Kecha, 19 dekabr kuni diniy idorada xorijiy mamlakatlarning O‘zbekistondagi elchilari va diplomatlari bilan Islom sivilizatsiyasi markazi hamda Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazining maqsad va vazifalari to‘g‘risida davra suhbati bo‘lib o‘tdi.
Islom sivilizatsiyasi markazi direktori Shoazim Minovarov O‘zbekiston azaldan islom ilm-fani va madaniyati markazi bo‘lgani, ilohiyotda Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Bahouddin Naqshband, aniq va tabiiy fanlarda Muhammad Xorazmiy, Ahmad Farg‘oniy, Abu Ali ibn Sino kabi ko‘plab allomalar musulmon va jahon tamadduniga salmoqli hissa qo‘shganlarini ta’kidladi. U musulmon renessansi davriga asos solgan ulug‘ ajdodlarimiz tomonidan bitilgan va dunyoni hayratga solib kelayotgan ilmiy merosni o‘rganish, uni yosh avlodlarga yetkazish, Islom dinining asl mohiyatini jamiyat a’zolariga tushuntirish maqsadida, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev Islom sivilizatsiyasi markazini tashkil etish to‘g‘risida qaror qabul qilganini ma’lum qildi.
Sh.Minovarov ushbu markazda ulkan muzey, yirik kutubxona va qo‘lyozmalar fondi tashkil etilishi, qadimiy qo‘lyozma va toshbosma kitoblar, osori-atiqalar, tarixiy mazmundagi video va foto hujjatlar alohida joy olishini atroflicha tushuntirdi. U o‘z so‘zida O‘zbekiston Islom akademiyasi tashkil etilgani, mamlakatimizda ziyorat turizmini rivojlantirish bo‘yicha qilinayotgan keng ko‘lamli sa’y-harakatlar to‘g‘risida ham ma’lumot berdi.
Muloqotda Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori Shovosil Ziyodov bugungi kunda 6 gektar maydonda markaz qurilishi jadal davom etayotgani, shuningdek, hadisshunoslik oliy maktabi ham barpo etilayotganini ta’kidladi. Ushbu markaz binosida hadis, kalom va qiroat ilmini o‘rganishga mo‘ljallangan xonalar, qo‘lyozmalar kutubxonasi, mo‘jaz muzey tashkil etilishini ma’lum qildi.
Imom Termiziy xalqaro ilmiy tadqiqot markazi direktori Ubaydulla Uvatov davra suhbatida so‘z olib, Surxondaryo viloyatida qurilayotgan ushbu markazda Islom dini, Qur’oni karim va hadis ilmining mohiyatini, hadisshunoslik maktabining ilmiy-ma’naviy asoslarini, Imom Termiziy hamda termiziy allomalar merosini chuqur o‘rganish va keng targ‘ib etish, ilmiy ma’ruzalar tashkil etilishini bildirdi.
Rossiya Federatsiyasining O‘zbekistondagi favqulodda va muxtor elchisi Vladimir Tyurdenov Islom Hamkorlik Tashkilotining Ostona sammitida O‘zbekiston Rahbari tomonidan juda ko‘p xayrli tashabbuslar ilgari surilganini ta’kidladi.
Misr Arab Respublikasining O‘zbekistondagi elchisi Amani al-Itr xonim O‘zbekiston ilmlar markazi, alloma va avliyolar zamini ekani, tashkil etilayotgan ilmiy-tadqiqot markazlaridan misrliklar mamnun ekanini bildirdi. Ushbu markazlarda arab tilini o‘rgatish va Misrdagi ta’lim va ilm muassasalari bilan hamkorlik qilish ishlarida yaqindan ko‘mak berishga tayyor ekanini izhor qildi.
Shuningdek, Ozarbayjonning O‘zbekistondagi elchisi Xuseyn Guliyev, Qozog‘istonning O‘zbekistondagi elchixonasi birinchi kotibi Tuyakbayev Mursal-Nabi ham o‘z fikr-mulohazalarini bildirdilar.
Uchrashuv yakunida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov hazratlari so‘z olib, diyorimizdagi din sohasida o‘zgarishlar, yangilanishlar Yaratgan Parvardigorning in’om etgan ne’matlari ekanini ta’kidladilar. Muftiy hazratlari hozirgi kunda qo‘shni va xorij mamlakatlari bilan hamkorlik aloqalarini rivojlantirish yo‘lida qator amaliy harakatlar bo‘layotgani va bundan keyin ham hamkorlik aloqalarini taraqqiy ettirishga tayyor ekanlarini ma’lum qilib, muloqotda ishtirok etganlari uchun xorij mamlakatlari elchilari va diplomatlariga minnatdorlik izhor qildilar.
Tadbirda Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi O.Yusupov ishtirok etdi.
Uchrashuv do‘stona va samimiy ruhda o‘tdi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Dunyo ilm-fan rivojida Islom ma’rifati va madaniyatining o‘rni beqiyosdir. Ko‘plab allomalar va ulamolarning ma’naviy-ilmiy asarlari o‘z davridan hozirgi vaqtgacha ahamiyatini yo‘qotmasdan ilm-fan taraqqiyotiga muhim manba sifatida e’tirof etib kelinmoqda. Umumjahon e’zozlagan olimlar va ulamolar Bog‘dod, Damashq, Samarkand, Buxoro, Granada va Tripoli kabi shaharlarda yashab ijod qilganlar. Ular: Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Dorimiy, Imom Moturidiy, Mahmud Zamahshariy kabi ulamolar dinimiz rivojiga hissa qo‘shgan. Abbosiylar davridan boshlab Tripoli shahri mana bir necha asrdirki ilm-fan markazi bo‘lib qolmoqda. Fotimiylar davrida esa Tripoli shahri poytaxt bo‘ldi. Halifa Ibn Ammor Tripolini ilm markaziga aylantirdi va o‘z davrining eng yirik kutubxonalaridan biri ochildi. Manbalarga ko‘ra unda yuz ming jild kitob mavjud edi. Uning davrida olimlar, ulamolar va yozuvchilar ulug‘langan. Ularga g‘amxo‘rlik qilingan va alohida halifa e’tirofida bo‘lishgan.
Hozirgi kunda ham Tripolida nufuzli xalqaro tashkilotlar, universitetlar, kutubxonalar va ilmiy tadqiqot markazlari faoliyat yuritib kelmoqda. Shahar ulamolar, olimlar, tadqiqotchilar va talabalar bilan gavjum. Poytaxtning o‘zida 100 dan ko‘p nufuzli universitetlar mavjud. Tripoli universiteti esa o‘zida ham diniy va dunyoviy ilmlarni jamlagani bilan boshqa universitetlardan ajralib turadi. Ushbu dargoh “200 nufuzli Islom universitetlari” ro‘yxatiga kiritilgan. Tripoli universiteti 1957 yilda tashkil etilgan bo‘lib, hozirgi kunda 70 000 dan ortiq talabalar bu dargohda ta’lim olib kelishmoqda. U turli yo‘nalishdagi 20 ta kollejni birlashtiradi. Islomshunoslik, Ilohiyat, Fiqh, Huquqshunoslik, Tibbiyot, Xorijiy tillar va Iqtisodiyot kabi fakultetlardan tashkil topgan. Tripoli universiteti dinimiz qadriyatlari doirasida rivojlanishni va ilmiy tadqiqotlarni qo‘llovchi ta’lim muassasasidir. Universitetning maqsadi talabalarga Islom dini va axkomlari asosida ilmiy va axloqiy ta’lim berish va turli dunyoviy bilimlarni o‘rgatishdir. Tripoli universitetining o‘ziga hos jixati shundaki har bir talaba moliyaviy savodxonlik va tadbirkorlikni o‘rganishi shart. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi talabalar universitet tomonidan rag‘batlantiriladi.
Islomshunoslik yo‘nalishi talabalari o‘quv dasturi davomida Quroni karimni to‘liq yod olishi, shariat asoslarini o‘rganishi, Islom tarixi, Hadis ilmi, Meros taqsimoti, og‘zaki va yozma nutq san’ati kabi fanlarni o‘zlashtirishi talab qilinadi. Islomning sof fitratini namoyish etish, ilm olish va uni ulashish ushbu yo‘nalish fakultetining maqsadidir. Adashgan oqimlar va ekstremistik qarashdagi guruhlarni Quron va hadis orqali ezgu yo‘lga chorlash ularning vazifasidir.
Tripoli universitetida 3450 ta ilmiy nashr faoliyat ko‘rsatadi. Ularda talabalarning ilmiy ishlari, amaliyot va tadqiqotlar natijalari keltirilgan. Misol tariqasida, “Islom ta’limini o‘rganishda Qur’oni Karimning ta’siri”, Ahmad Abdul Salam Abu Moziriqning “Irshod al-Hiron” kitobi haqida, Shayx Abu Abdulloh Muhammad bin Ali al-Xorubiyning “Riyod al-Azhar” va “Sirlar xazinasi”ning lingvistik talqini kabi ilmiy izlanishlar va maqolalar nashrlar orqali keng ommaga berib boriladi.
Shohruh UBAYDULLOH