Shavkat Mirziyoyev joriy yil 20-21 yanvar kunlari Qoraqalpog‘istonga qilgan safari davomida Nukus shahridagi «Imom eshon Muhammad» jome masjidida bo‘lib, bu yerda imom-xatiblar malakasini oshirish o‘quv markazi, yotoqxonasi va kutubxona, masjid hududini obodonlashtirish va atrofiga devor qurish, nonvoyxona tashkil qilish, hovuz, favvora va boshqa qulayliklarni barpo etish bo‘yicha ko‘rsatmalar bergan edi, deb xabar berdi O‘zA.
Bu yerda o‘tgan 11 oy davomida keng ko‘lamli qurilish va rekonstruksiya ishlari bajarildi. Masjid ma’muriy binosining birinchi qavatida O‘zbekiston musulmonlari idorasining Qoraqalpog‘istondagi vakilligi idorasi joylashgan bo‘lib, uning barcha xonalari qayta ta’mirdan chiqarildi. Ikkinchi qavatida axborot-resurs markazi, 2 ta kutubxona tashkil etildi. Issiq pol qurildi, eshiklari yangisiga almashtirildi. Namoz o‘qiydigan maskan rekonstruksiya qilinib, gumbaz qayta ishlandi. Masjid yonidan minora, hovuz, novvoyxona, avtomobillar uchun to‘xtash joyi va boshqa qulayliklar bunyod etildi. Manzarali daraxt va gullar ekildi.
Shuningdek, masjid yonida 128 o‘ringa mo‘ljallangan imom-xatiblar malakasini oshirish o‘quv markazi tashkil etilib, zamonaviy jihozlar bilan ta’minlandi.
Shavkat Mirziyoyev nuroniylar va imom xatiblar bilan suhbatlashdi.
«O‘tmishda yashab o‘tgan buyuk ajdodlarimiz hayoti va ma’naviy merosini chuqur o‘rganish uchun barcha sharoitlarni yaratamiz. Aholi ziyorat qilib, chinakam ma’naviy ozuqa oladigan bunday ma’naviy-ma’rifiy maskanlarni yanada obod qilib, kelajak avlodlar uchun saqlashimiz kerak», — dedi Shavkat Mirziyoyev.
Tarixchilar Usmonli sultonlarining haj ziyoratiga bormaganiga ikki sababni ko‘rsatadilar:
1. Xavfsizlik muammolari:
Sultonlar haj safariga borishda xavfsizlik muammolariga duch kelgan bo‘lishlari mumkin. Ular uchun hajga borish oddiy odamlarnikidan farqli ravishda murakkab bo‘lgan, chunki sultonning yo‘lda hujumga uchrash xavfi katta edi. Bu holat katta qo‘shin bilan safar qilishni talab qilardi. Haj niyatida yo‘lga chiqib qon to‘kishga sabab bo‘lmasligini afzal bilganlar.
2. Davlat boshqaruvidagi mas’uliyat:
Sultonlar mamlakatni muddatsiz tark etish xavfli deb hisoblashgan. Haj safarlari bir necha oy davom etgani sababli, davlatni hukmdorsiz qoldirish anarxiya va siyosiy beqarorlikka olib kelishi mumkin edi. Shuning uchun sultonlar haj o‘rniga davlat boshqaruvi va xarbiy yurishlarga ustunlik berganlar.
Vaqt o‘tishi bilan Usmonlilar sulolasiga bu an’anaga aylandi. Sultonlar “hajji badal” qilishni tayinlagan bo‘lishi mumkin.
Shu bilan birga, Usmoniy sultonlari Makka va Madinaga doim e’tibor qaratgan. Ular har yili xayriya karvonlarini jo‘natib, muqaddas shaharlarning aholisiga moliyaviy yordam ko‘rsatganlar va Haramayn masjidlarini ta’mirlab, kengaytirib turganlar.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va Islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.