Sayt test holatida ishlamoqda!
26 Iyul, 2025   |   1 Safar, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:36
Quyosh
05:13
Peshin
12:35
Asr
17:36
Shom
19:50
Xufton
21:19
Bismillah
26 Iyul, 2025, 1 Safar, 1447

Muftiy Usmonxon Alimov: “Manmanlik, kibr va haddan oshish inson zotiga yarashmaydigan illat”

19.11.2017   9726   5 min.
Muftiy Usmonxon Alimov: “Manmanlik, kibr va haddan oshish inson zotiga yarashmaydigan illat”

Avval, 18 noyabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasida huquqbuzarlik profilaktikasi va jinoyatchilikka qarshi kurash borasidagi vazifalar ijrosi hamda mavjud muammolarni hal etish masalalari yuzasidan diniy soha xodimlari ishtirokida majlis bo‘lib o‘tgani haqida xabar bergan edik.

Unda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov hazratlari so‘zga chiqib, manmanlik, kibr va haddan oshish inson zotiga yarashmaydigan xunuk illat ekani, zo‘ravonlik, zulm esa og‘ir gunoh ekanini alohida ta’kidlab, quyidagi oyati karima va hadisi shariflarni izohladilar:

Alloh taolo shunday ogohlantiradi:

إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ

ya’ni «Insonlarga zulm qiladigan va yerda nohaq zo‘ravonlik – kibru havo qiladigan kimsalarning – ana o‘shalarning jazosi alamli azobdir» (Sho‘ro surasi, 42).

Demak, jinoyat sodir etib insonlarga zulm qiladigan, odamlarning jonlari-yu, mollariga zug‘um o‘tkazadigan zo‘ravonlarning jazosi alamli azob ekani oyai karimada bayon qilinmoqda.

Hazrati Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytdilarki:

إِنَّ اللَّهَ أَوْحَى إِلَيَّ أَنْ تَوَاضَعُوا ، حَتَّى لَا يَبْغِي بَعْضُكُمْ عَلَى بَعْضٍ ، وَلَا يَفْخُر أَحَدٌ عَلَى أَحَدٍ

«Alloh taolo menga tavoze’li bo‘lishingizni vahiy qildi. Toki bir odam boshqasiga zo‘ravonlik qilmasin, bir odam boshqasidan o‘zini ustun qo‘ymasin» (Imom Muslim rivoyati).

Yana Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar:

مَا مِنْ ذَنْبٍ أَجْدَرُ أَنْ يُعَجِّلَ اللَّهُ لِصَاحِبِهِ الْعُقُوبَةَ فِي الدُّنْيَا مَعَ مَا يَدَّخِرُ لَهُ فِي الْآخِرَةِ

«Alloh gunoh qilgan kimsaga ham bu dunyoda jazo berib, ham oxiratga nasiba – azob hozirlab qo‘yishi uchun zo‘ravonlik va qarindosh-urug‘chilik aloqalarini uzishdan ko‘ra loyiqroq gunoh yo‘q»  (Imom Termiziy rivoyati).

Imon insonning qalbida bo‘ladi. Qalbi imon bilan to‘lgan inson hech qachon Alloh taoloning omonatiga xiyonat qilmaydi va boshqa bir kishiga zarar bermaydi. Bundan insonlar o‘zlariga yetarli xulosa chiqarib, Allohning amru farmoniga itoat etgan holda o‘zaro ahil va inoqlikda yashashlari darkor bo‘ladi.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

Matbuot xizmati

*    *    *

Shu o‘rinda manmanlik va kibr to‘g‘risida muxtasar keltiramiz. Bizda “manmanlik” deyiladigan salbiy sifat arab tilida “ujb” deb ataladi. Bunda kishi o‘zida bor narsalardan o‘zi ajablanadi va birovlarga maqtanadi. Ulamolar manmanlikni quyidagicha ta’riflashgan: “Ujb – manmanlik ne’matni o‘zining fazlidan deb ishonish va ne’mat beruvchi Zotni unutishdir”.

Muhaqqiq ulamolar manmanlik bilan kibrning orasida nozik farq borligini ta’kidlaganlar.

Kibr ichki xulq bo‘lib, undan amallar sodir bo‘ladi. Mazkur xulq o‘zini ustidan kibr qilinayotgan shaxsdan yuqori qo‘yishdir. Manmanlik esa tasavvurdan iborat bo‘lib, unda manmandan boshqa odam bo‘lishi shart emas.

 Ibn Umar roziyallohu anhu Nabiy sollallohu alayhi va sallamdan rivoyat qiladi: “Bir kishi izorini kibr bilan sudrab borayotganida, birdan uni yer yutib yubordi. Endi u qiyomat kunigacha yerga pastlab boraveradi” (Buxoriy, Muslim, Termiziy, Nasoiy va Ahmad rivoyat qilgan).

Rasululloh sollallohu alayhi va sallam o‘tgan ummatlardan bir kishi o‘zining chiroyi, kiyimiga zeb berib, kekkaygani qanday oqibat bilan tugaganini ajoyib vasf qilib berish ila biz musulmonlarni o‘sha shaxsga o‘xshab qolishdan qaytarmoqdalar.

Mazkur illatlar chalingan odam sochini havas bilan o‘stirar ekan. Uning sochi yelkasiga tushib turar, kiyimini ham boshqalarga ko‘z-ko‘z qilish uchun tanlab kiyar ekan. U kunlarning birida o‘zining sochi shokilasiga va kiyimiga mahliyo bo‘lib yurib borayotganida, birdan uni yer yutib yubordi.

Bunga o‘xshash nobakorliklarni, o‘zini o‘zgalardan arzimagan narsa bilan ustun qo‘yadiganlarni, kiyimi bilan manmanlik qiladiganlarni yer ham o‘z ustida ko‘tarib yurmay yutib yuborishga tayyor ekan. Ammo shu bilan ish bitib qolmaydi, balki – Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam aytganlaridek – endi u qiyomat qoim bo‘lguncha pastga tushib boraveradi. Ya’ni, oxiratgacha yer yutish azobini chekib, qiynalib turadi. Qiyomat kuni esa uning ahvoli qanday bo‘lishini Alloh taoloning O‘zi biladi!.. Kim ana shunday yomon ahvolga tushmay desa, zinhor kibr qilmasin, o‘zini odamlardan ustun qo‘ymasin. 

Odilxon qori Yunusxon o‘g‘lining

“Kamtarlik va kibr” kitobi asosida tayyorlandi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Hazrati inson bo‘ling!..

22.07.2025   7071   2 min.
Hazrati inson bo‘ling!..

Mashina yo‘liga chiqib ketgan odamni ko‘rib haydovchi zo‘rg‘a to‘xtatib qoldi. Undan ham oldin yonidagi do‘sti tushasolib yo‘lovchining yoqasidan oldi. Uzr so‘rab dovdirayotgan odamni ko‘rib, haydovchi tez tushdi-da, do‘stidan uning yoqasini qo‘yib yuborishini so‘radi.


– Bu nima deganing?! Sal bo‘lmasa qamalib ketarding-ku buni deb, – yanada jahli chiqdi do‘stining.


– Sen uni qo‘yib yuboraver, gap bor... Bo‘ldi, aka, hushyor bo‘lib yetib oling... Yo‘q, shoshmang...


Haydovchi hatto u odamning qo‘liga pul ham berdi. Do‘stini hayron qoldirib, mashinaga qaytdi.


Do‘stining savol nazari bilan qarab turganini ko‘rib, izoh bera boshladi:

– Bir soatcha oldin dorixonaga kirgandim. Shu odamga ko‘zim tushgandi. Qo‘lida dorilar ro‘yxati yozilgan qog‘oz, puli yetmaganidan mung‘ayib turgan edi. Dorilar narxini eshitib, og‘ir qadamlar bilan chiqib ketgandi. Ortidan chiqib yordam bergim keldi. Lekin pulimni qizg‘ondim. Tashqariga chiqqanimda u onasi bilan gaplashib turgan ekan. Haligi odam onasi bilan gaplashib bo‘lgach: “Shuncha pulni qayerdan topaman? Yo Alloh! O‘zing yo‘l ko‘rsat, deganini eshitib ham indamay ketaverdim. Go‘yo unga pul bersam o‘zim och qoladiganday... Holbuki, Alloh taolo O‘z Kalomida: “Shayton sizlarni (xayr-ehson qilishda) kambag‘al bo‘lib qolishdan qo‘rqitadi(Baqara surasi, 268-oyat) deya ogohlantirganini bilardim. Yana “Kimki (bir) hasana (savobli ish) qilsa, unga o‘n barobar (ko‘paytirib yozilur)” (An’om surasi, 160-oyat) degan va’dasini ham o‘qigandim. Baribir xomlik qildim. Sal bo‘lmasa o‘sha xasislik qilgan pulimdan o‘n, yuz hissasi chiqib ketadigan bir musibatga duchor bo‘lardim. Mayli, hechdan ko‘ra kech bo‘lsa ham, Alloh imkon berdi. Shuning uchun ayb u odamdamas, o‘zimda, deb bildim...


Ha, azizlar! Hayotimizda bunday holatlarga duch kelib turamiz. Avvalo, birov bilan tushunmovchilik bo‘lib qolsa u odamning ahvolini so‘raylik. Balki biror musibat yo tashvishda yurgandir. Darhol tilimizga kelgan so‘zlar bilan xaqorat qilib, urishib ketmaylik. Bunaqa vaziyatlarda shayton vasvasa qilishini unutmaylik. Xulosa qilishga shoshilmaylik. Hazrati inson degan nomga munosib ish tutaylik.


Akbarshoh Rasulov