Bugungi kunda virtual muloqot vositalarida insonlarning boshqalar ko‘rishini istamaydigan holatda olingan tasodifiy suratlari va videolavhalarni o‘zgalarga yuborish, ijtimoiy tarmoqlar orqali tarqatish avj oldi.
Shunday videolavhalardan birida Chili poytaxti Santyagoda gaitilik muhojir ko‘p qavatli binoning 9-qavatidan tushib ketgan ayolni qutqarib qolgani tasvirlangan.
Lavhada ayolning yuqori qavatdagi xonadon ayvoni to‘sig‘iga osilib turgani aks etgan. Ayol bu vaziyatga qanday tushib qolganini ma’lum emas. Biroq pastda odamlar to‘planib, ushbu holatni tasvirga olishni boshlagan.
Gaitilik Richard Jozef avtobusdan tushganda ayolning osilib turganiga ko‘zi tushgan vau ham avvaliga telefonni olib qolganlar kabi voqeani suratga ola boshlagan. Biroq keyin bunday qilish yaxshi emasligini anglab ayolga qanday qilib yordam berishi mumkinligini o‘ylagan.
Jozef mushkul holatda qolgan ayol qayerga tushishi mumkinligini chamalab, o‘sha yerga qo‘llarini oldinga cho‘zgancha turib olgan. Ayol yuqoridan qulaganda Jozefning qo‘liga kelib tushgan. Zarba kuchidan ularning ikkisi ham jarohat olgan, biroq ular tirik qolgan. Ayol og‘ir ahvolda shifoxonaga yetkazilgan, Jozefning esa tizzasi, tovoni va qo‘llari yengil shikastlangan.
Ushbu voqea “birov o‘laman desa, birov kulaman” degan naqlni esga soladi.
“Internetdagi tahdidlardan himoya” nomli asarda qayd etilishicha, muqaddas islom dinida birovni hijolat qilib, uyaltirish harom hisoblanadi. Ushbu lavhani tarqatganlarning ayrimlari esa voqeadan zavqlanadi.
Turli noxush voqealarni tezlik bilan tasvirga olib, internet orqali tarqatish ishtiyoqi yoshlarni halokatga uchragan kishilarga yordam berish fazilatidan mahrum etayotganga o‘xshaydi.
1. Diniy ibodatlarni bajarish
1.1. Namozlarni o‘z vaqtida o‘qish. Ibodatlar ichida eng afzali – vaqtida o‘qilgan farz namozi sanaladi.
1.2. Ro‘za tutish. Qazo va nafl ro‘zalarni tutish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qish kunidagi ro‘za qiyinchiliksiz topiladigan g‘animat (o‘lja)dir”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
1.3. Qur’on o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ummatimning eng afzal ibodati Qur’onga qarab tilovat qilishdir”, deganlar. Qur’onni yoddan o‘qishdan ko‘ra, unga qarab o‘qish afzaldir. Chunki Qur’onga qarash ham ibodatdir.
1.4. Tahajjud namozlarini o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Farz namozdan keyingi eng afzal namoz tungi namozdir”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
1.5. Duo va zikrni ko‘paytirish. “...Allohni ko‘p zikr qiling. Shoyadki, zafar topsangiz” (Juma surasi, 10-oyat).
2. Oilaga yaxshilik qilish
2.1. Ota-onaga yaxshilik qilish. O‘z vaqtida o‘qilgan farz namozdan keyin eng afzal amal bu – ota-ona xizmatida bo‘lish sanaladi. Zero, “Robbingiz, Uning O‘zigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishni amr etdi” (Isro surasi, 23‑oyat).
2.2. Farzand va ahli ayolga xursandchilik ulashish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarning yaxshilaringiz o‘z ahliga yaxshi muomala qilganingizdir. Men o‘z ahliga yaxshi muomala qiluvchirog‘ingizman”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
3. Ilm olish, kitob o‘qish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ilm talab qilish har bir musulmon zimmasiga farzdir”, deganlar.
4. Tafakkurga vaqt ajratish
Hasan rahmatullohi alayh aytadilar: “Bir soat tafakkur qilish bir kechani bedor o‘tkazishdan yaxshidir”.
5. Muhtojlarga yordam berish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim bir mo‘minning bitta dunyoviy tashvishini aritsa, Alloh taolo uning Qiyomat kunidagi tashvishlaridan birini aritadi. Kim qiynalgan kishiga yengillik keltirsa, Alloh taolo unga dunyoyu Oxiratda yengillik beradi” (Imom Muslim rivoyati).
6. Silai rahm qilish
Dam olish kunlari qavm-qarindoshlar holidan hech bo‘lmasa telefon orqali bo‘lsada xabar olish uchun qulay fursat. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kimni rizqi keng, umri uzoq bo‘lish xursand etsa, silai rahm qilsin (qarindoshlik rishtalarini mustahkamlasin)” (Imom Buxoriy, imom Termiziy rivoyati).
7. Sport bilan shug‘ullanish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kuchli mo‘min Alloh huzurida kuchsiz mo‘mindan yaxshiroq va mahbubroqdir”, deganlar.
8. Do‘st va yaqinlar holidan xabar olish
Hazrat Ali roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni: “Qaysiki musulmon boshqa bir musulmonni ertalab ziyorat qilsa, to kech kirgunicha unga yetmish ming farishta salavot aytadi. Agar kech kirganida ziyorat qilsa, to tong otgunicha yetmish ming farishta unga salavot aytadi. Unga jannatda bir bog‘ bo‘ladi”, deb aytganlarini eshitdim (Imom Termiziy rivoyati).
Dam olish kunlaringiz xayrli va barakali o‘tsin!
Davron NURMUHAMMAD