Alloh taolo inson zotini azizu mukarram qilib yaratib, unga ko‘p fazilatlar ato etdi. Ana shunday fazilatlardan biri kamtarlikdir. Dinimiz ta’limoti mo‘min-musulmonlarni ushbu sifatga ega bo‘lishga targ‘ib qiladi. Qur’oni karimda Alloh taolo bunday marhamat qilgan: “Yer yuzida kibrlanib yurma! Chunki sen (oyoqlaring bilan) zinhor yerni tesha olmaysan va uzunlikda tog‘larga yeta olmaysan” (Isro surasi, 37 oyat).
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytadilarki, “Bir-biringizga nisbatan kamtar bo‘ling, toki biron kimsa birovga nisbatan takabburlik qilmasin, biron kimsa boshqa kimsaga zulm qilmasin” (Muslim rivoyati).
Oyati karima hamda hadisi sharifda kamtar, xokisor bo‘lib, kibru havoga berilmasdan, haddini unutmasdan, mol-dunyoga, mansab-martabaga, shon-shuhratga erishganda, boshqalarga past nazar bilan qaramasdan, barcha inson Yaratganning bandasi ekanini unutmasdan hayot kechirish zarurligi ta’kidlanmoqda.
Kamtarlik va xokisorlik sifatiga ega bo‘lgan kishi nafaqat el-yurt oldida, balki Alloh taolo dargohida ham maqtovga loyiqdir. Bunday insonlar har qachon o‘z hurmatlarini saqlay bilish bilan bir qatorda, o‘zgalarning qadr-qimmatlarini ham o‘rniga qo‘yadi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam marhamat qilib: “Kim Alloh uchun kamtarlik qilsa, Alloh uning martabasini baland qilib qo‘yadi”, deganlar (Muslim rivoyati).
Agar aksi bo‘lsa, Alloh taoloning g‘azabi va azobiga duchor bo‘ladi.
Insonning tuproqdan yaratilishining hikmatlaridan biri tuproqda vazminlik, kamtarlik, xokisorlik xususiyatlari mavjud. Demak, inson o‘zining asliga boqib, ana shunga monand tarzda hayot kechirmog‘i lozim. Manmanlik qilib, o‘zgalarga bepisand muomalada bo‘lish, mol-dunyoga aldanib, kibrlanish oqibatida kishi do‘stlari, qarindoshlari va el-yurti oldida hurmatini yo‘qotadi.
Xalqimizda “Kamtarga kamol” degan maqol bor Bu maqolni juda ko‘p insonlar bilsa-da, lekin insonning g‘ururi gohida kamtarlikka yo‘l qo‘ymaydi. Shu o‘rinda Abu Lays as-Samarqandiy aytadilar: “Kim g‘ururini sindirmoqchi bo‘lsa, to‘rtta amalni qilishi kerak bo‘ladi:
Demak, har bir insonning o‘ziga yarasha ozmi-ko‘pmi g‘ururi mavjud bo‘lib, inson bu g‘ururni sindirib borishi, Yaratganning iznidan chiqmasligi, insonlarga g‘ururlanmasligi, kamtarlik yo‘lini tanlashi zarur.
Baxtiyor ABDULLAYEV,
O‘zbekiston musulmonlari idorasi xodimi
Mashina yo‘liga chiqib ketgan odamni ko‘rib haydovchi zo‘rg‘a to‘xtatib qoldi. Undan ham oldin yonidagi do‘sti tushasolib yo‘lovchining yoqasidan oldi. Uzr so‘rab dovdirayotgan odamni ko‘rib, haydovchi tez tushdi-da, do‘stidan uning yoqasini qo‘yib yuborishini so‘radi.
– Bu nima deganing?! Sal bo‘lmasa qamalib ketarding-ku buni deb, – yanada jahli chiqdi do‘stining.
– Sen uni qo‘yib yuboraver, gap bor... Bo‘ldi, aka, hushyor bo‘lib yetib oling... Yo‘q, shoshmang...
Haydovchi hatto u odamning qo‘liga pul ham berdi. Do‘stini hayron qoldirib, mashinaga qaytdi.
Do‘stining savol nazari bilan qarab turganini ko‘rib, izoh bera boshladi:
– Bir soatcha oldin dorixonaga kirgandim. Shu odamga ko‘zim tushgandi. Qo‘lida dorilar ro‘yxati yozilgan qog‘oz, puli yetmaganidan mung‘ayib turgan edi. Dorilar narxini eshitib, og‘ir qadamlar bilan chiqib ketgandi. Ortidan chiqib yordam bergim keldi. Lekin pulimni qizg‘ondim. Tashqariga chiqqanimda u onasi bilan gaplashib turgan ekan. Haligi odam onasi bilan gaplashib bo‘lgach: “Shuncha pulni qayerdan topaman? Yo Alloh! O‘zing yo‘l ko‘rsat, deganini eshitib ham indamay ketaverdim. Go‘yo unga pul bersam o‘zim och qoladiganday... Holbuki, Alloh taolo O‘z Kalomida: “Shayton sizlarni (xayr-ehson qilishda) kambag‘al bo‘lib qolishdan qo‘rqitadi” (Baqara surasi, 268-oyat) deya ogohlantirganini bilardim. Yana “Kimki (bir) hasana (savobli ish) qilsa, unga o‘n barobar (ko‘paytirib yozilur)” (An’om surasi, 160-oyat) degan va’dasini ham o‘qigandim. Baribir xomlik qildim. Sal bo‘lmasa o‘sha xasislik qilgan pulimdan o‘n, yuz hissasi chiqib ketadigan bir musibatga duchor bo‘lardim. Mayli, hechdan ko‘ra kech bo‘lsa ham, Alloh imkon berdi. Shuning uchun ayb u odamdamas, o‘zimda, deb bildim...
Ha, azizlar! Hayotimizda bunday holatlarga duch kelib turamiz. Avvalo, birov bilan tushunmovchilik bo‘lib qolsa u odamning ahvolini so‘raylik. Balki biror musibat yo tashvishda yurgandir. Darhol tilimizga kelgan so‘zlar bilan xaqorat qilib, urishib ketmaylik. Bunaqa vaziyatlarda shayton vasvasa qilishini unutmaylik. Xulosa qilishga shoshilmaylik. Hazrati inson degan nomga munosib ish tutaylik.
Akbarshoh Rasulov