Farzand tarbiyasida ota-onadan katta mahorat, ulkan mas’uliyat, teran aql va chuqur mulohaza talab qilinadi. Bolaning fe’l-atvorini sinchkovlik bilan o‘rganib, unga mehr va tadbir bilan yondashilsa, inshaalloh, ko‘zlangan maqsadga erishiladi.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bu borada bizga eng go‘zal namunadirlar. U zot (alayhissalom): “Farzandlaringizni xurmat qiling va ularga chiroyli odob o‘rgating”(Ibn Moja rivoyati), deb biz ummatlarga shu kabi ko‘plab fazilatli tavsiyalarini berganlar. Nasihatlariga amal qilgan kishi hatto tunda ham yo‘lidan adashmay, qoqilmay manziliga yetadi. U zot (alayhissalom) bolalarga salom berish va unga munosib alik olishni o‘rgatishdan boshlaganlar. Ko‘chadan o‘tib ketayotib ham ularga birinchi salom berganlar. Anas roziyallohu anhu aytadi: “Men bolalar bilan o‘ynayotganimda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam yonimga kelib, bizga salom berdilar”. U kishidan (roziyallohu anhu)yani bir rivoyatda: “Ey o‘g‘lim, ahli oilang huzuriga kiradigan bo‘lsang, salom ber. Chunki saloming senga va oilanga baraka keltiradi”, deb marhamat qilganlar.
Bolaga yolg‘on gapirmang va uni aldamang, chunki siz unga namunasiz. Abdulloh ibn Omir roziyallohu anhu bunday hikoyani qiladi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizning uyda o‘tirgan edilar. Onam meni chaqirdilar: “Qani, bu yerga kel-chi, senga bir nima beraman”, dedilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Unga nima bermoqchisan?” deb so‘radilar. Onam: “Bir dona xurmo beraman”, dedi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Agarda unga biror bir narsa bermasang, senga yolg‘on yoziladi”, dedilar”.
Farzandlarni jazolashda o‘ta qattiqqo‘llik yaramaydi. Jazo unga yarasha bo‘lishi uchun yuzga urish yoki tupurish va boshqa narsalar bilan bolani tahqirlanmaydi. Chunki yuz mukarramlik belgisidir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Sizlardan biringiz uradigan bo‘lsa, yuzga urishdan saqlansin”, deb marhamat qilganlar (Tabaroniy rivoyati).
O‘g‘rilik barcha davrlarda insonlarning nafratiga sazovor bo‘lgan jirkanch odatdir. U ijtimoiy muhitni izdan chiqaradi va jamiyatni tanazzulga olib boradi. Ayrim ota-onalar farzandlarining yoshlikda qilgan o‘g‘irligiga beparvo bo‘lib, qilmishini go‘daklikka yo‘yadilar. Bu muthish xatodir. Bunday beparvolik bolada o‘zgalar moliga xiyonat qilishdan qo‘rqmaslik hissini uyg‘otadi. Quyidagi hikoya so‘zimizning dalilidir: Mahkamalardan birida o‘g‘rilik bilan qo‘lga tushgan o‘g‘rini jazolashga hukm chiqariladi. Hukm ijro etiladigan kun kelganda o‘g‘ri ovozining boricha bunday deb baqiradi: “Meni emas onamni jazolang! Birinchi bor qo‘shnimiznikidan tuxum o‘g‘irlaganimda u meni koyimadi va egasiga qaytarib berishimni talab qilmadi. Aksincha, qilgan ishimdan quvonib: “Hudoga shukr! Mening o‘g‘lim haqiqiy erkak bo‘libdi”, degan edi. Agar onamning tili bo‘lmaganida edi, men o‘g‘ri bo‘lmasdim”.
So‘kish va haqorat so‘zlarni aytish yoshlar orasida eng ko‘p tarqalgan yomon illatlardandir. Bunda kattalarning “xizmati” katta. Chunki endi tili chiqayotgan bolaga: “Bitta so‘kib qo‘y”, deb yomon odatni singdirib borishadi. Ayrim ota-onalar jahl otiga minib, o‘zaro tortishib uyatsiz so‘zlarni aytishlari farzandlarida ma’naviy ahloqsizlikni shakllanishiga, shuningdek, ularni ko‘cha-ko‘yda qarovsiz qo‘yib, xulqi buzuq bolalar bilan o‘rtoqlashib qolishiga sabab bo‘lishadi. Buning uchun bola tarbiyasi uzluksiz ravishda diqqat markazida turish kerak.
Bugungi kunda ko‘pchilik yoshlar axloqiy me’yorlar butkul tanazzulga yuz tutgan olomoncha madaniyatga ko‘r-ko‘rona taqlid qilayotganlari bois axloqiy buzuqlikka yuz tutmoqdalar. Tarbiyaga mas’ul shaxslar yoshlarni ma’naviy va moddiy hujumlardan himoyalashlari, ularni doimo ezgulik sari chorlab, pand-nasihatlar qilishlari lozim. Yurtimizda ota-onalarga bu borada yordamchi bo‘la oladigan diniy-marifiy, kasb-hunar va sport tashkilotlari bisyor. Ulardan unumli foydalanish barchamizning qo‘limizda.
“O‘zlari imon keltirib, zurriyotlari ham ularga imon bilan ergashgan zotlarga (o‘sha) zurriyotlarini ham qo‘shamiz. Ularga qilgan amallaridan biror narsani kamaytirmaymiz. Har bir kimsa o‘zi qilgan ishi bilan garovlangandir” (Tur surasi, 21 oyat).
Alloh taolo barchamizga ana shu baxtini nasib aylasin!
Jaloliddin Hamroqulov
TII “Tahfizul Qur’on” kafedrasi mudiri,
“Novza” jome masjidi imom xatibi
«Musulmon Ummatining Buyuk G‘alabaga va Vatan himoyasiga qo‘shgan hissasi: tarix saboqlari va zamonaviy muammolar» nomli Astraxandagi II Xalqaro ilmiy-diniy konferensiyada
Diniy idoramiz vakili ishtirok etdi
Xalqaro anjumanda Janubiy federal okrug, Kavkaz orti va Yaqin xorij diniy arboblari hamda davlat hokimiyati organlari vakillari, ilmiy va ekspert jamoatchiligi, ta’lim muassasalari, oliygohlar o‘qituvchilari va talabalari, Rossiya harbiy qismining rahbarlari, Rossiya Federatsiyasi subyektlaridan diniy va jamoat arboblari, an’anaviy konfessiyalar diniy peshvolari va ko‘plab ommaviy axborot vositalari vakillari ishtirok etdilar.
Forum G‘alabaning 80 yilligi va “Vatan himoyachilari” yili doirasida o‘tkazilishini inobatga olgan holda, uning ishi davomida musulmon ulamolarining fuqarolik jamiyatini jipslashishdagi roli, shuningdek davlatlarimiz taraqqiyotining muhim tarixiy bosqichlarida diniy arboblarning davlat siyosatiga qo‘shgan hissasi muhokama qilindi.
Xalqaro forumda ma’ruza uchun so‘z berilgan Diniy idoramiz vakili Ibrohimjon domla Inomov O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining salomlari va duoi-xayrlarini hurmat bilan yetkazdi.
Astraxan davlat universitetida talaba yoshlar bilan uchrashuvda O‘zbekiston musulmonlari idorasi vakili “Ota-onani rozi qilish – farzandlik burchi”, “Aqidada adashmaylik!”, “Ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish odobi” mavzularida to‘xtalib o‘tdi.
Turli xil diniy oqimlardan ehtiyot bo‘lish zarurligi – ham shariat buyrug‘i, ham zamon talabi, ham davr ehtiyoji ekanligiga e’tibor qaratilib, keng tushunchalar berildi.
Xalqaro konferensiya doirasida Rossiya musulmonlari Markaziy Diniy idorasi raisi, Muftiy Talgat Safa Tadjuddin hazratlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi vakili bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Suhbat davomida tashrif uchun minnatdorlik izhor etib, o‘zining eng katta va iliq samimiy salomlarini, eng yaxshi tilak va xayrli duolarini O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlariga albatta yetkazishni bir necha bor ta’kidlab o‘tdi.
Rossiya musulmonlari Markaziy Diniy idorasi raisi, Muftiy Talgat Safa Tadjuddin hazratlarining O‘zbekistonga, Buxoroga, O‘zbekiston xalqiga mehri o‘zgacha baland ekanligi ko‘zlarida yosh bilan mehr ila ifoda etdi.
Uchrashuv davomida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining ham salomlari delegatsiyamiz a’zosi tomonidan hurmat bilan yetkazildi.
Xizmat safari davomida konferensiya ishtirokchilari, xorijiy mehmonlar, vatandoshlarimiz hamda mahalliy fuqarolar va rasmiy tashkilotlar mas’ullari bilan bo‘lgan suhbatlarda delegatsiyamiz vakili tomonidan bugungi kundagi mamlakatimizdagi qilinayotgan ishlar to‘g‘risida to‘xtalib, davlatimiz va hukumatimiz tomonlaridan yurt tinchligi, xalq farovonligi va salomatligi, dinimiz kamoloti, masjidu-madrasalarimiz obodligi uchun behisob darajada ishlar olib borilayotganligini yoritib, bugungi kundagi mamlakatimizdagi hamma sohalarda, ayniqsa diniy sohada juda ham katta islohotlar, misli ko‘rilmagan yangiliklar to‘g‘risida xabar berib o‘tildi.
Astraxanda o‘tkazilgan «Musulmon Ummatining Buyuk G‘alabaga va Vatan himoyasiga qo‘shgan hissasi: tarix saboqlari va zamonaviy muammolar» nomli II Xalqaro ilmiy-diniy konferensiya Rossiya Federatsiyasining ko‘plab markaziy, hududiy va mahalliy ommaviy axborot vositalarida yoritib borildi.