Sayt test holatida ishlamoqda!
30 Iyun, 2025   |   5 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:08
Quyosh
04:53
Peshin
12:27
Asr
17:42
Shom
20:03
Xufton
21:45
Bismillah
30 Iyun, 2025, 5 Muharram, 1447

Qish – mo‘minning bahori ruknidan (7-maqola): Tahajjud – tungi namoz

28.12.2017   5858   5 min.
Qish – mo‘minning bahori ruknidan (7-maqola): Tahajjud – tungi namoz

Ona Vatanimizda kumush qishning chillasi boshlanganiga ham bir hafta bo‘ldi. Tanamiz sovuq havoga moslashdi. Uzun tunlarimiz ibodatda, qisqa kunlarimiz fayzli barakotli o‘tmoqda. Yurtimizda islohotlar jadal sur’atlarda davom etayotir. Xalqimiz katta ijtiomiy-siyosiy o‘zgarishlar bo‘layotganidan mamnun. Ayniqsa, muqaddas dinimizni o‘rganish uchun ajoyib qulayliklar yaratilmoqda.  Diniy o‘quv muassasalari qoshida Arab tilini o‘rganish kurslari ham ish boshladi. Kursga o‘qishga ishtiyoqmandlarning ko‘pligini ko‘rsangiz, ajabo, xalqimiz ilmga shunchalik tashna ekan-a, deb sevinib ketasiz. 

Qo‘shni davlatlar bilan ham aloqalarimiz yaxshilanib, xalqaro maydonda mamlakatimizning obro‘si oshib borayotir. Inchunun, Moskva shahrida bo‘lib o‘tgan Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi Davlat rahbarlari kengashining norasmiy uchrashuvida ishtirok etgan Prezidentimiz kuni kecha Rossiya Federatsiyasi Prezidenti Vladimir Putin bilan suhbatda O‘zbekistonning MDH mamlakatlari bilan hamkorligi yanada mustahkamlanib, tovar ayirboshlash hajmi sezilarli oshganini ta’kidladi. O‘zaro manfaatli hamkorlik a’zo davlatlarni uzviy bog‘lab turishi, ushbu uchrashuv aloqalarga yangi sur’at bag‘ishlashini qayd etdi.

Yurtboshimizning ana shu sa’y-harakatlari nainki, O‘zbekiston xalqining tinchligi, xotirjamligi, hayotining yanada farovon bo‘lishi, balki mintaqamiz, MDH davlatlari tinchligi yo‘lidagi chinakam fidokorlikdir. Biz davlatimiz rahbarining g‘ayrat-shijoatidan o‘rnak olib, kunduzlari mehnatda faol bo‘lsak, tunlari ibodatda qoim bo‘lsak, qanday yaxshi!

Zamharir qishning tunlarini toat-ibodat bilan o‘tkazayotgan yurtdoshlarimizga iymonlashmoqni niyat qilib, tahajjud namozi haqida so‘z yuritishni niyat qildik. 

Tahajjud qanday namoz?

Tahajjud – xufton namozidan keyin yoki tunda bir necha soat uxlab turib o‘qiladigan nafl ibodat. Shu boisdan uni “tungi namoz” ham deb ataydilar.  Agar bu namoz tunning bir qismi uxlab o‘tkazilgandan so‘ng o‘qilsa, ana shunga “tahajjud” deb ataladi. Tahajjud namozining eng kami ikki rakat, eng ko‘pi o‘n ikki rakat bo‘ladi. Eng afzali, bu namozda har ikki rakatdan so‘ng salom aytilganidir, degan olimlarimiz.

Tahajjud qanday o‘qiladi?

  1. Niyat qilinadi;
  2. Har ikki rakatdan so‘ng salom aytib sakkiz rakat o‘qilgani ma’qul. Bu bilan azza-bazza tunda uyqudan turib, tahorat olib namoz o‘qigan odam sajdalarining sonini ko‘paytirib oladi;
  3. Ibn Obiddinning “Raddul Muxtor” kitobida aytilishicha, tahajjudni har to‘rt rakatda salom aytib ham o‘qisa bo‘ladi.
  4. Tahajjud to‘rt rakat qilib o‘qilganda to‘rt rakatli boshqa namozlarga o‘xshab o‘qilaveradi.

Hadisi shariflardan birida: “Tungi namozda bardavom bo‘ling. Chunki u sizlardan oldingi mo‘tabar zotlarning odati edi. Tungi sajda insonni Allohga yaqinlashtirib, yo‘l qo‘ygan gunohlaridan forig‘ qiladi, ko‘plab kasalliklardan qutqaradi va gunohu ma’siyat ishlardan qaytaradi”, deyilgan (Termiziy rivoyati). 

Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam tahajjud namozini hech qachon qochirmaganlar. Hatto og‘ir bemorlik vaqtlarida ham tahajjudni o‘tirgan hollarida o‘qiganlar (Abu Dovud).

Endi ushbu namoz haqida sevimli Payg‘ambarimizga nozil bo‘lgan oyati karimalarni o‘rganamiz.

Alloh taolo Rasuliga quyidagi oyatlarda bunday xitob qilgan:

Tunda (yarim kechada) uyg‘onib o‘zingiz uchun tahajjudni (nafl namozini) o‘qing! Shoyadki, Rabbingiz Sizni (Qiyomat kunida) maqtovli (shafoat qiladigan) maqomda tiriltirsa” (Isro, 79);

Bas, ular aytayotgan narsalarga sabr qil. Rabbingga quyosh chiqishidan oldin va botishidan oldin tasbeh va hamd ayt. Shuningdek, kechaning bir qismida va kunduzning atrofida ham tasbeh ayt. Shoyadki, rozi bo‘lsang (Toho, 130);

Kechasida ham Unga tasbih ayt. Va sajdadan keyin ham (Qof, 40);

Va kechasi ham. Bas, yulduzlar botgandan keyin ham tasbih ayt (Tur, 49);

  1. Ey, o‘ranib yotuvchi.
  2. Kechaning ozginasidan boshqasini (ibodatda) tik turib o‘tkaz.
  3. Yarmida yoki undan bir oz qisqarog‘ida (bedor bo‘l).
  4. Yoki u(yarim)ga yana qo‘sh va Qur’onni tartil bilan tilovat qil.
  5. Albatta, Biz ustingga og‘ir so‘zni tashlarmiz.
  6. Albatta, kechki ibodat ko‘proq muvofiq kelur va qiroati to‘g‘riroq bo‘lur.
  7. Albatta, kunduzi sening uzoq ishlashing bor.
  8. Albatta, Rabbing sening kechaning uchdan biridan ozrog‘ini, yo yarmini, yo uchdan birini qoim bo‘lib o‘tkazayotganingni va sen bilan birga bo‘lganlardan ham bir toifa (shunday qilayotganlarini) biladi. Va kechayu kunduzni O‘zi o‘lchaydi. U sizlar hech chiday olmasligingizni bilib, sizlarga (yengillikni) qaytardi. Bas (endi), Qur’ondan muyassar bo‘lganicha o‘qinglar...” (Muzammil);

“Ertayu kech Rabbing ismini zikr qil. Va kechasida ham Unga sajda qil va uzoq kechalarda Unga tasbih ayt” (Inson, 25-26)

Bu oyati karimalardan tahajjudning nihoyatda savobi ulug‘ namoz ekani ayon bo‘lmoqda. Demak, yarim tunda uyqudan turib ushbu namozni o‘qiyotgan azizlarimiz ulkan savoblarga erishayotgan ekan.

Rabbimiz bizni ham ana shunday savoblarga erishuvchilardan qilsin! 

Bu ham hali hammasi emas, mehribon Parvardigorimiz tunlari ibodat qiluvchi obidlarni O‘zining muborak Kalomida maqtagan ham. O‘sha maqtovlarni keyingi maqolamizda yoritamiz, inshoalloh!

 

O‘MI matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Buni shukr deb bo‘ladimi?

27.06.2025   6352   3 min.
Buni shukr deb bo‘ladimi?

Behisob pul va boyliklarni chekish-ichish, kayfu safo uchun sarf qilish – Allohga shukr qilishmi?!

Yoshlik davrini zino va harom ishlar bilan o‘tkazish – Allohga shukr qilishmi?!

Telefon orqali o‘zgalarga zarar yetkazish, har xil bo‘lmag‘ur ishlarda foydalanish – Allohga shukr bo‘ladimi?!

Yeguliklarni chiqindi qutisiga tashlash, uvolni bilmaslik – Allohga shukr qilishmi?!

Zakotni o‘z vaqtida ado etmaslik, sadaqadan tiyilish – Allohga shukr qilish deganimi?!

Internetda foydasiz narsalar uchun vaqt ajratish, vaqtni bekorga zoye qilish – Allohning bergan ne’matlariga shukr qilishmi?!

Axir Alloh taolo bizlarga shukr qilishni va U Zotning fazlini e’tirof qilishga buyurgan-ku: «Bas, Meni yod etingiz, (Men ham) sizlarni yod eturman. Menga shukr qilingiz, noshukrchilik qilmangiz!»[1].

Qolaversa, Alloh taolo shukr qiluvchilarni azoblamasligi xabarini ham bergan: «Agar shukr qilsangiz va iymon keltirsangiz, Alloh sizlarni nega azoblasin?! Alloh  shukrni qabul etguvchi va bilguvchi Zotdir»[2].

Shukr – Alloh taolo ato etgan ne’matlarning davomli bo‘lishining garovidir: «Yana Parvardigoringiz bildirgan (bu so‘zlar)ni eslangiz: “Qasamki, agar (bergan ne’matlarimga) shukr qilsangiz, albatta, (ularni yanada) ziyoda qilurman. Bordi-yu, noshukrchilik qilsangiz, albatta, azobim (ham) juda qattiqdir”»[3]. «...Agar shukr qilsangiz (va iymon keltirsangiz) U Zot sizlar uchun  rozi bo‘lur...»[4].

Bu dunyoda borligimizga shukr qilish – ota-onalarimizga yaxshilik qilishimizdadir. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohning roziligi – ota-onaning rizosidadir” [5], deganlar.

Qarindoshchilik munosabatlarini yo‘lga qo‘yish, ular bilan bordi-keldi qilish, uzilgan rishtalarni tiklash ham Alloh bizga qarindosh, yaqinlar bergani ne’matining shukridir. Nabiy alayhissalom bu borada: Rizqida kengchilik bo‘lishi, ajali ortga surilishi kimni xursand qilsa, qarindoshchilik aloqalarini bog‘lasin”, deganlar[6].

Sadaqa berish – Alloh bizni mol-dunyo bilan siylagani uchun shukr qilish demakdir. Sadaqa Alloh taoloning g‘azabini o‘chiradi. Nabiy alayhissalom: “Maxfiy qilingan sadaqa Yaratganning g‘azabini o‘chiradi. Qarindoshchilik aloqalarini bog‘lash  umrni uzaytiradi. Yaxshilik qilish yomon o‘lim topishdan asraydi”, [7] deganlar.


Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.

 


[1]  Baqara surasi, 152-oyat.
[2]  Niso surasi, 147-oyat.
[3]  Ibrohim surasi, 7-oyat.
[4]  Zumar surasi, 7-oyat.
[5]  Ibn Hibbon rivoyati.
[6]  Imom Buxoriy rivoyati.
[7]  Imom Tabaroniy rivoyati.