Ka’b ibn Molik al-Ansoriy roziyallohu anhu rivoyat qiladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: "Qo‘ylar ichiga qo‘yib yuborilgan ikki och bo‘ri yetkazgan zarar, bir insonning mol-dunyo va obro‘-e’tiborga hirs qo‘yishi diniga yetkazgan zararchalik katta bo‘lmaydi" (Termiziy va Ahmad rivoyat qilgan).

Hadis sharhi:

Nabiy sollallohu alayhi vasallam o‘z ummatiga haqiqatni tushuntirish, ularga ta’lim berish uchun go‘zal usul bilan misollar keltirar edilar. Ushbu hadisda ham Nabiy sollallohu alayhi vasalam bir misol keltirdilar. Bu orqali insonning mol-dunyo va obro‘-e’tiborga bo‘lgan haddan tashqari hirs qo‘yishidan kelib chiqadigan zararning ko‘lamini bayon qilganlar.
U zot sollallohu alayhi vasalam deydilar: "Qo‘yib yuborilgan ikki och bo‘ri", ya’ni ular ochlikdan qiynalgani uchun erkin qo‘yib yuborilsa, "qo‘ylar orasiga", ya’ni podaga kirib qolsa, unda bo‘rilarning hujumi tufayli qo‘ylardan faqat juda oz qismi omon qoladi, aksariyati halok bo‘ladi. "Yetkazgan zararchalik katta bo‘lmaydi", ya’ni bu zarar bo‘rilar qo‘ylarga yetkazadigan zarardan kam emas, balki unga teng yoki undan ham ko‘proq bo‘lishi mumkin.

"Bir insonning mol-dunyo va obro‘-e’tiborga hirs qo‘yishi diniga yetkazgan zarari" ya’ni insonning mol-dunyo va obro‘-e’tibor izlashga bo‘lgan haddan tashqari hirsining diniga yetkazadigan zarari, och bo‘rilar qo‘ylarga yetkazadigan zarardan ham kattaroqdir. Chunki mol-dunyo hirsiga berilgan kishi uni qanday yo‘l bilan topayotganiga beparvo bo‘lib qoladi, halol-haromga ham ahamiyat bermaydi.
Shuningdek, mol-dunyoga hirs qo‘yish mashhurlik va xo‘jako‘rsinni maqsad qilgan kishini shon-sharafga tashna qilib qo‘yadi. Yoki uni mansab, obro‘-e’tiborni istashiga olib keladi.
Ushbu hadisda mol-dunyo va obro‘-e’tiborga haddan tashqari hirs qo‘yishdan qattiq ogohlantirish bor. Chunki bu narsa insonning dinini barbod qiladi.
Hadis bizga mol-dunyo va shuhrat orqasidan quvish dinni qanday xavf ostiga qo‘yishini ko‘rsatadi. Inson bunday sinovlardan saqlanishi uchun qanoatli bo‘lishi, haromdan tiyilishi va obro‘ istashni emas, balki Allohning roziligini maqsad qilishi lozim.

Yunus Xo‘jamov,
Hadis ilmi maktabi talabasi.