Har doimgidek ishtiyoq bilan Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy kutubxonasiga otlandim. Ko‘pchilik uchun sevimli bo‘lgan bu joyda barcha sharoitlar yetarli, yorug‘, istagan kitobingizni topishingiz mumkin. Ammo...

Odatdagidek, kutubxona garderobiga yaqinlashganda hammaning yuragi bezillaydi. Yo navbat kutishdan charchaysiz, yo garderob xodimining muomalasidan jahlingiz chiqadi. Kitob mutolaasiga bo‘lgan ishtiyoq kishini ikki qadam oldinga yetaklasa, bu kabi holatlar bir qadam orqaga tortadi. Bu safar ham vaziyat o‘sha-o‘sha. Oxir-oqibat men qatori navbatda turgan o‘rta yoshlardagi ayolning ham sabri tugadi shekilli, "Singlim sherigingiz ham yordam bersa, bo‘larkan", deganini biladi, garderob xodimidan “yaxshigina” javob oldi.

– Ovqatlanyapti! – dedi zarda bilan.

– Ha, mayli-kuya! Lekin bu yerda shuncha odam kutib turibdi. Navbatchilik qilib qo‘ysalaring bo‘lar ekan-da, unda.

– Keling, o‘zingiz kirib qo‘ya qoling, siz bilan “smena almashamiz”, 370 ming oylikka ishla-a-ab yurasiz…

Garderob xodimi va haligi ayol o‘rtasidagi so‘z “jangi” ancha davom etishi bilan birga juda “bejirim” so‘zlarga ham “boy bo‘ldi”. Qolgan navbatda turganlar ham battar bo‘lmasin, deb ortiqcha aralashishmadi. Rosa qirq daqiqa deganda, arang kiyimlarimni topshirdim. Bir tomondan kitobxonlarning ko‘pligidan quvonsang, bir tomondan garderob xodimlarining har galgi “muomala”sidan ta’bing tirriq bo‘ladi.

Vaziyatni kuzatar ekanman, O‘zbekiston xalq artisti Erkin Komilovning “Tafakkur” jurnalida e’lon qilingan “To‘g‘ri siljitmoq azmi” nomli suhbatidagi quyidagi fikrlari yodimga tushdi: "Teatr garderobdan boshlanadi" degan naqlni bilasizmi? Aslida teatr undan ham oldin chiptaxonadan boshlanadi. Chipta sotuvchining muomalasidanoq spektaklga “tashxis” qo‘ysa bo‘ladi. E’tibor berganmisiz, teatr farroshlarining chelagiga kigiz o‘ralgan bo‘ladi. Rasmi shunday: tiq etgan tovush chiqmasligi kerak. Qay birini aytay, teatrning o‘z arkonlari, tartib-qoidalari bor. Shulardan birortasini buzdingizmi, tamom, keyin “Nega spektakllarga odam kelmayapti?”, deb kalavaning uchini topolmay yuraverasiz".

Kutubxona-chi? Bu joy undan ham muqaddas dargoh-ku. U yerdagi bu kabi muomala madaniyati, bundan kelib chiqadigan noqulayliklar, albatta, kitobxonlarga ta’sir qilmay qolmaydi. Shu kabi qattiq nazoratni o‘rnatib qo‘yib, kutubxonaga kirishdagi bu kabi muomalani “yaratib” qo‘yamiz-da, “kalavaning uchini topolmay yuraveramiz”.

Yoshlar kitob o‘qimayapti, deb tanqid qiladiganlarga esa kutubxonaga borib, vaziyatga o‘zlari baho berishlarini tavsiya qilgan bo‘lardim. Kutubxonaga keluvchilar chunonan ko‘pki, har gal bazo‘r bo‘sh joy topib o‘tiraman.

To‘g‘ri xavfsizlik yaxshi, lekin eshikning oldidayoq juda ko‘p ushlanib qolish ham foydalanuvchilar dilini siyoh qiladi. Doimiy tiqilinch vaziyatning oldini olish uchun garderobni kengaytirib, ishchi xodimlar soni oshirilsa, kirishda qandaydir osonroq rejim o‘rnatilsa, foydalanuvchilar uchun yanada qulayliklar yaratilarmidi? Kutubxonaga kelgan foydalanuvchi ilm olishdan boshqa narsalar uchun ortiqcha vaqt ajratishga majbur qilinmasmidi shunda.

“O‘zA” dan olindi