Sayt test holatida ishlamoqda!
16 Yanvar, 2025   |   16 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:23
Quyosh
07:46
Peshin
12:38
Asr
15:39
Shom
17:23
Xufton
18:41
Bismillah
16 Yanvar, 2025, 16 Rajab, 1446

Faqat jazo qo‘llash tahdidi bilan maqsadga erishib bo‘lmaydi

17.11.2017   5997   4 min.
Faqat jazo qo‘llash tahdidi bilan maqsadga erishib bo‘lmaydi

15 noyabr kuni Prezidentimiz raisligida mamlakatimizda huquqbuzarliklar profiliktikasi va jinoyatchilikka qarshi kurashish borasida belgilargan vazifalar ijrosi, bu borada mavjud muammolar va ularni hal etish masalalariga bag‘ishlangan videoselektor yig‘ilishi o‘tkazildi.

Unda har bir mahallaning jinoyatchilikdan xoli hududga aylantirish, bu borada befarqlik, loqaydlik holatlariga barham berish, jamiyatda tinch va osoyishta hayotni ta’minlash borasida davlat va jamoat tashkilotlari oldida turgan dolzarb masalalar belgilab berildi. Har  bir fuqaro “Mening mahallamda jinoyat sodir bo‘lmasligi kerak” degan tuyg‘u bilan yashashi g‘oyat muhim ekani ta’kidlandi.

Keyingi vaqtlarda kollej va maktab o‘quvchilari o‘rtasida sodir etilayotgan jinoyatlar tashvish o‘yg‘otmoqda. Qayd etilishicha, bittagina Toshkent shahrida o‘tkazilgan reydlar davomida 22 nafar o‘quvchidan o‘tkir tig‘li qurol topilgan.

Barchamiz yaxshi bilamizki, huquqbuzarliklar o‘z-o‘zidan sodir etilmaydi. Shunday ekan, asosiy e’tiborni huquqbuzarlikni oqibatlari bilan kurashishga emas, balki, barvaqt uning oldini olish va o‘z vaqtida bartaraf etishga qaratishimiz zarur. Masalan, farzand piyolani sindirgandan keyin unga har qancha tanbeh berish foydasizdir. Undan avval bolaga piyolani asrab-avaylash to‘g‘risida nasihat qilish katta samara beradi.

Ushbu yig‘ilishda Davlatimiz rahbari ham faqat jazo qo‘llash tahdidi bilan emas, avvalo, aholi ongiga jinoyatga qo‘l urmaslik, birovning haqiga xiyonat qilmaslik, Vatanga sadoqatli bo‘lish, atrofdagi insonlarga yuksak hurmatda bo‘lish kabi fazilatlarini singdirish lozimligini ta’kidladi. 

Shu nuqtayi nazardan, imom-xatiblar joylardagi chiqishlarida, yoshlar bilan uchrashuvlarida jinoyat sodir etish juda ham og‘ir gunoh ekanini, Qur’oni karim oyatlari va hadisi shariflarda bunday xatti-harakatlardan qattiq qaytarilaganini jonli misollar orqali ta’sirchan qilib, tushuntirishlari zarur.

Jumladan, Alloh taolo O‘z kalomi sharifida aytadi, “Ey imon keltirganlar! Mol-mulklaringizni o‘rtada nohaq (yo‘llar) bilan yemangiz! O‘zaro rozilik asosidagi tijorat bo‘lsa, u bundan mustasno” (Niso surasi, 29-oyat). Demak, ushbu oyati karimadan ma’lum bo‘ladiki, modomiki insonlar bir-birining molini o‘zlariga harom ekanini bilmas ekan, jamiyatdagi jinoyatlar sodir etilaveradi.

Shuningdek, jamiyatdagi buzg‘unchilik va birovning haqqidan hazar qilish to‘g‘risida ogohlikka chaqirib Rabbimiz shunday deydi: “Bas, o‘lchov va tarozini to‘la-to‘kis o‘lchangiz, odamlarning narsalarini urib qolmangiz va yaroqli qilib qo‘yilgandan so‘ng Yerda buzg‘unchilik qilmangiz!” (A’rof surasi, 85-oyat).

Bundan tashqari hadisi shariflarda ham jinoyat sodir etishdan qaytarilgan juda ko‘p hikmatlarni ko‘ramiz. Jumladan, Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: “Rasululloh sallollohu alayhi vasallam: “Musulmon – qo‘li va tili bilan boshqa musulmonlarga ozor bermagan odamdir”, dedilar.

Demak, tilni har xil behuda, ozor beruvchi so‘zlardan, qo‘lni esa birovga zulm qilishdan tiyish haqiqiy musulmonlik belgisidir. Bir musulmonning qoni va moli boshqa bir musulmonga harom.

Imon insonning qalbida bo‘ladi. Qalbi imon bilan to‘lgan inson hech qachon Alloh taoloning omonatiga xiyonat qilmaydi va boshqa bir kishiga zarar bermaydi. Bundan insonlar o‘zlariga yetarli xulosa chiqarib, Allohning amru farmoniga itoat etgan holda o‘zaro ahil va inoqlikda yashashlari darkor bo‘ladi. Darhaqiqat, musulmon kishisi jamiyat uchun faqat yaxshilikni ravo ko‘rmog‘i, yomonliklardan tiyilmog‘i va boshqalarga aziyat berishdan uzoqda bo‘lmog‘i kerak.

Mana shu kabilarni inobatga olib, imom-xatiblar xalqimiz, ayniqsa, yoshlarimizning tinch-osoyishta hayot kechirishini ta’minlash va jinoyatchilikka qarshi kurashishda jonbozlik ko‘rsatishga da’vat etamiz. 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

Matbuot xizmati 

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Masjidda tahoratni 2 narsa ketkazadi

15.01.2025   1838   3 min.
Masjidda tahoratni 2 narsa ketkazadi

Dinimizda poklikka alohida e’tibor qaratilgan. Ibodatlarning ulug‘laridan biri namoz amalini durust bo‘lishi tahoratga bog‘liq. Namozda tahorat to‘liq va mukammal bo‘lishi kerak. Tahorat masalasi haqida Qur’oni karim va hadislarda ko‘plab hukmlar kelgan.

Xususan ajdodimiz, buyuk muhaddis Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil Buxoriy rahimahulloh ham o‘zlarining «Al-Jome’ as-Sahih» asarida alohida bo‘lim ochib unga «Tahorat kitobi» deb nom bergan. Va eng avval bobni tahorat haqida kelgan Moida surasining Ey iymon keltirganlar! Namozga turmoqchi bo‘lsangiz, yuzlaringizni va qo‘llaringizni chig‘anoqlari ila yuvinglar. Boshlaringizga mas'h tortinglar. Va oyoqlaringizni to‘piqlari ila yuvinglar” degan 6-oyatini keltirgan. Va davomida “Nabiy alayhissalom tahoratni bir marta, ikki marta va uch marta qilinishini bayon qildilar”, degan.

Keyin esa “Tahoratsiz namoz qabul bo‘lmaydi” deb ikkinchi bobga nom berdi va unda Abu Hurayra roziyallohu anhuning hadisini keltirdi. U hadisni Imom Buxoriyga ustozi Is'hoq ibn Ibrohim Hanzaliy aytdi, unga Abdurrazzoq, unga Ma’mar, unga Hammom ibn Munabbih aytdi, u Abu Hurayradan eshitgan. Abu Hurayra aytadi: “Rasululloh sollalllohu alayhi vasallam marhamat qilib, betahorat kishi tahorat qilmagunicha namozi qabul qilinmaydi, dedilar. Bir kishi shu vaqtda “Ey Abu Hurayra, tahoratni nima sindiradi?" dedi. U zot, ovozli va ovozsiz yel", dedilar.

Hadisda “qabul bo‘lmaydi” deyildi. Alloma Ibn Hajar rahimahulloh, bu yerdagi namoz qabul qilinmasiligi “qabuli isobat” topilmagani uchundir, deganlar. Ya’ni, namoz fiqhiy qoidalar asosida ado qilinmagan, sababi namozni sharti bo‘lgan tahorat bo‘lmagani uchun ibodat qabul bo‘lmaydi.

Aslida “qabul” so‘zi Alloh taolo qabul qilgan amalga ishlatiladi. Namozxon ibodatni “qabuli isobat” bilan, ya’ni fiqhiy qoidalar asosida ado qilgan bo‘lsa-da, unga riyo aralashtirsa, Alloh qabul qilmagan bo‘ladi, bunda “qabuli ijobat” topilmagan hisoblanadi.

Matndagi “la tuqbalu – qabul qilinmaydi” degan jumlani “qabuli isobat” yoki “qabuli ijobat” deb taqsimlashga hojat yo‘q. Chunki “la tuqbalu” “mardud” ma’nosida, ya’ni namoz tahoratsiz rad qilinadi, deganidir.

Hadisda Abu Hurayra tahoratni buzadigan ikki  narsani sanadi, u zotning nazdida shu ikkovigina tahoratni buzadimi, deyilsa, bunga ulamolar javob berishadi:

Birinchi ehtimol: Ha, faqat shu ikkisi bo‘lishi mumkin;

Ikkinchi ehtimol: Alomma Kashmiriy aytadi, bu savol-javob masjidda bo‘lgan. Masjidda esa tahorat sinishi shu ikkisi bilan bo‘ladi. Va yana odamlarni nazdida bu ikkisi tahorat sindiradigan narsa emas, deb o‘ylagan bo‘lishlari mumkin. Shu ikkinchi ehtimol ulamolar nazdida birinchi ehtimoldan rojih – afzalroq.

Demak, tahorat namozni durust yo nodurust bo‘lishiga sabab bo‘lib, har bir namozxon tahoratga katta e’tibor qaratish lozim.

Abdulbosit Meliboyev,
Toshkent Islom instituti talabasi.