Sayt test holatida ishlamoqda!
17 May, 2025   |   19 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:27
Quyosh
05:03
Peshin
12:24
Asr
17:26
Shom
19:40
Xufton
21:10
Bismillah
17 May, 2025, 19 Zulqa`da, 1446

Odamlar bo‘ladiki, xalq qalbida tirikdir

06.05.2017   6873   4 min.
Odamlar bo‘ladiki, xalq qalbida tirikdir

Mustaqil Respublikamiz O‘zbekistonning Birinchi Prezidenti Islom Abdug‘aniyevich Karimov  nomini faxru iftixor, sog‘inchu ehtirom bilan tilga olamiz. U aziz insonning samimiy tabassum, atrofidagilarga birday mehru e’tibor yog‘ilib turadigan chehrasi... xalqiga qaynoq muhabbatining nafasi ufurib turadigan suhbat, muloqotlari... jamiyatimiz hayoti va  mamlakatimiz qiyofasining bilimdon muhandisi sifatida ilm va tajribalar bilan asoslab  tuzilgan tarixiy rejalari bayon etilgan ma’ruzalari... jahonning obro‘li minbarlaridan dunyo xalqlarining tinchligu osoyishtaligi himoyachisi, jonkuyari sifatida so‘zlagan nutqlari  millionlab qalblarda, ona yurtimiz hamda bashariyat tarixi sahifalarida o‘chmas bo‘lib qoldi. Avvalo chin insoniylik fazilatlarini alohida e’tirof etging keladi, arboblik, aniq va ijtimoiy fanlar bo‘yicha bilimdonlik, hayotsevarlik, mardlik, jo‘mardlik, yaxshi niyatlarni dilga tugib Allohga tavakkul bilan mehnat va izlanuvchanlikda barchaga o‘rnak bo‘lish...  milliy qadriyatlar, an’analarga hurmatu sadoqat... o‘zidan kattalarga farzand kabi hurmat va kichiklarga ota misoli izzat-g‘amxo‘rlik ko‘rsatishlari... – Islom Karimov shunday olijanob hislatlari bilan jonajon O‘zbekistonimiz mustaqilligining tamal toshini qo‘ydi. Keksalar chorak asrda xalqimizning yuz yillik orzulari ro‘yobga chiqqanini hayajonlanib, to‘lqinlanib so‘zlaydilar. O‘tgan asrning oxirgi o‘n yilliklariga kelib ich-ichidan aftodahol bo‘lib qolgan sobiq davrning korchalonlari yemirilib bo‘lgan tuzumni saqlab qolish uchun turli nayrang, respublikamiz xalqiga tuhmat va kamsitishni avj oldirgan o‘ta murakkab paytda – 1991 yilning 1 sentyabr kuni sobiq ittifoqdosh respubliklar orasida birinchi bo‘lib O‘zbekistonni mustqil davlat deb e’lon qilgan Islom Karimov qalbida jasorat, o‘ziga va xalqiga ishonch qanchalar yuksak ekanini chorak asrlik faoliyati isbotlab, asoslab ketdi.

Mamlakatimizning markaziy va chekka xududlarida birdek amalga oshirilgan obodonlashtirish; tibbiyot, madaniy-maishiy, xalq ta’limi sohasidagi islohotlarning ijobiy samaralari; shaharu qishloqlarni, viloyatlarni bir-biriga bog‘laydigan keng zamonaviy trassalar hamda ko‘priklar; har tomonlama sog‘lom ona va bola – barkamol avlodni voyaga yetkazish uchun amalga oshirilgan izchil tabdirlarning natijasi – onalar va bolalar o‘limining kamayishi; respublikamizning dunyo avtomobilsiz davlatlari qatoridan o‘rin olishi; yerning haqiqiy egasi – dehqonga topshirilishi tufayli bozorlarimizdagi mo‘l-ko‘lligu arzonchilik, dasturxonlarimiz to‘kinligi; xalqaro sport musobaqalarida shohsupaning yuqorisidan o‘rin olgan o‘g‘il-qizlarimizni va ular timsolida O‘zbekistonni sharaflab madhiyamiz yangrashi; Ibn Sino, Beruniy, Farg‘oniy, Mirzo Ulug‘bek kabi dunyo ilm-fani osmonining yulduzlari avlodi – bizning o‘smir, yoshlar farzandlarimizning xalqaro olimpiadalar, tanlovlarda mutloq g‘olib bo‘lishlari... – eh-he, jonajon Vatanimiz hayotining barcha sohalarida erishilgan yutuqlar sanog‘ining adog‘i yo‘q. Zero, Birinchi Prezidentimiz bu ishlarning barchasini aqlu tafakkur torozusida sarhisob qilib taraqqiyotning “o‘zbek modeli”ni yaratdilar, hayotga tatbiq etdilar.

Xalqimizda uzoq va ibratli umr kechirib, el-yurt hurmat-e’zozini qozongan insonlarni so‘nggi yo‘lga kuzatishni “O‘sha aziz odamning to‘yi” deb atash rasmi ham bor. Tafakkur qilsak, eng ulug‘ ne’mat – umrni o‘z xalqining tinchlik-osoyishtaligi, farovonligi, ma’naviy yuksalishi, Vatan ozodligiyu yubodligi yo‘lida behisob ezgu ishlarga sarflab, Parvardigori olam xuzuriga xalqning muhabbati, ehtiromi, duolariga ko‘milib yo‘l olish chin baxt emasmi? Ha, Islom Karimovning oxiratlari ham obod bo‘lishini ko‘zlariyu yuzlarida iztirob, so‘zlarida tuganmas mehr bilan tilagan millionlab kishilarning duo va fotihalari ijobat bo‘lishini Yaratgandan so‘raymiz. 

Islom Karimov hayoti va faoliyati elim, yurtim deb yonib yashashni niyat qilgan har bir inson uchun ibratdir, inshoalloh. Shuning uchun ham Respublikamiz Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2017 yil 25 yanvarda e’lon qilingan “O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Abdug‘aniyevich Karimovning xotirasini abadiylashtirish to‘g‘risida”gi Qarori, unda har yili 30 yanvar kunini Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov tug‘ilgan kun sifatida keng nishonlash, 2 sentyabr kunini Xotira kuni sifatida yod etish belgilab qo‘yilgani xalqimizning dilidagi gap bo‘ldi. 

Yaxshilar yodi tarixda, avlodlar xotirasida iftixor bo‘lib qolaveradi, ular boshlagan xayrli yangi qutlug‘ rejalarga pillapoya bo‘ladi. Zero, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev aytganlaridek, “Barchamiz uchun aziz va qadrli bo‘lgan Islom Abdug‘aniyevich Kirimov bugun oramizda yo‘q. Biroq Birinchi Prezidentimiz tomonidan ishlab chiqilgan taraqqiyotning “o‘zbek modeli”ni amalga oshirish va zamonaviy davlat barpo etish  borasidagi strategik tamoyillarga biz o‘z ishimizda doimo suyanamiz”. 

Muhtarama ULUG‘OVA

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Taloqqa qachon ruxsat etiladi?

14.05.2025   3049   4 min.
Taloqqa qachon ruxsat etiladi?

Islom shariati taloqni zarurat holatlarida qo‘llaniladigan oxirgi chora sifatida belgilab, uning noto‘g‘ri qo‘llanilishidan ehtiyot bo‘lishni ta’kidlaydi. Asossiz taloq qilish nafaqat oilaviy hayotga, balki jamiyatga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

Islomda taloq muhim masala bo‘lib, uni shoshqaloqlik bilan emas, balki o‘ylab amalga oshirish tavsiya etiladi. Qur’onda Alloh subhanahu va taolo bunday marhamat qiladi: Agar ular orasida nizolashishdan qo‘rqsangiz, unda erning oilasidan bir hakam va ayolning oilasidan bir hakam tayinlang. Agar ular (hakamlar) yarashishni xohlasalar, Alloh ularning orasini totuv qiladi. Albatta, Alloh (hamma narsani) biluvchi va (hamma narsadan) xabardor Zotdir.

Mazkur oyatdan anglashiladiki, shariatimiz nizolarni hal qilish uchun qadam-baqadam choralar ko‘rishni talab qiladi va darhol taloqqa murojaat qilishdan qaytaradi.

Shu bilan birga shariatimizda taloq erkakning qo‘lida bo‘lganligining hikmati odatda er kishilar oqilona qarorlar qabul qiladilar. Shuning uchun taloq ishi er kishini qo‘liga topshirilgandir. Hidoya kitobida bu borada bunday deyiladi: Taloq erning qo‘lida bo‘lishi uning oqibatlarni ko‘proq tushunishi va hissiyotlardan uzoqroq bo‘lishi sababli afzalroqdir.

Asossiz taloq qilishning oilaviy va ijtimoiy zararlarini quyidagicha izohlash mumkin:

Oila barqarorligiga zarar bo‘lishi asossiz taloq qilish oilaviy barqarorlikni yo‘qotishga olib keladi. Bu haqida “Hidoya”da bunday deyiladi:

Nizo yuz berganida, taloq qilishga faqat dalillar tasdiqlangandan keyin ruxsat beriladi.

Taloq farzandlarning ruhiy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bolalar uchun ota-onaning birligi hayotiy muhim omildir. "Muxtasar"da bunday ta’kidlanadi:

Ajralish farzandlar va jamiyat uchun jiddiy zarar keltiradi”.

Ota-onalarning ajralishi jamiyatda yangi muammolarni keltirib chiqaradi. Asossiz taloq orqali bolalarning tarbiyasi buzilishi va oilaviy qadriyatlarning yo‘qotilishi kuzatiladi.

Taloqning iqtisodiy zararlari shuki, ajralish oilaning iqtisodiy barqarorligiga putur yetkazadi. “Inoya”da bu haqda bunday deyiladi: Taloq oilaning moliyaviy barqarorligini yo‘qotadi.

Ajrimda ayollarning obro‘siga zarar yetishi turgan gap. Chunki ajralish ko‘pincha jamiyatda noto‘g‘ri tushuniladi. “Hidoya”da bu borada bunday deyiladi: Ayolni taloq qilish uni odamlar orasida gap-so‘zlarga duchor qiladi.

Ajrimlarning bolalar tarbiyasiga ta’siri shuki, bolalar kerakli tarbiyadan mahrum bo‘lishi mumkin. “Muxtasar”da bunday deyiladi: Taloqning salbiy ta’siri bolalar tarbiyasida yaqqol namoyon bo‘ladi.

Demak taloqni amalga oshirishdan oldin vaziyatni to‘liq baholash va maslahatlashish zarur ishlardan hisoblanar ekan. “Inoya”da bu borada bunday deyiladi: Er taloq qarorini qabul qilishdan oldin yaxshilab o‘ylab ko‘rishi lozim.

Shu bilan birga shariatimiz nizolarni hal qilishda bosqichma-bosqich yondashuvni tavsiya etadi: nasihat qilish, vaqtinchalik alohida yashash va hakamlar tayinlash. “Inoyada bu haqda bunday deyiladi: Taloq faqat yarashish imkonsiz bo‘lgandagina ruxsat etiladi.

Qolaversa taloqni faqat zarurat holatida amalga oshirish kerak. Taloq faqatgina muhim sabablar mavjud bo‘lgandagina qo‘llanilishi kerak. Shariat ko‘rsatmalariga amal qilish orqali oilani saqlab qolish mumkin. Hamda oilaviy maslahatchilar yordamidan foydalanish ham zarurdir. Nizolarni hal qilish uchun maslahatchilarga murojaat qilish shariatda ma’qullangan amaldir.

Asossiz taloq qilish nafaqat oilaviy hayotga, balki jamiyatga ham salbiy ta’sir qiladi. Islom shariati taloqni zarurat holatida va faqat mas’uliyat bilan qo‘llashni ta’kidlaydi. Bu borada shariatning ko‘rsatmalariga amal qilish oilalarni saqlab qolishda va jamiyatdagi barqarorlikni ta’minlashda muhim ahamiyatga ega.


Shamsiddin BURHONIDDINOV,
Toshkent Islom instituti 4 kurs talabasi.