Abdulloh ibn Mas’ud (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Sizlar o‘zingizga ikki shifo – Qur’on va asalni lozim tutinglar!” deganlar (Bayhaqiy rivoyati).
Ba’zan bemor Qur’onni tilovat qilolmaydigan darajada og‘ir holatda bo‘lishi yoki Qur’onni to‘g‘ri o‘qiy olmaydigan holatda bo‘lishi mumkin. Bunda unga Qur’onni tilovat qiladigan kishi yordamga keladi. U Qur’onni ixlos bilan, oyatlar barakotidan bemor shifo topadi degan niyatda ovozini baland ham, juda past ham qilmasdan bemor eshitadigan darajada tilovat qiladi.
Bemor iloji boricha, har kuni bir necha marta Qur’oni karim tilovatini tinglashga harakat qilishi lozim. Tinglayotgan oyatlarini tadabbur qilib, ma’nolarini tushunishga harakat qilishi muolaja samarasini yanada oshiradi.
Olimlar tovushlar teri hujayralariga, yurakka ta’sir etadi deya ko‘p takrorlaydilar. Alloh taolo aytadi: «Ular imon keltirgan va qalblari Allohning zikri bilan orom oladigan zotlardir. Ogoh bo‘lingizki, Allohni zikr etish bilan qalblar orom olur (va taskin topur)» (Ra’d, 28).
Tana a’zolari, hatto, bosh miya va yurak hujayralarini faollashtirishda Qur’on oyatlari katta ta’sirga ega. Bu borada ba’zi oyatlar “shifo oyatlari” deya ajratilmaydi. Zero, Qur’onning barcha oyatlari dardlarga shifodir.
Olimlar tibbiy tadqiqotlarida aniqlashlaricha, inson tug‘ilganda uning bosh miyasida rostgo‘ylik, yaxshilikni sevish, xatolar va yomonliklardan qochish kabi go‘zal xislatlar tabiiy dasturlangan bo‘ladi.
Olimlar maxsus kuzatuv jihozlari orqali inson so‘zlaganda uning bosh miyasidagi o‘zgarishlarni o‘rganishdi. Tadqiqot natijasida inson rost so‘zlagan paytda uning bosh miyasida hech qanday quvvat sarflanmay, aksincha yolg‘on gapirganda katta kuch yo‘qotishi aniqlandi.
Agar inson yomon o‘y-fikrlarni o‘ylasa uning bosh miyasida katta miqdorda qon aylanib, bosh miya katta kuch sarflaydi. Inson eshitgan ma’lumotlari va aytgan so‘zlari uning bosh miyasiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Qur’oni karim tilovati insonning aynan ushbu a’zosiga ta’sir qiladi. Bu a’zo boshqaruvga va qarorlarni qabul qilishga mas’uldir.
Demak, xatolar, yolg‘on, barcha yomon ishlar bosh miya hujayralariga salbiy ta’sir ko‘rsatib, uning faoliyatini buzadi. Vaqt o‘tishi bilan bu holat ruhiy va jismoniy kasalliklarga olib keladi. Hujayralarni oziqlantirish va asl holiga qaytarish esa Qur’oni karim tilovati bilan bo‘ladi.
Bunda avvalo, mo‘min kishi Qur’onni shifo ekaniga ishonishi lozim. Chunki shifo topishda ishonch katta ahamiyatga ega. Eng muhimi, oyatlarni savob umidida, nafsiy va jismoniy kasalliklarga shifo bo‘lishini so‘rab, ixlos bilan o‘qish va sabrli bo‘lish lozim. Biror kasallikka shifo bo‘lishini so‘rab o‘qilganda, ba’zilar tezda tuzalishni istab, shoshqaloqlik qiladi. Agar kasalidan tuzalmasa, Qur’on foyda bermadi deb o‘ylaydi. Bu noto‘g‘ridir. Chunki Alloh taolo Qur’onni shifo ekanining xabarini berib, bunday marhamat etadi: «(Biz) Qur’ondan mo‘minlar uchun shifo va rahmat bo‘lgan (oyat)larni nozil qilurmiz» (Isro, 82).
Bir kasallik tuzalmagan bo‘lsa, oyatlar barakotidan o‘zimiz bilmagan boshqa og‘irroq xastalik yoki musibat daf bo‘lgan bo‘lishi yoki uning ijobati oxirat azobidan qutulish uchun qoldirilgan bo‘lishi mumkin. Ayni paytda, Qur’oni karim tilovati bilan barcha kasalliklarimizdan qutulish arafasida turibmiz. Ya’ni, Ramazoni sharifda kechalari qoim bo‘lib, masjidlarda Qur’onni xatm qilinadi. Ushbu vaqtdan unumli foydalanib qolishimiz darkor.
Muhammadzarif DADAMIRZAYEV
“A’lij nafsaka bil Qur’an” (“O‘zingni Qur’on bilan davola”) kitobi asosida
Toshkent islom universiteti magistranti
tayyorladi
Masjidi Nabaviy Madina shahrida joylashgan bo‘lib, Islom tarixidagi eng muqaddas joylardan biridir. Masjid Muhammad sollallohu alayhi vasallam tomonidan hijratning birinchi yilida, 622 yili barpo etilgan va musulmonlar uchun Makkadagi Masjidul Harom va Quddusdagi Masjidul Aqsodan keyingi uchinchi muqaddas masjid hisoblanadi. Masjidi Nabaviydagi mehroblar masjidning tarixiy va ma’naviy ahamiyatini aks ettiradi.
Mehrob – masjidda namoz vaqtida imom turadigan va qiblani ko‘rsatuvchi joy. Masjidi Nabaviydagi kengaytirishlar va qayta qurish jarayonlarida mehroblar o‘zgarib borgan. Masjidning dastlabki ko‘rinishi sodda shaklda bo‘lib, mehrob ham biror bir narsa bilan belgilanmagan. Keyinchalik, Umaviylar, Abbosiylar, Usmoniylar va Saudiylar davrida mehroblar naqshinkor san’at namunalari bilan bezatildi.
1. Payg‘ambar mehrobi. Mehrobi Nabaviy Masjidi Nabaviydagi eng muhim va asosiy mehrobdir. Mehrob Ravzada, Payg‘ambar alayhissalomning qabrlari va minbarlari orasida joylashgan. Payg‘ambar alayhissalom davrlarida U zot namoz o‘qigan joyda biror belgi bo‘lmagan, 707-710 yilda ilk bor Umaviy xalifasi Valid ibn Abdulmalik tomonidan bu joyga birinchi mehrob o‘rnatilgan.
Masjidda hozirgi shakldagi mehrob 1482 yilda Mamluk sultoni Qaytbey tomonidan qurilgan bo‘lib, keyinchalik Usmonlilar va Saudiya podshohi Fahd davrlarida ta’mirlangan. Mehrob tilla bilan qoplangan xattotlik yozuvlari va go‘zal naqshlar bilan bezatilgan.
2. Usmoniy mehrobi. Mehrobi Usmoniy hozirda ko‘p foydalaniladigan asosiy mehrob bo‘lib, Usmon ibn Affon roziyallohu anhu davrida 651 yilda masjid kengaytirilganidan qurilgan. Qibla devorining markazida joylashgan Usmon ibn Affon mehrobi o‘rnida dastlab belgi bo‘lgan.
3. Mehrobi tahajjud. Mehrob Payg‘ambar alayhissalom tahajjud namozini o‘qigan joyni bildiradi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning tungi namozlarini Masjidi Nabaviyning ustunlaridan biri yonida o‘qir edilar. Keyinchalik bu ustun yonida mehrob qurildi, ammo so‘nggi yillardagi qayta ta’mirlash ishlarida olib tashlandi va uning o‘rniga Qur’oni karim mus'haflari uchun kitob javoni o‘rnatilgan.
4. Sulaymoniy mehrobi. Mehrobi Sulaymoniy Hanafiy mehrobi deb ham nomlanadi. Sulaymoniy mehrobi Ravzadan tashqarida, Payg‘ambar alayhissalom minbarlarining o‘ng tomonida joylashgan. Bu mehrob hanafiy mazhabidagilarning namozgohi bo‘lgan. 1532 yili Sulton Sulaymon I buyrug‘i bilan bunyod etildi.
5. Fotima mehrobi. Fotima rohiyallohu anho uylari yaqinida, tahajjud mehrobining janubida, Nabiy alayhissalom hujralari atrofida joylashgani, maqbara o‘ralgani bois mehrob ko‘rinmaydi.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.