Kecha ijtimoiy tarmoqlar va turli saytlarda markazi Jizzax viloyatida bo‘lgan zilzila haqida ma’lumotlar tarqaldi. Zilzila magnitudasi 3,5 ballni tashkil etgani va ko‘pchilik ushbu silkinishni sezmagani ta’kidlandi. Biroq inson zilzila va turli tabiiy ofatlar vaqtida shoshib qoladi, hodisa paytida nima qilishni bilmaydi.
Zilzila haqida aniq ma’lumot beradigan tizim hali ishlab chiqilmagan, shuning uchun ham qachon va qayerda hamda qanday kuchdagi zilzila ro‘y berishini oldindan aytishning hozircha iloji yo‘q.
Zilzila vaqtida nima qilish kerakligini bilmaydiganlar uchun ushbu maqola ko‘mak beradi degan umiddamiz.
Dinimizda musulmon odam Alloh taoloni ko‘p zikr qilishi, shu bilan birga qilgan xatolariga doim istig‘for aytishi kerak. Zero, inson xatodan xoli emas. Shunday ekan, gunohlarimiz ko‘payib, tavba va istig‘forlarimiz ozayganda Alloh taolo o‘zining qudratini bandalariga Quyosh tutilishi, oy tutilishi va zilzila orqali ko‘rsatib qo‘yar ekan.
Zilzila haqida Taqiy Usmoniy o‘zlarining “Mavsu’atul fiqhiyya” asarining to‘rtinchi jildida quyidagicha keltiradilar: “Zilzila Alloh taoloning oyat va alomatlaridan hamda noodatiy hodisalaridandir. Hanafiy, shofeiy va hanbaliy mazhabi ulamolari zilzila sodir bo‘lganda ikki rakat namoz o‘qish mustahab ekanligini aytadilar”.
Imom Kosoniy va Ibn Qudoma rahimahullohlar Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhu Basradalik vaqtlarida zilzila sababli namoz o‘qiganlarini naql qiladilar. Imom Navaviy rahimahulloh “Sharhu Muhazzab”da Ali roziyallohu anhudan zilzila bo‘lganda namoz o‘qish kerakligi haqidagi rivoyatni keltirganlar.
Imom Kosoniy rahimahulloh aytadilarki: “Bu usul qo‘rqinchli va dahshatli hodisalar paytida namoz o‘qishlik lozimligiga asoslangandir. Quyosh va oy tutilishida o‘qiladigan namozlarning asosi ham shudir”.
Namozning o‘qilish tartibi quyidagicha:
Bu namoz jamoat bo‘lib emas, balki yakka holda o‘qiladi. Boshqa namozlardan farqli bo‘lmagan holda ikki rakaat bo‘lib, namoz o‘qish makruh bo‘lgan vaqtlarda o‘qilmaydi. Namozdan so‘ng duoga jiddu jahd qilinadi.
Yuqoridagi ma’lumotlardan shunday xulosa qilish mumkinki, yer silkinishi, o‘ta qattiq shamol kelishi, kuchli yomg‘ir yog‘ib, sel oqishi kabi holatlar shunchaki tabiiy hodisa emas, balki, sizu bizning gunohlarimiz haddan oshgani, Haq taoloning ibodagiga beparvoligimiz, “Besh kunlik dunyoda o‘ynab qol” qabilida ish tutishimizning ayanchli va xatarli oqibati ekan. Shuningdek, bu bizga Alloh taoloning O‘ziga qaytib, tavba va istig‘forga shoshilishimizga ilohiy chaqiriq ekanligini ham yodda tutmog‘imiz darkor.
Savol: Qur’on o‘qiyotganda farzandlar shovqin qilib qolsa, ularga jim bo‘linglar deyiladi-da, keyin yana Qur’on tilovatida davom etib ketiladi. Shunda qayta a’uzu yoki bismillah aytiladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu holatda "A’uzu billahi minash-shaytonir-rojiym"ni aytib tilovatni davom ettirish mustahabdir. Chunki Qur’on tilovati asnosida qiroatga aloqasi bo‘lmagan gaplarni gapirsa, qiroatni a’uzuni aytib davom ettiradi. Agar Qur’on qiroatiga aloqador gaplarni gapirgandan keyin qiroatni davom ettirsa, a’uzuni aytmasdan davom etaveradi. Bu ikki holatda ham "bismillah" aytilmaydi (“An-nashr fil qiroatil ashr” kitobi). Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.