Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Dekabr, 2024   |   23 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
24 Dekabr, 2024, 23 Jumadul soni, 1446

Sinov darvozasi

2.01.2018   6309   1 min.
Sinov darvozasi

Qadim zamonda bir podsho vazirlikka munosib nomzod qidira boshladi. Eng yaxshi nomzodni tanlash uchun bir sinov o‘ylab topdi. Saltanatidagi eng katta darvozani qal’aga keltirishlarini buyurdi. Bu ulkan temir eshikni ko‘rganlar hayratdan yoqa ushladi.

Saroy a’yonlari, turli amaldorlar, donishmandlar yig‘ilgan majlisda podsho shunday dedi:

– Katta darvozani ko‘rgan bo‘lsalaring kerak. Uni bekorga olib kelmadim. Uning eshigini ocha bilgan kishini vazir lavozimiga tayinlayman.

A’yonlar darvozaga yaqin ham bormadi. Shuncha odamning oldida sharmanda bo‘lishni o‘zlariga ep ko‘rmay, bu yog‘i nima bo‘lar ekan deb kuzata boshladi. Donoligi bilan nom qozongan ba’zi bir kishilar darvozani bir qur aylanib ko‘rdilar-u, ammo eshikni ochishga harakat qilmadilar. Ko‘pchilikning hafsalasi pir bo‘ldi: donishmandlar voz kechgan ishga urinishdan ne naf!

Biroq shu choq bir yasovul podshodan izn so‘radi. Ruxsat olgach, dadil borib dastani tortdi: eshik osongina ochildi. Darvoza hatto qulflanmagan ham ekan. Shunchaki o‘z holicha yopib qo‘yilgan ekan.

Yasovul o‘ziga ishonchi, dadilligi tufayli yuksak martabaga erishdi.

Hayotda aynan shunday vaziyat uchrashi amrimahol bo‘lsa-da, shunga o‘xshash holatlarga duch kelib turamiz. Tavakkalchilik, ikkilanmay olg‘a qadam tashlash bizga muvaffaqiyat keltirsa, jur’atsizligu qat’iyatsizlik afsus va attanglarga sabab bo‘ladi.

Orif TOLIB tayyorladi

Ibratli hikoyalar
Boshqa maqolalar

Fiqhga ikki xil qarash mumkinmi?

23.12.2024   1385   1 min.
Fiqhga ikki xil qarash mumkinmi?

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Faqihlarning fiqhga bergan ta’riflarida «dalil» degan so‘z bormi? Yo‘q. Ular faqat mukallaflarning amallari haqida gapirishdi, hukmlarning mukallaflarga nisbatan joriy bo‘lish holatlariga e’tibor qaratishdi. Demak, umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, fiqhga ikki xil ta’rif berildi. Biri usuliy ulamolarning ta’rifi, ya’ni «Qur’on va Sunnatdan hukmlarni qay tarzda chiqarib olish haqidagi ilm» degan ta’rif. Ikkinchisi fuqaholar bergan ta’rif bo‘lib, unda hosil bo‘lgan hukmlarning mukallaflarga qanday joriy qilinishi asosiy o‘ringa qo‘yildi. Bu hukmlar mutlaq mujtahidlar tarafidan chiqariladi. Hukmni faqat mutlaq mujtahid chiqara oladi. Ana shu mujtahid muayyan bir hukmni Qur’on va Sunnatdan qanday chiqarganini o‘rganish usul ilmining mavzusidir. Chiqarilgan hukmni o‘zimizga va jamiyatga tatbiq qilish esa muftiy va faqihlarning ishidir.

Demak, fiqhga ikki xil qarash mumkin ekan: hukmni chiqarib olish va uni tatbiq qilish. Bizning xatoimiz shuki, hukmni ishlab chiqish bilan uni tatbiq qilish orasidagi farqni tushunmayapmiz. Tushunmaganimiz uchun ham keraksiz gaplarni gapiryapmiz. Biz yuqorida aytib o‘tgan ikki yo‘nalish – tahallul, ya’ni dinga yengil qarash va tashaddud, ya’ni dinda g‘uluvga ketish yo‘nalishlari yo ikkinchi ta’rifdan bexabar qolishdi, yoki unga e’tiborsiz qarashdi. Ular faqat birinchi ta’rifni, ya’ni hukmni qay tarzda ishlab chiqishni izohlashdi.

«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan