Mamlakatimizda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan islohotlarni keng targ‘ib etish, tinchlik va osoyishtalikni qadrlash, Islom dini ta’limotlarini tarqatish va turli tahdidlardan himoya qilish, xalqimiz, ayniqsa, o‘sib kelayotgan yosh avlodni to‘g‘ri tarbiya qilishda faollik ko‘rsatgan ijodkorlarni qo‘llab-quvvatlash va munosib rag‘batlantirish maqsadida «Sarhisob» tanlovi har yili an’anaviy tarzda o‘tkazib kelinmoqda.
Ushbu an’anaga muvofiq bugun, 30 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasida tanlovning Respublika bosqichi bo‘lib o‘tdi. Tanlov O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi, O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi, O‘zbekiston musulmonlari idorasi va Toshkent islom universiteti hamkorligida tashkil etildi.
Bu yilgi tanlov har yilgidan o‘zgacha tarzda tashkil etildi, ya’ni uning hududiy bosqichlari ham o‘tkazildi. 2017 yilning 1 yanvaridan 2017 yilning
1 oktyabrgacha gazeta va jurnallarda bosilgan, radio orqali efirga uzatilgan, televideniyeda ko‘rsatilgan va Internet tarmog‘ida e’lon qilingan materiallar tanlovda ishtirok etdi. Hududiy bosqich g‘oliblari respublika bosqichida qatnashish huquqini qo‘lga kiritdi.
Tanlovning respublika bosqichi «Jaholatga qarshi – ma’rifat» shiori ostida o‘tkazildi. Respublika bosqichi g‘oliblari hududiy bosqichda g‘olib chiqqan ishtirokchilar orasidan saralandi.
G‘oliblarni taqdirlash marosimida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov hazratlari nutq so‘zladilar. Muftiy hazratlari, bugungi kunda yurtimizdagi shiddat bilan amalga oshirilayotgan islohotlarni va dinimiz ravnaqi yo‘lida qilinayotgan ishlarni ijodkor xodimlar kechayu kunduz, tinim bilmay keng xalq ommasiga namoyish etishda jonbozlik ko‘rsatayotganini alohida qayd etdilar. Mo‘min-musulmonlar manfaati, din g‘ami va Vatan taqdirini yuragidan o‘tkazib ishlaydigan ijod ahlining da’vatkor so‘zi, ibratli faoliyatiga tahsinlar aytdilar. Ijod ahli Alloh taoloning «(Ey Muhammad,) Rabbingiz yo‘li (dini)ga hikmat va chiroyli nasihat bilan da’vat qiling! Ular bilan eng go‘zal uslubda munozara qiling!..» (Nahl, 125) degan xitobiga amal qilgan holda islom ma’rifatini tarqatishda yanada sobitqadam bo‘lib, berilgan imkoniyatlardan to‘la foydalanish davri kelganini alohida ta’kidladilar. Tanlov g‘oliblariga taqdim etilgan sovg‘alar ramziy ekani, eng oliy mukofot esa Yaratgan Parvardigorning huzurida bo‘lishini qayd etib o‘tdilar.
Shundan so‘ng, televideniye, radio, matbuot va Internet yo‘nalishlarida eng yaxshi deb topilgan ijodiy ishlarning mualliflari hamda ushbu yo‘nalishda alohida namuna ko‘rsatgan targ‘ibotchilar quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha maxsus diplom va qimmatbaho mukofotlar bilan taqdirlandilar.
Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi Ortiqbek Yusupov so‘zga chiqib, g‘oliblarni qutlar ekan, tanlovning bugungi kundagi ahamiyati, ijod ahlining samarali mehnati va ularni rag‘batlantirishning foydali jihatlari haqida gapirdi. Shuningdek, O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligi direktori Laziz Tangriyev so‘zga chiqib, har bir mavzuni o‘zining professonal mutaxassislari yoritishi haqida gapirib, bu borada diniy soha xodimlari, ulamolar va imom-xatiblar juda faol ishtirok etayotganiga alohida urg‘u berdi. Shuningdek, u Prezidentimiz raisligida 29 dekabr kuni milliy kino san’atini rivojlantirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlar tahlili va bu borada mavjud muammolarni hal etishga bag‘ishlangan yig‘ilish bo‘lib o‘tganini bildirib, Prezidentimiz buyuk bobolarimiz Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy va Imom Nasafiy hayoti haqida ham filmlar olish kerakligini aytganiga alohida to‘xtaldi.
“Sarhisob – 2017” g‘oliblari bilan tanishing:
Matbuot yo‘nalishi bo‘yicha:
1-o‘rin Odilxon Ismoilov (Toshkent shahar «Shayx Zayniddin» masjidi imom-xatibi);
2-o‘rin Muhtarama Ulug‘ova (“Movarounnahr” nashriyoti muharriri);
3-o‘rin Jahongir Jo‘rayev (Din ishlari bo‘yicha qo‘mita xodimi).
Televideniye yo‘nalishi bo‘yicha:
1-o‘rin Hayitov Shuhrat (“O‘zbekiston” telekanali “Madaniy-ma’rifiy va badiiy dam olish dasturlar” bosh muharririyatining bosh muharriri);
2-o‘rin Uyg‘un G‘ofurov (Toshkent islom instituti rektori);
3-o‘rin Ilhom Ma’rupov (“Movarounnahr” nashriyoti muharriri);
Internet yo‘nalishi bo‘yicha:
1-o‘rin Rahmatulla Sayfuddinov (Toshkent shahridagi “Mirza Yusuf” jome masjidi imom-xatibi);
2-o‘rin Olimxon Yusupov (Samarqand viloyati “Maxdumi A’zam” jome masjidi imom-xatibi);
3-o‘rin Zoirjon Sodiqov (Toshkent shahar vakilligi xodimi).
Radio yo‘nalishi bo‘yicha:
1-o‘rin Shamsiddin Bauatdinov (Qoraqalpog‘iston Respublikasi musulmonlari qoziyoti qozisi);
2-o‘rin Xayrullo Turmatov (Toshkent viloyati bosh imom-xatibi);
3-o‘rin Farhod Abdullayev («Ziyo» media markazi vakili).
Yilning eng faol targ‘ibotchisi:
1-o‘rin Rahimberdi Rahmonov (diniy idora Masjidlar bo‘limi mudiri);
2-o‘rin Nozima Ibragimova (“Xadichai Kubro” bilim yurti mudirasi);
3-o‘rin Damin Jumaqulov (“Movarounnahr” nashriyoti muharriri).
{gallery}//2017/SARHISOB2018{/gallery}
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Samarqand viloyatining Jomboy tumanida imom Abdulaziz «Shamsul aimma Halvoiy» yodgorlik majmuasining ochilish marosimi o‘tkazildi.
Majmuaning ochilish marosimida samarqandlik taniqli olimlar, din namoyandalari, ziyolilar va nuroniylar ishtirok etdi. Qur’on oyatlari tilovat qilinib, xayrli duolar qilindi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi viloyat bo‘limi rahbari o‘rinbosari Xayrullo Sattorov, manbashunos olim Komilxon Kattayev so‘zga chiqib, imom Shamsul aimma hazratlarining hayoti va faoliyati, ilmiy merosi haqida batafsil ma’lumot berdi.
Tadbirda ushbu muborak maskanni obod qilishda o‘z hissasini qo‘shgan barcha fidoyilar, usta-quruvchilar, ma’rifatli tadbirkorlarga mahalla ahli nomidan minnatdorlik bildirildi.
«Shamsul aimma» unvoni bilan shuhrat topgan Abdulaziz ibn Ahmad ibn Nasr ibn Solih Halvoiy yetuk faqihlarimizdan biridir. Abu Sa’d Sam’oniy qalamiga mansub «Nasabnoma» kitobining buxorolik olimlar qismida yozilishicha, Halvoiyning otasi halvo pishirib, sotib tirikchilik qilib yurgani uchun u kishiga ota kasbi bilan nisbat berilgan.
Halvoiyning tug‘ilishi bilan bog‘liq ma’lumot biror-bir manbada kelmagani bois tug‘ilish sanasi hozircha ma’lum emas. Ota tomonidan ajdodlar silsilasi Payg‘ambarimizning jiyanlari va kuyovlari Ali ibn Abu Tolibga bog‘lanadi.
Abdulhay Laknaviyning «Favoid al-bahiyya fit-tarojima al-hanafiyya» kitobida qayd etilishicha, iroqlik ko‘pgina faqihlar unvon tanlashda kasb-hunar, qabila yoki biror joy nomiga nisbat berish bilan «Jassos» (suvoqchi), «Quduriy» (qozonchi) kabi soddagina taxalluslar olishgan.
Qoraxoniylar poytaxtini O‘zgandan Samarqandga ko‘chirgach, Halvoiy Keshga surgun qilinadi. U kishi qolgan umrini shu yerda o‘tkazadi. Abdulaziz Halvoiy taxminan 1058 yili Keshda vafot etadi. U kishining jasadi Buxoroga olib kelinib dafn qilinadi. «Men u zotning qabrlarini ziyorat qildim», deydi «Nasabnoma» asari muallifi Abu Sa’d Sam’oniy.
Chor Rusiyasi davrida Kalobod mozori buzilib, o‘rni uy-joy uchun yer maydoni sifatida ajratib berilgan. Halvoiyning qabri ham yangi bunyod etilgan uylar ichida qolgani sababli 2004 yili turbati Buxoro shahrining Samarqand ko‘chasidagi «Shoh Axsi» yodgorligiga ko‘chirildi. Shu joyda u zotning shogirdlaridan biri Bakr Zaranjariyning qabri ham bor.
Halvoiyning «Shamsul aimma» deb ulug‘lanadigan ulamo darajasiga yetishida ustozlarining xizmatlari katta bo‘lgan. Abdulhay Laknaviy Abdulaziz Halvoiyning fiqh ilmidan ustozlari silsilasi Abu Hanifaga borib yetishi haqida ma’lumot beradi. Halvoiydan Saraxsiy (1010–1093), Abul Usr Pazdaviy (1010–1089), Abul Yusr Pazdaviy (1030–1099), Bakr ibn Muhammad Zaranjariy (1035–1118) kabilar saboq olib, zamonasining yetuk faqih olimlari bo‘lib yetishishgan.
Hozirgacha olimning biror bir kitobi qo‘lyozma yoki toshbosma shaklida topilmagan bo‘lsa-da, u kishi qalamiga mansub asarlarning nomi bizga ma’lum. Abu Sa’d Sam’oniyning «Nasabnoma», Hoji Xalifa Chalabining «Kashfuz Zunun», Hofiz Abdul Qodir Qurayshiyning «al-Javohir al-Muziyya fit-tabaqot al-hanafiyya», Shamsuddin Zahabiyning «Siyaru a’lom an-nubalo» kitoblarida Halvoiyning asarlari haqida ma’lumotlar berilgan. U kishi «al-Mabsut», «an-Navodir», «Favoid», «Sharh al-adab al-Qodili Abi Yusuf», «Sharh al-adab al-Qodi lil-Xassof» kabi kitoblar yozgan.
Hanafiy mazhabi ulamolari mazhab faqihlarini salohiyati, ilmiy layoqatiga qarab yetti tabaqaga ajratadilar. Fazilatli shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlari «Muxtasar al-viqoya»ga sharh sifatida yozgan «Kifoya» nomli kitobida Xassof, Tahoviylar bilan bir qatorda Halvoiy, Saraxsiy, Pazdaviy va Qozixonlarni uchinchi tabaqa vakillari sirasida zikr qiladi. Ushbu tabaqa vakillari mazhab sohibidan rivoyat qilinmagan masalalarda ijtihod qiladigan mujtahid faqihlar bo‘lishgan.
Allomaning fatvolari ko‘plab mo‘tabar kitoblarda, xususan, «Fatavoi Olamgiriya», «Fatavoi Qozixon», «Muhiti Saraxsiy», «Kofiy», «Zaxira» va «Jomi’ al-maboniy lil-masaili sharhi fiqhi Kaydoniy» kabi asarlarda keltirilgan.