Sayt test holatida ishlamoqda!
16 Yanvar, 2025   |   16 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:23
Quyosh
07:46
Peshin
12:38
Asr
15:39
Shom
17:23
Xufton
18:41
Bismillah
16 Yanvar, 2025, 16 Rajab, 1446

Faqat jazo qo‘llash tahdidi bilan maqsadga erishib bo‘lmaydi

17.11.2017   5995   4 min.
Faqat jazo qo‘llash tahdidi bilan maqsadga erishib bo‘lmaydi

15 noyabr kuni Prezidentimiz raisligida mamlakatimizda huquqbuzarliklar profiliktikasi va jinoyatchilikka qarshi kurashish borasida belgilargan vazifalar ijrosi, bu borada mavjud muammolar va ularni hal etish masalalariga bag‘ishlangan videoselektor yig‘ilishi o‘tkazildi.

Unda har bir mahallaning jinoyatchilikdan xoli hududga aylantirish, bu borada befarqlik, loqaydlik holatlariga barham berish, jamiyatda tinch va osoyishta hayotni ta’minlash borasida davlat va jamoat tashkilotlari oldida turgan dolzarb masalalar belgilab berildi. Har  bir fuqaro “Mening mahallamda jinoyat sodir bo‘lmasligi kerak” degan tuyg‘u bilan yashashi g‘oyat muhim ekani ta’kidlandi.

Keyingi vaqtlarda kollej va maktab o‘quvchilari o‘rtasida sodir etilayotgan jinoyatlar tashvish o‘yg‘otmoqda. Qayd etilishicha, bittagina Toshkent shahrida o‘tkazilgan reydlar davomida 22 nafar o‘quvchidan o‘tkir tig‘li qurol topilgan.

Barchamiz yaxshi bilamizki, huquqbuzarliklar o‘z-o‘zidan sodir etilmaydi. Shunday ekan, asosiy e’tiborni huquqbuzarlikni oqibatlari bilan kurashishga emas, balki, barvaqt uning oldini olish va o‘z vaqtida bartaraf etishga qaratishimiz zarur. Masalan, farzand piyolani sindirgandan keyin unga har qancha tanbeh berish foydasizdir. Undan avval bolaga piyolani asrab-avaylash to‘g‘risida nasihat qilish katta samara beradi.

Ushbu yig‘ilishda Davlatimiz rahbari ham faqat jazo qo‘llash tahdidi bilan emas, avvalo, aholi ongiga jinoyatga qo‘l urmaslik, birovning haqiga xiyonat qilmaslik, Vatanga sadoqatli bo‘lish, atrofdagi insonlarga yuksak hurmatda bo‘lish kabi fazilatlarini singdirish lozimligini ta’kidladi. 

Shu nuqtayi nazardan, imom-xatiblar joylardagi chiqishlarida, yoshlar bilan uchrashuvlarida jinoyat sodir etish juda ham og‘ir gunoh ekanini, Qur’oni karim oyatlari va hadisi shariflarda bunday xatti-harakatlardan qattiq qaytarilaganini jonli misollar orqali ta’sirchan qilib, tushuntirishlari zarur.

Jumladan, Alloh taolo O‘z kalomi sharifida aytadi, “Ey imon keltirganlar! Mol-mulklaringizni o‘rtada nohaq (yo‘llar) bilan yemangiz! O‘zaro rozilik asosidagi tijorat bo‘lsa, u bundan mustasno” (Niso surasi, 29-oyat). Demak, ushbu oyati karimadan ma’lum bo‘ladiki, modomiki insonlar bir-birining molini o‘zlariga harom ekanini bilmas ekan, jamiyatdagi jinoyatlar sodir etilaveradi.

Shuningdek, jamiyatdagi buzg‘unchilik va birovning haqqidan hazar qilish to‘g‘risida ogohlikka chaqirib Rabbimiz shunday deydi: “Bas, o‘lchov va tarozini to‘la-to‘kis o‘lchangiz, odamlarning narsalarini urib qolmangiz va yaroqli qilib qo‘yilgandan so‘ng Yerda buzg‘unchilik qilmangiz!” (A’rof surasi, 85-oyat).

Bundan tashqari hadisi shariflarda ham jinoyat sodir etishdan qaytarilgan juda ko‘p hikmatlarni ko‘ramiz. Jumladan, Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: “Rasululloh sallollohu alayhi vasallam: “Musulmon – qo‘li va tili bilan boshqa musulmonlarga ozor bermagan odamdir”, dedilar.

Demak, tilni har xil behuda, ozor beruvchi so‘zlardan, qo‘lni esa birovga zulm qilishdan tiyish haqiqiy musulmonlik belgisidir. Bir musulmonning qoni va moli boshqa bir musulmonga harom.

Imon insonning qalbida bo‘ladi. Qalbi imon bilan to‘lgan inson hech qachon Alloh taoloning omonatiga xiyonat qilmaydi va boshqa bir kishiga zarar bermaydi. Bundan insonlar o‘zlariga yetarli xulosa chiqarib, Allohning amru farmoniga itoat etgan holda o‘zaro ahil va inoqlikda yashashlari darkor bo‘ladi. Darhaqiqat, musulmon kishisi jamiyat uchun faqat yaxshilikni ravo ko‘rmog‘i, yomonliklardan tiyilmog‘i va boshqalarga aziyat berishdan uzoqda bo‘lmog‘i kerak.

Mana shu kabilarni inobatga olib, imom-xatiblar xalqimiz, ayniqsa, yoshlarimizning tinch-osoyishta hayot kechirishini ta’minlash va jinoyatchilikka qarshi kurashishda jonbozlik ko‘rsatishga da’vat etamiz. 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

Matbuot xizmati 

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Ayolingni Allohdan qo‘rqishga chaqirib tur

15.01.2025   2254   4 min.
Ayolingni Allohdan qo‘rqishga chaqirib tur

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Imom Muslim, Abu Dovud va Molik vidolashuv haji hadisida Jobir roziyallohu anhudan rivoyat qiladilar:

"Ayollar haqida Allohdan qo‘rqinglar! Chunki sizlar ularni Allohning omonati ila olgansiz. Ularning farjlarini Allohning kalimasi ila halol qilib olgansizlar. Sizlar uchun ularning zimmasida siz yomon ko‘rgan biror kishiga to‘shaklaringizni bostirmaslik majburiyati bor. Agar o‘shani qilsalar, ularni achitmaydigan qilib uringlar. Ular uchun sizning zimmangizda ma’ruf yo‘l bilan rizqlari va kiyimlari majburiyati bor".

Muoviya Qurayshiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Yo Allohning Rasuli, bizning birimizda xotinining nima haqqi bor?» dedim.

«Qachon taomlansang, uni ham taomlantirasan. Qachon kiyim kiysang, uni ham kiyintirasan. Yuziga urmaysan. Qattiq so‘kmaysan va uydan boshqa joyda hijron qilmaysan», dedilar u zot alayhissalom (Abu Dovud va Nasoiy rivoyat qilishgan).

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

«Hind binti Utba: «Allohning Rasuli, Abu Sufyon o‘ta baxil odam, menga va bolamga kifoya qiladigan narsani bermaydi. Faqat unga bildirmay olsamgina bo‘ladi», dedi.

«O‘zingga va bolangga yetarlisini to‘g‘rilikcha ol», dedilar u zot alayhissalom (Ikki shayx rivoyat qilishgan).

Barcha ulamolar ayollarning nafaqasi erlariga vojib bo‘lishiga ittifoq qilganlar.

Aqlga solib ko‘rilganda ham, ayol kishi erning xizmatlarini qilganidan keyin, uning izmida bo‘lganidan keyin, albatta, uning nafaqasi erga vojib bo‘ladi-da!

Uning miqdori ikkisining holiga qarab bo‘ladi. Ikkisi boy bo‘lsa, boyniki, kambag‘al bo‘lsa, kambag‘alniki bo‘ladi. Er boy, xotin kambag‘al yoki aksincha bo‘lsa, ikki holning o‘rtasida bo‘ladi. Agar xotin otasining uyida bo‘lsa ham yoki erning uyida bemor bo‘lsa ham.

Erga xotini uchun vojib nafaqalar besh qismdir:

1. Taom.

Bunga oziq-ovqat, ichimlik va ovqatga qo‘shib yeyiladigan narsalar (sirka, yog‘ va shunga o‘xshash) hamda ovqat pishirish uchun ketadigan barcha narsalar kiradi. Taomning miqdori yetarli bo‘lishi kerak, mazkur miqdor erning boy-kambag‘alligiga qarab belgilanadi.

2. Kiyim.

Yetarli darajada, bir sidra kiyim-bosh doimo bo‘lishi kerak. Hanafiy va shofe’iy mazhablarida: «Har olti oyda bir sidra yangi kiyim olib beriladi», deyilgan.

3. Maskan.

Er o‘z xotinini maskan bilan ta’minlashi vojib. Maskan erning moliyaviy imkoniyati saviyasida bo‘ladi. Shu bilan birga, maskan to‘liq jihozlangan bo‘lishi shart. Unda yashash uchun kerakli har bir narsa bo‘lishi lozim.

4. Agar xotin xizmatkor ishlatib yuradigan toifadan bo‘lsa, xizmatkor solib berish ham uning nafaqasiga kiradi.

5. Tozalik asbob-anjomlari va uyning kerakli matohlari.

Agar er moli bo‘la turib, nafaqa bermasa, qozi uni qamashga hukm chiqaradi. Xotin talab qilsa, boshqa mulklari sotilib, uning nafaqasi beriladi. Er noilojlikdan nafaqa bera olmasa, qamalmaydi.

«Ulardan asoingni ko‘tarma va ularni Allohdan qo‘rqishga chaqirib turgin».

Ya’ni ahli ayoling sening haybatingni doimo sezib tursin. Ulardan sodir bo‘ladigan har bir noshar’iy ishni e’tiborsiz qo‘ymasligingni unutmasinlar.

Sen ularni doimiy ravishda Alloh taologa taqvo qilishga chaqirib tur. Bu ishda juda ko‘p yaxshiliklar bor.

«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz.