmaydi, albatta.

Imom Buxoriy va Imom Muslim Anas roziyallohu anhudan qilgan rivoyatlarida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deb marhamat qilganlar:

تسحروا فانّ السحور بركة

«Saharlik qilinglar! Zero, shak yo‘qki, saharlik barakadir!».

Miqdom ibn Ma’dikaraba roziyallohu anhu rivoyatida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: «Bu saharlikni o‘zingizga lozim tutinglar! Zero, bu muborak oziqdir», dedilar.

Imom Nasoiy rivoyat qilgan.

Barakaning sababi ro‘zador quvvatli bo‘ladi, xursand bo‘ladi, ro‘za tutishi oson bo‘ladi. Boz ustiga, oxiratdagi savobi ham bor.

Shuning uchun saharlik qilish kerak. U ozgina taom, garchi bir qultum suv bo‘lsa ham kifoya qiladi.


Imom Ahmad Abu Said al-Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilishicha, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam marhamat qilganlar:

السحور بركة فلا تدعوه ولو ان يجرع احدكم جرعة ماء فانّ الله وملائكته يصلون على المتسحرين

«Saharlik barakadir. Shuning uchun, hech biringiz uni bir qultum suv ichib bo‘lsa ham tark qilmanglar. Zero, Alloh taolo va uning farishtalari saharlik qiluvchilarga salovot ayturlar».

Saharlik qilishning vaqti tun yarmidan boshlab to tong otgungachadir. Lekin, kechiktirib saharlik qilish avlodir. Ya’ni, tong otishidan sal oldin saharlik tugatilishi yaxshiroq.

 

Zayd ibn Sobit roziyallohu anhu aytadilar: Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga saharlik qilar edik. So‘ng namozga turar edik. «Ikkovining orasi qancha vaqt edi?» – deb so‘raldi.

U: «Ellik oyat o‘qish miqdoricha edi», dedi. 

Imom Buxoriy va Muslim rivoyat qilgan.

 

Tobeinlardan Amr ibn Maymunadan rivoyat qilinadi:

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning as'hoblari odamlar ichida iftorga eng shoshadigani, saharlikni eng kechiktiradigani bo‘lgan ekanlar.

Imom Bayhaqiy rivoyat qilgan.

Ammo, shuni bilmoq kerakki, saharlikni kechiktirganda, agar tong otib ketdi, degan gumon bo‘ladigan bo‘lsa, unda yeb-ichib o‘tirish makruh bo‘ladi. Tong otgani aniq bo‘lganda yeyish esa, ro‘zani buzadi.