Rasululloh sollallohu alayhi vasallam eng ko‘p tabassum qiladigan inson edilar. U zot tabassum qilishni Allohga ibodat qilish darajasiga olib chiqqanlar. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam: “Birodaringning yuziga tabassum qilib qarashing ham sadaqadir”, deb aytganlar. U zot tabassumli edilar. Zero, Alloh taolo u zotga shunday deydi: “Agar qo‘pol, qalbi qattiq bo‘lganingda, atrofingdan tarqab ketar edilar” (Oli Imron surasi 159-oyat).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam olamlarga rahmat bo‘lib keldilar. Bu rahmatga eng haqli insonlar u zotning oilasi, yaqinlari, qarindoshlari va sahobalaridir. U zotning pok yuzlarida yorqin tabassum nur sochib turar edi. Insonlar bilan ko‘rishsalar ularning qalblari asir bo‘lib, nafslari butunlay u zotga moyil bo‘lar, ruhlari ham u zotning atroflarida bo‘lishga oshiqar edi.
Jarir ibn Abdulloh al-Bujaliy roziyallohu anhu: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam har qachon meni ko‘rib qolsalar, albatta tabassum qilar edilar”, deb aytgan. Jarir roziyallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ushbu hadyalaridan doimo farxlanib yurar va uni boshqalarga ham aytar edilar. Jarir roziyallohu anhuning nazdida bu go‘zal tabassum esda qolarli barcha narsadan qadrliroq edi. Uning yuziga bir bora kulishlari ruhini yaxshilik, mehr va sadoqatga, qalbini esa bag‘rikenglik, rahmat va do‘stlikka to‘ldirar edi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam kulishda, hazil qilishda qalbi qotgan, tabiati o‘ta qattiq, qovog‘i doim solinib turadigan kishi bilan ko‘p kuladigan, hazili ko‘p kishi orasida edilar. U zot ma’lum bir munosabatlarda kular edilar, hatto ba’zida oziq tishlari ham ko‘rinib qolardi. Lekin kulishda tanalari qimirlab ketadigan, kulganidan bir tomonga yonboshlab qoladigan darajada bo‘lmas edilar. U zot sollallohu alayhi vasallam: “Ko‘p kulma! Chunki ko‘p kulish qalbni o‘ldiradi”, deb aytganlar.
Yana shunday rivoyatilar keladi, ularda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sahobalari bilan hazil qilganlar. Mana shundan voqealardan birida sahobalardan biri u zotga: “Ey Rasululloh, meni bir tuyaga mindirsangiz-chi”, deb aytdi. Shunda u zot: “Men senga faqat tuyaning bolasini ravo ko‘raman”, deb aytdilar. So‘ragan kishi xafa bo‘lganday ortiga qaytib ketdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uni chaqirtirishlarini buyurdilar. U kelgach: “Tuya faqat tuya tug‘adimi?!” dedilar. (Ya’ni tuyaning bolasi ham tuya ekanini nazarda tutdilar).
Bir kampir Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kelib, jannatga kirishini Allohdan duo qilishlarini iltimos qildi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Jannatga kampirlar kirmaydi!”, dedilar. Bu so‘zdan kampir hafa bo‘lib, ortiga ketayotgan edi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Nima sen, Alloh taoloning: “Biz ularni (hurlarni) daf’atan paydo qildik (onadan tug‘ilmadilar). So‘ng ularni bokira qizlar qildik. (Ular) jozibali va tengqurdirlar”, degan so‘zini eshitmaganmisan?”, deb aytdilar.
Bir kuni Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam sahrodan jonliq yetaklab kelib turgan edilar, Azmehr (bir rivoyatda ismi Zohir) ismli bir kishi huzurlariga kelib qoldi. Shunda U zot sollallohu alayhi vasallam: “Zohir bizning cho‘limizda, biz esa, uning shahrida yuribmiz”, dedilar. U zot sollallohu alayhi vasallam uni juda yaxshi ko‘rar edilar. Bir kuni Zohir bozorda molini sotayotgan edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uning orqasidan quchoqladilar. Shunda u: “Ey kim bo‘lsangiz ham qo‘yib yuboring”, deb aytdi. Quchoqlagan kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ekanliklarini bilgach, U zotning muborak ko‘kraklaridan mahkam quchoqlab oldi. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam esa: “Kim sotib oladi bu qulni”, deb ayta boshladilar. Zohir: “Allohning Rasuli, meni sotganingiz bilan foyda ko‘rmaymiz, balki men sizni kasodga uchrataman”, dedi. Shunda U zot: “Lekin sen Allohning huzurida kasodga uchratuvchi emassan”, dedilar.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning tabassumlari Robbilariga bo‘lgan itoatlari edi. Shuningdek, unda bo‘ysunish va go‘zal o‘rnak ham bor. U zotning kulgulari o‘yin, bekorchilikdan vaqtni o‘tkazish uchun bo‘lmas edi.
Safarga chiqaturib, ulovlarini minayotganlarida safar duosini qildilar, so‘ng: "Ey Alloh, mening gunohlarimni mag‘firat qil! Chunki duolarni faqat Sengina kechirasan”, deb aytdilar. Keyin biroz tabassum qildilar. Atroflarida sahobalar: “Ey Allohning Rasuli, Nima sababidan kulyapsiz”, deb so‘rashdi. U zot: “Rabbingiz qachonki bandasi: “Ey Alloh, mening gunohlarimni mag‘firat qil! Chunki duolarni faqat Sengina kechirasan”, deb aytsa, U Zot azza va jalla: “Bandam mendan boshqa gunohlarni kechiruvchi zot yo‘qligini bilar ekan”, deydi” deb aytdilar.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qadrlarini ko‘tarib, hatto U zotning kulgularini kitoblarda eng ajoyib ibratli qissalar etib saqlab qo‘ygan Zot barcha ayb-u nuqsonlardan pokdir. U zotning darajalarini ko‘tarib, hazil qilishlarini eng ishonchli kishilar go‘yo farz amalni rivoyat qilganlaridek, bir-birlaridan rivoyat qilib yuradigan qilib qo‘ygan Zot oliydir. U zotga, sahobai kiromlariga, oilalariga Alloh taoloning salavotu salomlari bo‘lsin!
Muhammadyahyoxon XO‘JAYEV,
“Ko‘kaldosh” o‘rta maxsus islom bilim yurti mudarrisi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Internet, telefon va shu kabi boshqa jihozlarda harom narsalarni tomosha qilish.
Alloh taolo aytadi: «Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatini saqlasinlar. Mana shu ular uchun poklikdir. Alloh bandalarning nima qilayotganidan xabardordir» (Nur surasi, 30-oyat).
Alloh taolo «Mana shu ular uchun poklikdir» deganida ko‘zni tiyish bilan mo‘minlarning hayoti yanada pokiza, yanada go‘zal bo‘lishini nazarda tutgan. Lekin banda ko‘zini tiymasa, buning aksi bo‘ladi.
Bu – qizlarda ko‘p uchraydigan holat. Kimki ko‘zini haromdan tiyib yashayotgan bo‘lsa, uning hayotda xotirjam, sokin, qanoatli ekanini ko‘rasiz. Lekin kim ko‘zining jilovini qo‘yib yuborgan bo‘lsa, tushkunlikda, hayotdan norozi bo‘lib yashayotganiga guvoh bo‘lasiz.
Demak, qiz bolaning xursand yoki tushkun kayfiyatda yashashi uning ko‘zlari nima bilan mashg‘ul ekaniga bog‘liq ekan. U ko‘zini tiymasdan, haromga nazar tashlagan paytda o‘zini ruhi singan, mahzun holda ko‘radi. Ko‘zini haromdan saqlagan paytlarda esa o‘zini baxtu saodat ichida topadi.
Bir qiz aytadi: «Internetda filmlar, qisqa videolar tomosha qilishni shunchaki ko‘ngilxushlik, xursandchilik deb hisoblardim. Ularni qiziqib tomosha qilardim, lekin ko‘rib bo‘lgach, sababi aniq bo‘lmagan mahzun holatga tushib qolardim. Nihoyat, bir kuni bu holatimning sababini topdim. Men ko‘nglimni yozish uchun ko‘rayotgan kinolarda behayo va ayanchli sahnalar ko‘p bo‘lardi. Mana shunday harom narsalarni tomosha qilish qayg‘uga botib qolishimga, mahzun holatga tushib qolishimga sabab bo‘lar ekan. Shundan keyin o‘zim bilan o‘zim kurasha boshladim. Yomon sahnalar ko‘rsatilgan paytda boshqa kanalga olib qo‘yadigan yoki kompyuterni o‘chirib qo‘yadigan bo‘ldim. Nafsimning xohishlariga qarshi turish ancha qiyin bo‘ldi, lekin Alloh harom qilgan narsalardan ko‘zimni saqlaganim uchun xursand bo‘lardim».
Ba’zi qizlar «Oyatdagi ko‘zni tiyish faqat erkaklarga xos buyruq, chunki ayolda erkakni fitnaga soladigan narsalar bor. Shuning uchun erkaklar ayollarga qaramay, ko‘zini tiyishi kerak. Erkak kishida esa ayolning his-tuyg‘ularini junbushga keltiradigan narsa yo‘q. Shuning uchun ayolning erkaklarga qarashida hech qanday muammo yo‘q», deyishadi.
Bu mutlaqo noto‘g‘ri. Ayol kishida erkakning his-tuyg‘ulariga ta’sir qiladigan jihatlar bo‘lganidek, erkaklarda ham ayollarning aqli va his-tuyg‘ularini uyg‘otadigan omillar bor.
Erkak kishi ayolning nozik, kelishgan qomatiga, husniga qarab, unga qiziqadi. Ayol kishini esa erkakning ko‘rkam jismi, boyligi, atirining xushbo‘y hidi, qat’iyati, jur’ati va boshqa o‘ziga xos jihatlar o‘ziga rom qiladi.
Ayollar ham, erkaklar ham nafaqat qarama-qarshi jinsga nazar solish, balki o‘zi kabi jins vakillarining ham avratiga qarash ham haromdir.
Demak, shariatimizda ayol kishi boshqa bir ayolning avratiga qarashdan, biror joyini ushlashdan qaytarilgan. Faqatgina tibbiy muolaja va shu kabi zarurat bo‘lganda shariat bunga ruxsat beradi.
Alloh taoloning oyatlariga ahamiyat beradigan bo‘lsak, U Zot barcha mo‘minlarga – erkagu ayollarga murojaat qilganida «Ey iymon keltirganlar!» deb xitob qiladi. Bu xitob iymon keltirgan har qanday erkak va ayolga tegishli bo‘ladi.
Buning yorqin misoli ushbu oyatdir:
«Ey iymon keltirganlar! Sizlardan avvalgilarga farz qilinganidek, sizlarga ham ro‘za farz qilindi. Shoyad taqvo qilsangiz» (Baqara surasi, 183-oyat.)
Bu oyatdagi xitob erkagu ayol mo‘minlarga qaratilgan, shuning uchun ro‘za tutish barchaga barobar farz qilingan. Buni quyidagi oyatda ham ko‘rishimiz mumkin:
«Ey iymon keltirganlar! Agar mo‘min bo‘lsangiz, Allohga taqvo qiling va riboning sarqitini ham tashlang» (Baqara surasi, 278-oyat).
Bu oyatda erkak ham, ayollar ham sudxo‘rlik qilmaslikka buyurilgan. Demak, Alloh taoloning Kitobidagi qoida shunday: «Ey iymon keltirganlar» degan xitob erkagu ayollarni ajratmaydi, barcha mo‘min va mo‘minalarga qaratilgan bo‘ladi. Alloh taolo mo‘minu mo‘minalarga biror narsani buyursa, ularga «Ey iymon keltirganlar», deb xitob qilgan. Lekin mo‘minlarga ko‘zni tiyishni buyurganida erkaklarni ham, ayollarni ham o‘z ichiga oladigan umumiy xitob bilan yuzlanmadi, balki erkaklarga alohida oyatda, mo‘minalarga keyingi oyatda buyurdi:
«Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatlarini saqlasinlar. Mana shu ular uchun poklikdir. Alloh ularning nima qilayotganidan xabardordir. Mo‘minalarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatlarini saqlasinlar, zohir ziynatlaridan boshqasini ko‘rsatmasinlar, ro‘mollari bilan ko‘kslarini to‘sib yursinlar...» (Nur surasi, 30-31-oyatlar).
Nima uchun Alloh taolo ko‘zni haromdan tiyishga buyurish uchun mo‘minalarga alohida oyat nozil qilmadi? Nima uchun erkaklar bilan ayollarga bitta oyatda birgalikda buyurmadi? Ehtimol, bundan maqsad – muslima ayol ko‘zni tiyish qanchalik muhim ekanini anglab yetishidir? Toki ayollar bu buyruq faqat erkaklarga qaratilgan, deb o‘ylab qolmasin. Chunki ayol kishi (qiz bola ham) begonalarning avratiga qarasa, hayoti barbod bo‘ladi, qalbi mahzunlikka to‘ladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ko‘zning zinosi – (nomahramga) qarashdir», deganlar.
Boshqa bir rivoyatda «Ko‘z ham zino qiladi. Ko‘zning zinosi – (nomahramga) qarashdir», deyilgan («Sahihul Buxoriy»).
Mana shu oyatga ko‘ra, kim ko‘zi bilan zino qilsa-yu, tavba qilmasa, Qiyomatda uqubatga duchor bo‘ladi. Uqubat jahannamdagi bir vodiy bo‘lib, u yerda zinokorlar azoblanadi. Kimki zinokorlar vodiysiga tushadigan bo‘lsa, uning uchun azob ko‘proq bo‘ladi, u yerda xor bo‘lib, abadiy qolib ketadi.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.