Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Dekabr, 2024   |   22 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:46
Peshin
12:27
Asr
15:17
Shom
17:01
Xufton
18:21
Bismillah
23 Dekabr, 2024, 22 Jumadul soni, 1446

Bemorlik gunohlarga kafforot

18.05.2017   7178   3 min.
Bemorlik gunohlarga kafforot

Insonlar hayotida bo‘lib turadigan turli ofat va bemorliklarning sodir bo‘lishi, bularning hammasi Alloh taolo tomonidan bandalariga bo‘ladigan sinovdir.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

Rasululloh sollallohu alayhi va sallam marhamat qilganlar:

“Alloh taolo qaysi  bandasiga yaxshilikni ravo ko‘rsa, o‘shanga biror musibatni yuboradi” (Buxoriy rivoyati).

Solih kishiga  turli  xastaliklar, mahzunlik, g‘am-tashvishlarning yetib turishi Alloh taoloning unga yaxshilikni iroda qilganidir. Bunday kishilar uchun turli tashvishlarning yetishi ularning gunohlarining kafforotidir.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

“Nabiy sollallohu alayhi va sallam:

“Musulmonga qay bir musibat – horg‘inlikmi, bemorlikmi, tashvishmi, mahzunlikmi, ozormi, g‘am-g‘ussami, hattoki tikan kirishimi – yetadigan

o‘lsa, albatta, Alloh ular ila uning xatolarini kafforot qilur”,  dedilar” (Buxoriy va Muslim rivoyati).

Islom xastaliklarni asosan tib orqali, ba’zi ruhiy muolajaga ehtiyojlari borlarni Qur’oni karim  oyatlari ila muolaja qilishga amr etgan. Har qanday xastalikda avvalo shu sohaning mutaxassislariga murojaat qilinadi.

Lekin afsuski, tib fani muvaffaqiyatli ravishda, taraqqiyot cho‘qqilariga erishib kelayotgan ushbu zamonimizda bemorligi sabab ba’zi insonlar soxta tabiblarga yoki folbinlarga murojat qilishadi. Aholi o‘rtalarida ish ko‘rayotgan  soxta tabiblar, folbin-romchilar sodda kishilarni laqillatib, o‘z manfaatlari yo‘lida, osonlikcha   boylik   orttirish  maqsadida  ulardan  foydalanib   kelishlari  dinimiz ko‘rsatmalariga ziddir

Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi va sallam hadislarida marhamat qiladilar:

“Kimki tib ilmidan bexabar, tajribasiz bo‘laturib, tabiblik da’vosi ila, biror bemorni davolashga kirishsa va bemorning muolajasi sababli o‘lsa yoki biror zarar topsa, unday “tabib” Alloh taolo oldida marhumning qoniga zomindir” (Ibn Moja rivoyati).

Bemorlikka yo‘liqqan kishi sabr qiladi, savob umidida bo‘ladi va o‘ziga yetgan xastalikni Alloh taoloning qazoyi qadari deb tan oladi. Bemor bo‘lgan inson avvalo va doimo Alloh taolodan shifo so‘rab, duoda bo‘lishi, xayr ehson qilishi, tavba, zikr va tazarru’ni ko‘paytirishi lozim. Shariatda harom qilingan narsalar bilan davolanmaslik kerak. Bularga tumor osish, turli dam solingan iplar, ba’zi hayvonlarning tirnoq va tishlari kabi narsalarni o‘zi bilan olib yurish kabilar kiradi. Ushbu ishlar shirkdir.

Aksari hollarda, ayniqsa ayollarimiz orasida bemorlik yetganida turli folbinlarga borish natijasida: “Sizda amal bor”, “Issiq-sovuq qilingansiz”, yoki  “Fotihani yangilash kerak, buning uchun qora  qo‘chqor so‘yasiz, qonini tanangizga surasiz”,  kabi noto‘g‘ri talqinlarni ham uchratamiz.

Bundan tashqari,   “Qo‘chqorning kalla-pochasi pishirilganda, qo‘yning ko‘zini yolg‘iz farzandlar  yeyishi kerak”,   “Suyakning iligini ota farzandiga qoqib bermasligi kerak”, “Qo‘chqorni kalla suyagini esa xonadondagi  daraxtlarga ilib qo‘yish nazar-nafasdan asraydi”,  deb  noto‘g‘ri  talqin qilinadi.

Bemorlik yetganida  avvalo Allohdangina madad so‘raladi.  Mutaxassis shifokorlar bemorning tibbiy muolajalarga muhtoj emasligini tasdiqlasalar, u shar’iy duolar va dam solish ila davolanishga o‘tishi mumkin. Bunda bemor o‘zi bilgan Qur’oni karim  suralaridan o‘qib o‘ziga dam solishi yoki  ilmli insondan o‘ziga dam solib qo‘yishini iltimos qilsa bo‘ladi.

Imonli inson har qanday mahzunlik va bemorlik Alloh taolo tomonidan ekanligiga imon keltiradi. Shu bilan birga, dardni bergan Alloh taoloning O‘zi davoni ham berishiga shubhasiz ishonadi. 

Munira ABUBAKIROVA

O‘zbekiston musulmonlari idorasi mutaxassisi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

"O‘rganadigan ilm" nima degani?

23.12.2024   1260   4 min.

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Faqihlar fiqhga shunday ta’rif berishadi: «Fiqh mukallaflarning amallarini halol va haromlik, fasod va sahihlik jihatidan o‘rganadigan ilmdir». Bu ta’rifni ham kengroq tahlil qilib ko‘raylik. «O‘rganadigan ilm» nima degani? Hozirgina «Ilm bir narsaning voqelikka muvofiq kelishidir», dedik.

Fiqhning mavzusiga bir misol keltiraylik. Masalan, men mukallafman. Xotinimga «Sen taloqsan», dedim. Buning hukmi nima bo‘lishini fiqh o‘rganadi. Demak, fiqh men kabi mukallaflarning mana shu kabi holatlarini o‘rganadi. Masalan, men sherikchilik aqdini tuzishim mumkin, biron narsani sotishim, ijaraga olishim mumkin. Fiqh ana shunday holatlarni, men qilgan ishning halol yoki harom, sahih yoki fasodligini o‘rganadi. Demak, fiqhning mavzusi mukallaflar qiladigan amallarning holatini o‘rganishdir.

Faqihlarning fiqhga bergan ta’riflarida «dalil» degan so‘z bormi? Yo‘q. Ular faqat mukallaflarning amallari haqida gapirishdi, hukmlarning mukallaflarga nisbatan joriy bo‘lish holatlariga e’tibor qaratishdi. Demak, umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, fiqhga ikki xil ta’rif berildi. Biri usuliy ulamolarning ta’rifi, ya’ni «Qur’on va Sunnatdan hukmlarni qay tarzda chiqarib olish haqidagi ilm» degan ta’rif. Ikkinchisi fuqaholar bergan ta’rif bo‘lib, unda hosil bo‘lgan hukmlarning mukallaflarga qanday joriy qilinishi asosiy o‘ringa qo‘yildi. Bu hukmlar mutlaq mujtahidlar tarafidan chiqariladi. Hukmni faqat mutlaq mujtahid chiqara oladi. Ana shu mujtahid muayyan bir hukmni Qur’on va Sunnatdan qanday chiqarganini o‘rganish usul ilmining mavzusidir. Chiqarilgan hukmni o‘zimizga va jamiyatga tatbiq qilish esa muftiy va faqihlarning ishidir.

Demak, fiqhga ikki xil qarash mumkin ekan: hukmni chiqarib olish va uni tatbiq qilish. Bizning xatoimiz shuki, hukmni ishlab chiqish bilan uni tatbiq qilish orasidagi farqni tushunmayapmiz. Tushunmaganimiz uchun keraksiz gaplarni gapiryapmiz. Biz yuqorida aytib o‘tgan ikki yo‘nalish – tahallul, ya’ni dinga yengil qarash va tashaddud, ya’ni dinda g‘uluvga ketish yo‘nalishlari yo ikkinchi ta’rifdan bexabar qolishdi, yoki unga e’tiborsiz qarashdi. Ular faqat birinchi ta’rifni, ya’ni hukmni qay tarzda ishlab chiqishni izohlashdi.

Masalan, siz birinchi yil ilm olayotgan bo‘lsangiz, ular sizga: «Sen aytgan hukmni faqat dalil keltirsang, qabul qilamiz», deyishadi. Axir siz hali dalillarni bilmaysiz-ku! Birorta jumlani oyat deb o‘ylashingiz mumkin, lekin aslida u oyat bo‘lmasligi mumkin. Bir hadisni Buxoriyda kelgan, deb aytishingiz mumkin, lekin u Buxoriydan rivoyat qilinmagan, to‘qima hadis bo‘lib chiqishi mumkin, chunki siz hali dalillarni o‘rganmagansiz. Ular mana shu darajadagi odamlardan dalil so‘rashdi, ochiq-oydin dalili bo‘lmagan hukmni esa botilga chiqarishdi. Bunga biroz kengroq yondashish kerak...

Yuqorida aytganimdek, asosiy maqsadim ta’riflarga doir qo‘shimcha ma’lumotlarni aytib o‘tish edi. Keling, shu masalani ko‘raylik. Ana o‘sha yo‘nalish egalari har bir hukmga dalil talab qilishyapti. Avvalo ayting-chi, dalil nima o‘zi? Ular: «Dalil – bu Qur’on va Sunnat», deyishadi. Ularning «Dalil Qur’on va Sunnatdir», deyishi ilmiy ma’noda xatodir, chunki dalilni faqat Qur’on va Sunnatgagina cheklab qo‘ysak, dinni zoye qilib qo‘yamiz, chunki bulardan boshqa dalillar ham bor. Dalil to‘g‘ri yondashish orqali talab qilingan ma’lumotga yetkazadigan manbadir. Demak, Qur’on va Sunnat dalillarning asosiy qismidir, lekin dalillarning barchasi emas, chunki ijmo’ ham dalil, qiyos ham dalildir. To‘g‘ri yondashish orqali talab qilingan ma’lumotga yetkazadigan har qanday manba dalil bo‘ladi. Lekin bu gapni ular tushunmaydi. Ular dalilni faqat Qur’on va Sunnat, deb tushunishadi.

«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan