Abdulloh ibn Shaqiq dedilar: «Men Oysha (r.a.)ga Rasululloh (s.a.v.)ning ro‘zalari haqida savol qildim. Oysha onamiz dedilar: “Rasululloh (s.a.v.) ba’zi oylarda shunday ro‘za tutar edilarki, biz endi bu oyda og‘iz ochmasalar kerak, der edik. Ba’zi oylarda shunday og‘iz ochiq yurar edilarki, biz endi bu oyda ro‘za tutmasalar kerak, der edik. Rasululloh (s.a.v.) Madinaga kelganlaridan keyin hech bir oyni butun ro‘za bilan o‘tkazmadilar. Magar tanho Ramazon oyini to‘liq tutar edilar».
***
Oysha (r.a.) dedilar: «Men Rasululloh (s.a.v.)ning xech bir oy ro‘zasini Sha’bon kabi ko‘p tutganlarini ko‘rmadim. Sha’bonda shunday ro‘za tutar edilarki, ozgina kun tutolmay qolar edilar. Balki ba’zi vaqtlarda butun Sha’bonni ro‘za bilan o‘tkazar edilar».
***
Oysha (r.a.) dedilar: «Rasululloh (s.a.v.) aksari dushanba va payshanba kunlarining ro‘zasiga ehtimom qilar edilar”.
***
Oysha (r.a.) dedilar: «Janobi Rasululloh (s.a.v.) ba’zi oyda shanba, yakshanba va dushanba kunlarida ro‘za tutar edilar. Ba’zi oyda seshanba, chorshanba kunlarida ro‘za tutar edilar».
***
Muoz (r.a.) dedilar: «Men Oysha (r.a.)dan so‘radim: “Rasululloh (s.a.v.) har oyda uch kun ro‘za tutar edilarmi?” Dedilar: “Ha”. Men dedim: “Qaysi kunlari tutar edilar?” Dedilar: “Qaysi kunlar bo‘lishida parvo qilmas edilar (Ya’ni, to‘g‘ri kelgan kunlarda tutaverar edilar)”.
***
Oysha (r.a.) dedilar: «Ashuro kuni (ya’ni, muharramning o‘ninchi kuni) Quraysh jamoasi ro‘za tutar edi. Rasululloh (s.a.v.) ham hijratdan ilgari o‘sha kuni nafl ro‘za tutar edilar. Madinai munavvaraga hijrat qilib kelganlaridan keyin ham tuta boshladilar. Ummatga ham tutishlari vojib ekanini e’lon etdilar. Keyin Ramazon ro‘zasi farz qilingach, Ashuro ro‘zasining vojibligi mansux qilindi va mustahabligi boqiy qoldi. Endi kim xohlasa tutib, kim xohlamasa tutmaydigan bo‘ldi».
“Shamoili Muhammadiya” kitobidan
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Alloh taolo Qur’oni karimda: “Ey Odam avlodi! Sizlarga avratlaringizni berkitadigan libos va patlar (ziynat kiyimlari)ni tushirdik. (Ammo) taqvo libosi – bu yaxshiroqdir. Bu(lar) Allohning mo‘jizalaridandir. Shoyad, (buni) eslab ko‘rsalar!” (A’rof surasi, 26-oyat) deydi.
Biroq bugun ayrim yigit-qizlarning kiyinishlarida ochiq-sochiqlikni ko‘ramiz. Achinarlisi, ayolning erkakka xos kiyinishi urf bo‘ldi.
Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhumo rivoyat qilgan hadisda: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam (kiyinishda) o‘zini ayollarga o‘xshatadigan erkaklarni va erkaklarga o‘xshab kiyinadigan ayollarni la’natladilar”, deyiladi (Imom Buxoriy rivoyati).
Libos sohibining didi, dunyoqarashi va tarbiyasidandir. Bilib-bilmay ma’nosi salbiy bo‘lgan yozuvli yoki “moda” deya yirtiq-yamoq kiyinish insonni obro‘sizlantiradi. Shuning uchun ham milliy qadriyatlarimizda, dinimizda kiyinish madaniyatiga alohida ahamiyat berilgan.
Libos xarid qilayotganimizda tasvirlariga e’tibor berish kerak. Masalan, ayrim futbolkalarda kalla suyagi, tamaki, spirtli ichimliklar tasviri bor. Ba’zilaridagi xorij tilida yozilgan yozuvning ma’nosidan uyalib ketasiz. Afsuski, bolalarimiz menga shu yoqdi, deya xarid qilib olishadi. Masalan, yo‘l bo‘yidagi kiyim do‘koni yonidan o‘tib ketayotsam, o‘g‘lining xarxashasidan bezor bo‘lgan ona: “Buni qanday kiyasan, kunlar sovuq bo‘lsa, qara, hamma joyi yirtiq?! Shu ahvoldagi kiyim yana qimmat”, deydi. Mening nazarimda bu bola kimgadir havas qilib, shu libosni olish niyatida. Na salomatligiga, na madaniyatiga manfaatli bo‘lmagan bunday liboslarni olib bermaslik uchun bolamizning qiziqishlarini o‘rganishimiz, yo‘lga solishimiz kerak.
Xo‘sh, bu holga qanday chek qo‘yish mumkin?
Tarbiya oiladan boshlanadi. Ota-ona farzandiga ibrat bo‘lishi kerak. Bolamiz uchun kiyimlar xarid qilishda e’tiborli bo‘laylik. Nobop kiyingan tanish-notanishlarga nasihat qilish, kezi kelsa, dakki berishdan aslo erinmaylik. Bola kiyinishida kimga taqlid qilyapti? Buni nazorat qilaylik.
Yana shularni ham bilib qo‘yish foydalidir: kiyimni o‘ng tomondan boshlab kiyish – sunnat amal. Libos kiyganda aytiladigan duo ham bor: “Alhamdu lillahillaziy kasaaniy haza va rozaqoniyhi min g‘oyri havlin minniy valaa quvvah”. Ya’ni, “Barcha hamdu sanolar mening o‘zimda hech qanday kuch-qudrat va imkoniyat bo‘lmagan holda bu libosni menga kiydirgan hamda rizq qilib bergan Allohga xosdir”.
Yulduzxon ABDURAHMONOVA,
Qo‘qon shahridagi “Ashurali Zohiriy” mahallasi otinoyisi.