Ibn Mas’ud roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: Rasululloh alayhissalom bunday dedilar: “Xaj mavsumida ummatlarni ko‘rdim. O‘z ummatimni ham ko‘rdim. Tog‘laru daraxtlarni to‘ldirib yuborishgandi. Ularning ko‘pligi va hay’ati meni taajjubga soldi. Mendan: “Mendan mamnun bo‘ldingizmi?” deb so‘rashdi. “Xa”, dedim. Aytishdiki: “Bular bilan yetmish ming kishi savolsiz-so‘roqsiz to‘g‘ri jannatga kiradi”. “Ular kim yo Allohni rasuli?” deb so‘raldi. Rasululloh alayhissalom dedilar: “O‘zidan mamnun bo‘lib kerilmaganlar, arzimas qiyinchilik, kulfatni baxtsizlik-omadsizlik deb atamaganlar, o‘g‘rilik qilmaganlar va Robbilariga tavakkal qilganlar”. Shu payt Ukosha o‘rnidan turib dediki: “Yo Allohning Rasuli, Allohga duo qiling, meni ham o‘shalardan aylasin”. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Yo Alloh, Ukoshani o‘shalardan ayla”, - dedilar. Boshqasi ham turib: “Yo Allohning Rasuli, Allohga duo qiling, meni ham o‘shalardan aylasin!” – dedi. Yana u zot alayhissalom aytdilar: “Kim Allohga tavakkal etib, suyansa, Alloh har qanday tanglik holida unga yetarli bo‘ladi, umid qilmagan joyidan unga rizq eshiklarini ochadi. Kim dunyoga o‘zini bag‘ishlasa Alloh uni dunyoga vakil (ya’ni, pul topib keluvchi va sarflovchi vazifasini bajaruvchi) qilib qo‘yadi. Yana u zot alayhissalom: Kim insonlarning eng badavlati bo‘lishni istasa, buning uchun qo‘lidagiga emas, Alloh huzuridagi narsaga ko‘proq ishonsin.
Rivoyat qilinishicha, Ibroxim alyhissalom manjaniq bilan olovga otilayotganlarida Jabroil alayhissalom uning yoniga kelib: “Biron ehtiyojing bormi?” – deya so‘radi. Ibroxim alyhissalom ilgari: “Menga Alloh kifoyadir. U naqadir go‘zal vakildir”, deb aytgan so‘ziga sodiq qolish uchun Jabroilga ushbu javobni berdi: “Bor, ehtiyojim bor, lekin senga emas”. Ibroxim alayhissalomni olovga otish uchun qo‘lga tushirishganda: “Menga Alloh kifoyadir. U naqadir go‘zal vakildir”, - degandi. Manjaniq ila olovga otilayotganda shu so‘ziga, ya’ni Allohga bo‘lgan tavakkaliga sodiq qoldi va o‘zini faqat Robbi qutqarishini kutdi.
Abdulloh PARPIYEV,
Xalqaro aloqalar bo‘limi xodimi
Savol: Islomda yangi kun qaysi soatdan boshlab kiradi? Masalan, shartli qabul qilingan tartib bo‘yicha soat 00:00 yangi kunning boshlanishi sanaladi? Islomda yangi kunning boshlanishi va tugashi qaysi vaqtdan e’tiborga olinadi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizga ko‘ra, kun shom vaqtidan boshlanadi va keyingi shomgacha davom etadi. Boshqacha qilib aytganda, islomda kun kecha bilan boshlanadi va uning ertasida kun botib, kunduz tugaganida, o‘sha kun ham yakunlanadi. Bunga oyat va hadislardan ko‘plab dalillar bor.
Faqat ayrim ahkomlarda kunning boshlanishi bomdod namozining vaqti kirishi (subhi sodiq)dan boshlanadi va kun keyingi bomdod vaqtigacha davom etadi. Masalan, Hajda Arafot vodiysida turishda hukm shunday.
Shuningdek, ayrim hollarda “kun” tushunchasi yuqoridagidek, 24 soatdan iborat (sutka) ma’nosida emas, balki tunga muqobil – qarama-qarshi ma’noda qo‘llanilishi ham mumkin. Bu holda kun boshlanishi bomdod vaqtidan to quyosh botgunigacha bo‘lgan muddat, ya’ni kunduzdan iborat bo‘ladi. Bunga misol uchun “bir kun ro‘za tutish” deganda aynan shu muddat nazarda tutiladi.
Xulosa qilib aytganda, dinimizdagi umumiy qoidaga ko‘ra, kunning boshlanishi kun botganidan boshlanib, keyingi kun botishigacha davom etadi. Ayrim istisno qilingan holatlarda kunning qachon boshlanib, qachon tugashi dindagi hukmlarga qarab farq qiladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.