Bugun O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi Mediamarkazida Xalqaro Press-klub tashkilotchiligida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning AQSHga tarixiy tashrifi yakunlari turkumidan “Bag‘rikeng islom: tinchlik va ezgulik dini” mavzuidagi anjuman bo‘lib o‘tdi.
Unda O‘zbekiston musulmonlar idorasi va boshqa diniy tashkilotlar rahbarlari, Islom akademiyasi, Toshkent islom universiteti vakillari, “Mahalla” fondi faollari, ekspertlar, mahalliy va xorijiy ommaviy axborot vakillari ishtirok etdi.
Anjumanni kirish so‘zi bilan ochgan moderator J.Usmonov O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Miromonovich Mirziyoyevning Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh assambleyasida so‘zlagan tarixiy nutqida ilgari surilgan tashabbuslar va ularning ahamiyati haqida turkum sessiyalar o‘tkazilayotgani, bugun ana shu muloqot doirasida “Bag‘rikeng islom: tinchlik va ezgulik dini” mavzusida fikr almashinishini ma’lum qildi.
Shundan so‘ng anjuman ishtirokchilarini sessiya spikerlari bilan tanishtirdi: O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov, Rus pravoslov cherkovi Toshkent va O‘zbekiston mitropoliti Vikentiy, Islom sivilizatsiyasi markazi rahbari Shoazim Munavvarov, Imom Buxoriy xalqaro markazi direktori Shorasul Ziyodov, Imom Termiziy xalqaro ilmiy tadqiqot markazi direktori Ubaydullo Uvatov.
Anjumanda nutq so‘zlagan muftiy Usmonxon Alimov hazratlari mazkur nutqda sog‘lom islom dini e’tiqodining mustahkam himoyasiga qaratilgan tashabbusni dindorlar va dunyodagi diniy tashkilotlar katta xursandchilik bilan kutib olganiga e’tibor qaratib, jumladan bunday dedilar: “Muhtaram Prezidentimiz har bir chiqishlarida fuqarolar dardu tashvishlarini yengillatish, ularning xohish-istaklarini ta’minlash, nafaqat moddiy, ma’naviy ehtiyojlarini qondirish borasidagi sa’yi harakat ko‘rsatishlari barchamizni juda ham xursand qiladi.
Hammamizning xabarimiz borki, 19 sentyabr kuni muhtaram Prezidentimiz Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh assambleyasining 72-sessiyasida nutq so‘zladi. Prezidentimizning nutqi muborak dinimizning asl insonparvarlik mohiyatini butun jahon jamoatchiligiga yetkazish oldimizda turgan juda katta vazifa ekanini ta’kid qildilar. Shunday deb aytdilar: “Biz butun jahon jamoatchiligiga islom dinining asl insonparvarlik mohiyatini yetkazishni eng muhim vazifa, deb hisoblaymiz.
Biz muqaddas dinimizni azaliy qadriyatlarimiz mujassamining ifodasi sifatida behad qadrlaymiz. Biz muqaddas dinimizni zo‘ravonlik va qon to‘kish bilan bir qatorga qo‘yadiganlarni qat’iy qoralaymiz va ular bilan hech qachon murosa qila olmaymiz.
Islom dini bizni ezgulik va tinchlikka, asl insoniy fazilatlarni asrab-avaylashga da’vat etadi”, deb marhamat qildilar.
Haqiqatan, bugungi murakkab va tahlikali zamonda ko‘pgina voyeqalar sodir bo‘lyapti, Bu voqealar muborak dinimiz nomidan soxta shiorlar to‘qishlik oqibatida yuz bermoqda, Buning natijasida begunoh insonlarning qoni to‘kilyapti. Bundan keksalar, ayollar, bolalar ko‘p jabr chekyapti. Yana bir afsuslanarli jihati shuki, islomga umuman aloqasi bo‘lmagan kimsalar bu jinoyatni qilsalar, darrov muqaddas dinimizning nomi bilan bog‘layaptilar. Bu albatta, bizni juda ham tashvishga soladi. Ular ezgulikka, ma’rifatga bag‘ishlangan dinni yomon ko‘rsatishga harakat qilyapti. Ana shunday bir holatda muhtaram Prezidentimiz tomonlaridan yuksak minbardan turib islom dinining asl mohiyati insonparvarlik va tinchlik ekanligi, uni qoralovchilar bilan hech qachon murosa qila olmasligining baralla aytilishi mustahkam e’tiqod va katta shijoatning yaqqol namoyon bo‘lishi edi...”
Rus pravoslov cherkovi Toshkent va O‘zbekiston mitropoliti Vikentiy o‘z nutqida terrorchilik, diniy ekstremizm kabi buzg‘unchi kuchlarning hech bir dinga aloqasi yo‘qligi, ular xalqning ishonchiga kirish uchun muqaddas dinlardan o‘zlariga qalqon sifatida foydalanishlari haqida so‘z yuritdi. Shuningdek, mitropolit Vikentiy musulmonlar orasida reaksion oqimlar paydo bo‘lganidek, nasroniylar orasida ham shovinistik ruhdagi reaksion va tajovuzkor kuchlar paydo bo‘lib, ular ham ko‘plab soddadil insonlarni yo‘ldan ozdirishga o‘rinayotgani ma’lum bo‘lib, ularga qarshi murosasiz kurash olib borilayotganiga to‘xtaldi.
Undan keyin ma’ruza qilgan sessiya spikerlari ham islom dinining mohiyati tinchlik va ezgulik ekani haqida atroflicha so‘z yuritib, yurtboshimizning yuksak minbarda so‘zlagan otashin nutqi ko‘plab davlatlar rahbarlari tomonidan haqiqiy jasorat deb baholanganini aytishdi.
Dinimizda poklikka alohida e’tibor qaratilgan. Ibodatlarning ulug‘laridan biri namoz amalini durust bo‘lishi tahoratga bog‘liq. Namozda tahorat to‘liq va mukammal bo‘lishi kerak. Tahorat masalasi haqida Qur’oni karim va hadislarda ko‘plab hukmlar kelgan.
Xususan ajdodimiz, buyuk muhaddis Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil Buxoriy rahimahulloh ham o‘zlarining «Al-Jome’ as-Sahih» asarida alohida bo‘lim ochib unga «Tahorat kitobi» deb nom bergan. Va eng avval bobni tahorat haqida kelgan Moida surasining “Ey iymon keltirganlar! Namozga turmoqchi bo‘lsangiz, yuzlaringizni va qo‘llaringizni chig‘anoqlari ila yuvinglar. Boshlaringizga mas'h tortinglar. Va oyoqlaringizni to‘piqlari ila yuvinglar” degan 6-oyatini keltirgan. Va davomida “Nabiy alayhissalom tahoratni bir marta, ikki marta va uch marta qilinishini bayon qildilar”, degan.
Keyin esa “Tahoratsiz namoz qabul bo‘lmaydi” deb ikkinchi bobga nom berdi va unda Abu Hurayra roziyallohu anhuning hadisini keltirdi. U hadisni Imom Buxoriyga ustozi Is'hoq ibn Ibrohim Hanzaliy aytdi, unga Abdurrazzoq, unga Ma’mar, unga Hammom ibn Munabbih aytdi, u Abu Hurayradan eshitgan. Abu Hurayra aytadi: “Rasululloh sollalllohu alayhi vasallam marhamat qilib, betahorat kishi tahorat qilmagunicha namozi qabul qilinmaydi, dedilar. Bir kishi shu vaqtda “Ey Abu Hurayra, tahoratni nima sindiradi?" dedi. U zot, ovozli va ovozsiz yel", dedilar.
Hadisda “qabul bo‘lmaydi” deyildi. Alloma Ibn Hajar rahimahulloh, bu yerdagi namoz qabul qilinmasiligi “qabuli isobat” topilmagani uchundir, deganlar. Ya’ni, namoz fiqhiy qoidalar asosida ado qilinmagan, sababi namozni sharti bo‘lgan tahorat bo‘lmagani uchun ibodat qabul bo‘lmaydi.
Aslida “qabul” so‘zi Alloh taolo qabul qilgan amalga ishlatiladi. Namozxon ibodatni “qabuli isobat” bilan, ya’ni fiqhiy qoidalar asosida ado qilgan bo‘lsa-da, unga riyo aralashtirsa, Alloh qabul qilmagan bo‘ladi, bunda “qabuli ijobat” topilmagan hisoblanadi.
Matndagi “la tuqbalu – qabul qilinmaydi” degan jumlani “qabuli isobat” yoki “qabuli ijobat” deb taqsimlashga hojat yo‘q. Chunki “la tuqbalu” “mardud” ma’nosida, ya’ni namoz tahoratsiz rad qilinadi, deganidir.
Hadisda Abu Hurayra tahoratni buzadigan ikki narsani sanadi, u zotning nazdida shu ikkovigina tahoratni buzadimi, deyilsa, bunga ulamolar javob berishadi:
Birinchi ehtimol: Ha, faqat shu ikkisi bo‘lishi mumkin;
Ikkinchi ehtimol: Alomma Kashmiriy aytadi, bu savol-javob masjidda bo‘lgan. Masjidda esa tahorat sinishi shu ikkisi bilan bo‘ladi. Va yana odamlarni nazdida bu ikkisi tahorat sindiradigan narsa emas, deb o‘ylagan bo‘lishlari mumkin. Shu ikkinchi ehtimol ulamolar nazdida birinchi ehtimoldan rojih – afzalroq.
Demak, tahorat namozni durust yo nodurust bo‘lishiga sabab bo‘lib, har bir namozxon tahoratga katta e’tibor qaratish lozim.
Abdulbosit Meliboyev, Toshkent Islom instituti talabasi.
Iymon 
Namoz 
Ro'za 
Zakot 
Haj 
Qur'on 
Islom saboqlari 
Aloqa 
