O`zbekiston musulmonlari idorasi

IYMON HALOVATI, ShUKRONALIK BAYRAMI

25.04.2023 1456 8 min.

RamazonoyidayurtimizgaAllohtaoloningrahmatiyog'ildi. Mo'min-musulmonlarsubhidamdasaharlikdasturxonidanturibibodatgakirishdi. Fayzli oqshomlarda esa iftorlik qilib,

qalb rohati – taroveh namozini ado etishdi. Alloh taolo farz qilgan zakotlar ado etildi, fitr sadaqasi hamda fidyalar berildi.

Allohga behisob shukr, bu yilgi Ramazon kunlari va tunlari juda fayzli va maroqli o'tdi. Ayniqsa, bu mohi sharifning muborak ayyomlarini g'animat bilib, qo'ldan kelganicha ro'za tutib, nafs tarbiyasi bilan mashg'ul bo'ldik. Hadisi sharifga amal qilib, tilni yolg'on, g'iybat va behuda gaplardan tiyish, tana a'zolarini turli gunoh va ma'siyatlardan saqlashga harakat qildik. Qutlug' oyda 1,5 mingdan ortiq jomeda Qur'oni karim xatm qilindi. Muxlis xalqimiz Haq taolo Kalomiga some' bo'ldi. Ulamolarimiz va imom-xatiblarimiz namozxonlarga bu oyda ko'proq va'z-nasihatlar qilishdi. Bunday saodat Prezidentimiz tashabbusi bilan keyingi yillarda diniy-ma'rifiy sohada amalga oshirilgan islohotlar mevasidir, desak, ayni haqiqatdir.

Joriy Ramazon oyi xalqimiz uchun esda qolarli va mehr-muruvvat, xayru saxovatga boy o'tdi. Yurtimiz bo'ylab har bir mahallada muhtoj oilalar va beva-bechoralar, etimlar holidan xabar olinib, ularga iftorlik dasturxonlari yozildi, oziq-ovqat mahsulotlari tarqatildi. Bunday ezgu ishlardan yana biri Yurtboshimizning g'amxo'rligi va qo'llab-quvvatlovi bilan kam ta'minlangan, boquvchisini yo'qotgan, ehtiyojmand oilalar hamda nogironligi bo'lgan shaxslarning 1400 nafari umra ziyoratini ado etib qaytdilar. Bu yaxshiliklar qatorida hududlarda o'nlab masjidlar yangidan ish boshlagani minglab namozxonlarning quvonchiga sabab bo'ldi.

Albatta, bunday ulug' ne'matlarning qadriga etib, dinimiz ravnaqi yo'lida qilinayotgan ishlarni Alloh taoloning ulug' marhamati deb qabul qilishimiz, buning shukronasini hamisha ado etishimiz lozim.

Hayit kunlari mahallalar, xonadonlar toza-ozoda holga keltiriladi. Qarindosh-urug'lar, etimlar, bevalar, keksa va imkoniyati cheklangan insonlar, bemorlar holidan yana bir karra xabar olinib, ularning ko'nglini ko'tarish, og'irini engil qilishga ko'mak lashiladi.

Ramazon hayitini dunyo musulmonlari qatori yurtimiz ahli ham katta shodiyona va xursandchilik ila o'tkazadi. Ushbu kun Yaratgan egamning rahmati Yer yuziga yog'iladigan, qalblar zavqlanadigan, ro'zadorlarga ajrlar beriladigan ajoyib fursat.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Har bir qavmning o'z bayrami bor, bu – Iyd kuni bizning bayramimizdir”, deb marhamat qilganlar.

Hofiz ibn Hajar rahimahulloh “Fathul Boriy” asarida shunday degan: “Hayit kunlari shodlikni izhor qilish dinning shiorlaridandir”.

Alloh taologa qilingan toat-ibodatlar, U zotning bandalariga ko'rsatgan rahmatu mag'firati tufayli xursandchilik izhor qilish uchun bir munosabatdir. Alloh taolo o'z Kalomida: “Allohning fazli va rahmati ila. Ana shu bilan xursand bo'lsinlar. U ular jamlaydigan narsalardan yaxshidir”, deb ayt”, deb marhamat qilgan (Yunus surasi, 58-oyat).

Allohning fazlidan xursand bo'lish ham U zotga qurbat sanaladi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Farz amallaridan keyin Allohga eng mahbub amal mo'minning qalbiga xursandchilik kirgizishdir”(Imom Buxoriy rivoyati), deganlar.

Har bir mo'min-musulmon uchun Robbining ibodatini ado etish chinakam baxtu saodatdir. Ramazon oyida har kungi saharlik va iftor paytlarida ommaviy axborot vositalari, xususan, radio va televideniye kanallari orqali ulamolarimizning chiqishlari muntazam berib borilgani xalqimiz ma'naviyati, ma'rifati yo'lida har qanday ulug'vor tadbirdan ham ko'ra samaraliroq ta'sirga ega bo'ldi, desam aslo yanglishmagan bo'laman.

Albatta, o'zagini “adab” tushunchasi tashkil etadigan adabiyot namoyandalari – yuksak adab sohiblarining tafakkuridan, qalb qo'ridan dunyo ga kelgan asarlar ham xalqimiz milliy tafakkuri yuksalishida nechog'li ahamiyatga molik ekanini inkor etib bo'lmaydi.

O'zbek ziyolilarining, tafakkur sohiblarining minbari bo'lib kelgan “O'zbekiston adabiyoti va san'ati” gazetasi diniy yo'nalishlarga endi-endi izn berilayotgan kezlarda ham Islom ma'rifatiga xizmat qiladigan maqolalarga bag'rikenglik va dadillik bilan joy berganini, diniy ulamolarimiz bilan suhbatlar uyushtirilganini barchamiz yaxshi eslaymiz. Muborak hadislarni satrlarga solgan she'riyat mulki sultoni Alisher Navoiy bobomizning e'tiqodu iymonda sobitligi ham barchamizga o'rnak ekanini inobatga oladigan bo'lsak, milliy adabiyotimizning Islom ma'naviyati, ma'rifati yo'lidagi beqiyos xizmatlarini tasavvur etish qiyin emas. Ul zotning “Nazm ul-javohir” asarining “Bismillohir rahmonir rahim” kalomi

bilan boshlangan “Muqadimma”sida Alloh yaratgan narsalarning qadr-qimmati haqida ajoyib bir ruboiy bor :

Bir zarrani mehri

zarfishon vasf etmish,

Bir qatrani bahri

bekanor vasf etmish,

Bir xastani Isoyi

zamon vasf etmish,

Bir bandasini shohi jahon

vasf etmish.

Ko'rinadiki, bugungi kunda muhtaram Prezidentimiz tomonidan ilgari surilayotgan xalq manfaati, inson qadri tushunchalari ildizlari muqaddas dinimiz orqali ulug' ajdodlarimiz qarashlarida ham o'z aksini topgan ekan. Har bir inson o'z kamoloti yo'lida sa'y qilsa, uni albatta, “shohi jahon vasf etadi”. Ramazon oyi zahmatlari shu yo'lda qalbimizga baxsh etgan farog'atlar barchamizga muborak bo'lsin.

Ha, Ramazon bayrami iymon halovati, ibodat va duo-istig'for bayrami. Bu bayramda musulmonlar jome masjidlarga to'planib, Iyd namozini jamoat bilan o'qiydi. So'ng duolar qilib, o'tganlarning ruhini shod etadi, el-yurtga, Vatanga, butun dunyoga osudalik tilab, iltijolar qiladi.

Yaratgan Parvardigor butun dunyo musulmonlariga Ramazon hayiti bayramini muborak aylasin, butun olamga tinchlik-xotirjamlik ato etsin, ibodatlarimizni dargohida qabul etsin, ona Vatanimizni obod, xalqimiz hayotini yanada farovon qilsin!

Nuriddin HOLIQNAZAROV,

O'zbekiston musulmonlari

idorasi raisi, muftiy

“O'zbekiston adabiyoti va san'ati”

gazetasining 2023-yil 21-aprel, 15-sonidan olindi.

MUFTIY MINBARI

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Reklamalarni tomosha qilish va ularning ta’siri

26.12.2024 1778 6 min.

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Uch toifadan bo‘lishga intiling
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Qiyomat kuni jahannamni ko‘rmaydigan, Alloh taolo jahannam azobidan qutqaradigan ko‘zlar haqida shunday deganlar: «Uch toifa inson borki, ularning ko‘zi jahannamni ko‘rmaydi: Alloh yo‘lida soqchilik qilgan ko‘z; Allohdan qo‘rqib yosh to‘kkan ko‘z; Alloh harom qilgan narsalardan tiyilgan ko‘z».

Reklamalarni tomosha qilish va ularning ta’siri

Bir qiz aytadi:

«Bir kuni ovqatlanib o‘tirsak, televizorda «Do‘mboq jo‘ja» degan taomning reklamasi bo‘lib qoldi. Hozirgina onam bergan ovqatni yemay, xarxasha qilayotgan kichkintoy ukam reklamani ko‘rib, «Oyi, qornim ochdi...» deb qoldi. Ana shunda reklamalar bizni qanchalar o‘yinchoq qilib, o‘ziga tobe qilib olayotganini tushunib qoldim. Ovqat yegisi kelmayotgan bola birgina reklamani ko‘rib, bir zumda qovurilgan jo‘ja yeyman deb janjal qila boshladi-ya! Bu kabi reklamalarning salbiy ta’sirlaridan biri – insonni o‘z hayotidan nolib, undan norozi bo‘lib yashaydigan qilib qo‘yar ekan. Natijada inson qanoatning halovatini yo‘qotib, Alloh bergan ne’matlarni ko‘ra olmaydigan bo‘lib qolar ekan».

Endi shu savolga javob bering:

«Siz ham reklamaning his-tuyg‘ularingizga, o‘y-xayollaringizga, xotirjamligingizga, butun hayotingizga qanday ta’sir qilishini sezganmisiz?»

Qizlarning reklama borasidagi tajribalari

Juda ko‘p qizlardan «Reklama bo‘yicha biror tajribangiz bormi?» deb so‘rab, ajoyib javoblar eshitganmiz. Keling, ulardan ba’zilarini o‘qib ko‘ring.

Bir qiz aytadi: «Qizlarga xos narsalarning reklamasi meni jinni qilishiga sal qoldi. Oldiniga kiyim-kechak (ayniqsa ichki kiyim), keyin sochni, terini parvarishlaydigan vositalar, so‘ngra parfyumeriya mahsulotlari, atir-upalar... Ming afsuslar bo‘lsinki, men shunday reklamalarning asirasiga aylanib qolibman. O‘smirlik paytimda yana ham chiroyli bo‘lish uchun reklamani bitta ham qoldirmay ko‘rardim. Ko‘rganimga, eshitganimga ishonaverardim. Kim nima tavsiya qilsa, o‘shani sotib olib, sinab ko‘rardim. Lekin natija qanday bo‘lsa ham, hech biridan ko‘nglim to‘lmas edi, shuning uchun reklama qilingan boshqa narsalarni sotib olib, sinab ko‘rishga harakat qilardim. Shunday qilib, yillar davomida undan bunga sakrab yuraverdim. Maqsadim – reklamadagidek chiroyli bo‘lish, go‘zal qizga aylanish edi. Yillar davomida tanani yoshartiruvchi, sochni baquvvat, jozibali qiluvchi, yuzni oqartirib, terimni tekis, mayin qiluvchi kremlarni sinab ko‘raverib, o‘zimni o‘zim tajriba quyonchasi qilib qo‘yibman. Lekin afsuski, reklamada ko‘rsatilgan qizlardek go‘zallikka erisha olmadim.

Bir kuni ertalab uyg‘onib, oynaga qaradim-da, o‘zimga o‘zim «Qachondir men ham chiroyli bo‘larmikinman?» deb savol berdim. So‘ng «Hech qachon…» deb, yig‘lab yubordim. Shu kundan boshlab chiroyli, betakror bo‘lishdan umidimni uzdim. Tushkunlikka, umidsizlikka tushib qolgan bo‘lsam ham, go‘zallikka bu kabi narsalar bilan erishib bo‘lmasligini tushunib yetdim. Shundagina o‘sha reklamalarni ko‘rmaslikka qaror qildim, hatto oynaga ham qaramay qo‘ydim.

Oradan bir necha oy o‘tdi: qizlarga xos reklamalarni ko‘rmadim, oynaga ham qaramay qo‘ydim. Bir kuni bir dugonam «Yuzing rosa tiniqlashib, chiroyli bo‘lib ketibdi-ya. Qanaqa krem ishlatyapsan?» deb so‘rab qoldi.

Men bo‘lsa jahl bilan «Meni masxara qilyapsanmi?» dedim.

«Voy o‘lay, nega masxara qilaman?! Rostdan aytyapman, sen rosa chiroyli bo‘lib ketibsan! Oynaga qaragin!» dedi u.

Bir necha oydan beri birinchi marta oynaga qaradim. Dugonam to‘g‘ri aytgan ekan, yuzim tiniqlashib, chiroyli bo‘lib qolibdi.

Dugonam: «To‘g‘ri aytibmanmi? Endi menga qanaqa krem surtganingni ayt!» dedi.

Men shunday dedim: «Bir necha oydan beri umuman hech qanaqangi kosmetikaning reklamasini ko‘rmayapman. Kremlarni ham, boshqa narsalarni ham, hammasini yig‘ishtirdim. Umuman, chiroyli bo‘lishdan umidimni uzib, oynaga ham qaramay qo‘ydim. Hozir esa shunday xulosaga keldim: reklama ko‘rishni to‘xtatganimda beri xotirjam bo‘lib, yuzimdan nur yog‘ila boshlabdi. Demak, haqiqiy go‘zallikni reklamadan qidirmaslik kerak ekan!».

Yana bir qiz aytadi:

«Reklama desa, mazam qochadi, chunki shuni deb boshimga juda yomon kunlar tushgan. Bu narsa o‘n uch yoshimdan boshlab bugungi kungacha davom etyapti. Hammasi yuzga surtiladigan krem bilan tish pastasining reklamasidan boshlangan. Reklamadagi qizlarning hammasi yuzi oppoq qizlar edi, bitta ham bug‘doy ranglisi yo‘q. Shuning uchun yuzimga qarab, o‘zimni o‘zim yomon ko‘rib ketganman. Bir necha oy oynaga qaramadim. Har safar reklamani, ularda rol o‘ynagan qizlarni ko‘rganimda o‘zimni battar yomon ko‘rib ketardim. Bir kuni aynan menga kerak bo‘lgan, yuzni oqartiradigan kremni reklama qilib qolishdi. Ertasi kuniyoq o‘sha kremni sotib olib, yuzimga surdim. Har kuni o‘n martalab oynaga qarab, yuzimga tikilaman. Har soatda oynaga qarayverib, charchab ham ketdim. Kremim tugashi bilan yangisini olardim. Bir necha oydan keyin dahshatli fojia yuz berdi. Kremni haddan tashqari ko‘p ishlatib yuborganimdan, yuzimning terisi qorayib, toshmalar toshib ketdi. Teri shifokoriga borsam, «Yuzingni nima qilding? Terisi butunlay zaharlanib ketibdi-ku! Ishqilib, saraton orttirib olmagan bo‘lsang bo‘ldi», deb rosa urishdi.

Uning so‘zlari har qancha achchiq bo‘lsa ham, meni g‘aflat uyqusidan uyg‘otdi. Qilgan axmoqligim uchun rosa yig‘ladim. Men aqlimni axlat qutisi qilib olgan ekanman, reklamachilar esa unga xohlagan narsasini tashlab yuravergan ekan. Aqlimni reklamaga sotibman, lekin evaziga hech narsaga ega bo‘lmabman. Faqatgina pulimni, tinchimni va sog‘lom terimni yo‘qotganim qolibdi. Uzoq muolajalardan keyin yuzim biroz o‘ziga keldi. Lekin reklama va’da qilganidek, yuzim oqarmadi. Qanchalik aldanganimni tushunishim uchun uch yil kerak bo‘ldi. Shu uch yilda o‘qishni ham tashlab qo‘ydim, hayotdan rozilik degan narsani unutdim. Bir necha bor o‘z jonimga qasd qilishni ham o‘yladim, lekin Alloh saqladi».

Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.